1971
Op 6 juli presenteert kabinetsformateur mr. B.W. Biesheuvel een nieuw kabinet. Hij treedt daarin op als premier.
In de vaderlandse politiek zijn er thans allerlei ontwikkelingen. KVP, ARP en CHU zijn volop in bespreking om tot een fusie te komen. Een nieuwe partij, de PPR, is opgericht. De jonge partij D66 blijkt goed aan te slaan. Oud-premier Willem Drees senior zegt z’n lidmaatschap van de Partij van de Arbeid op. Maar ook neemt mr. J.M.A.H. Luns na 19 jaar ministerschap van Buitenlandse zaken afscheid van de politiek.
Voor het eerst in de geschiedenis van Arnemuiden wordt op 13 mei het ereburgerschap ingesteld. Al spoedig blijkt waarom dit besluit is genomen. Op 14 september benoemt de gemeenteraad wethouder Jozias Siereveld tot eerste ereburger van Arnemuiden vanwege z'n zilveren jubileum als raadslid en wethouder. Ook in de komende jaren zullen verscheidene personen wegens hun verdiensten voor Arnemuiden tot ereburger worden benoemd.
Tijdens dezelfde raadsvergadering van 14 september is er nòg een huldiging. Wethouder C. van Hemert vraagt burgemeester Hack om de vergadering te verlaten. De burgemeester voldoet aan dit ongebruikelijke verzoek. Van Hemert deelt de gemeenteraad mee dat hij samen met wethouder Siereveld voorstelt de nieuw aangelegde straat onderaan het talud van de Westdijkstraat de naam 'Burgemeester A. Hackstraat’ te geven. Deze straat is immers tot stand gekomen door de uitvoering van het saneringsplan. De realisering van dit plan is, zegt Van Hemert, ‘beslist geen peuleschilletje en de burgemeester heeft hieraan enorm veel gedaan’. Met algemene stemmen schaart de gemeenteraad zich achter dit voorstel. De burgemeester verklaart hiervoor zeer erkentelijk te zijn en zegt de gemeenteraad dank voor deze geste.
Het moet burgemeester Hack ongetwijfeld goed gedaan hebben deze huldeblijk van de gemeenteraad te ontvangen. Zijn verdiensten voor Arnemuiden in de afgelopen jaren zijn indrukwekkend: de sanering van de vissersvloot, de oplossing van de woningnood, de uitvoering van het ingrijpende saneringsplan voor de oude kern, de ontwikkeling van het recreatiegebied Oranjeplaat en de realisering van tal van gemeenschapsvoorzieningen.
Kort hierop slaat de burgemeester de eerste paal voor een complex van 30 woningwetwoningen, waarvan er 15 worden gebouwd in de Burgemeester Hackstraat en 15 in ‘het Poldertje’.
* * *
Des te meer betreurenswaardig is het dat zich in deze jaren enkele onverkwikkelijke aangelegenheden voordoen.
Allereerst zorgt het optreden van raadslid M.E.V. Quist voor veel beroering in de gemeenteraad. Dit raadslid verklaart in maart wat demonstratief ‘dat hij zijn presentiegeld aan de gemeente schenkt als stimulans tot verkleining van het begrotingstekort 1971’. In de komende tijd zal hij nog veel van zich laten horen.
Een andere verwikkeling doet zich voor rond de persoon van gemeentesecretaris F.M. Geluk. Begin april besluit de gemeenteraad tot schorsing van de secretaris. Een commissie van onderzoek van vijf raadsleden zal zich beraden over ‘de affaire met gemeentesecretaris Geluk’. De reden van de schorsing omschrijft de burgemeester als ‘interne moeilijkheden, die op het persoonlijke vlak liggen’. Er zou sprake zijn van achterstanden op de secretarie. Vanaf de raadsvergadering van 13 mei treedt de 1e ambtenaar C.J. van der Does als waarnemend secretaris op. De ambtenaar ter secretarie J. de Groote wordt tweede waarnemer. Uiteindelijk besluit de gemeenteraad op 15 november met algemene stemmen aan de heer F.M. Geluk overeenkomstig zijn verzoek eervol ontslag te verlenen als gemeentesecretaris en ambtenaar van de burgerlijke stand per 1 januari 1972. De heer Geluk was sinds februari 1952 secretaris van Arnemuiden.
Dit jaar krijgt de gemeente ook een nieuwe opzichter. De heer J.M. de Koster neemt de plaats in van de vertrouwde opzichter Labruyère.
* * *
Het inwonertal van de gemeente neemt dit jaar toe met 40. Er worden 67 kinderen geboren en er vestigen zich 118 nieuwe inwoners. Het vermindert door overlijden met 26 en vertrek met 119 inwoners. Op 31 december 1971 bedraagt het inwonertal 3076. Van de overledenen noemen we:
9/1: de vroegere winkelierster naast het Stadhuis, Johanna de Hamer ev Jan Joost Boone (Jans Boone) (81 jr); 16/1: Johannes Jobse (71 jr); 11/2: Antheunis Schuit wv Grietje Meulmeester (71 jr); 17/2: Janna Schuit ev Gillis Meerman (73 jr); 12/3: de vroegere huisslager Gillis van de Gruiter ev Maria Caljouw (55 jr); 13/3: Adriana van Belzen ev Bastiaan van Belzen (59 jr); ./3: Dingenis van Belzen (78 jr); 21/3: Klaas Marijs ev Maatje de Nooijer (85 jr); 1/4: nog geen twee weken later z'n vrouw. Maatje de Nooijer wv Klaas Marijs (85 jr); 3/4: de vroegere timmermansbaas Jan Karel Crucq ev Maatje Crucq (80 jr); 3/4: Theuntje de Nooijer ev Joos Siereveld (88 jr); 5/4: Cornelia Jacoba Klaassen ev Pieter Cornelis van Maelsaeke (79 jr); 5/4: Pieternella de Ridder wv Abraham Meerman (85 jr);
15/4: Christina Johanna Mulder wv Blaas Jacob de Nooijer (88 jr); 27/4: Adriana Siereveld ev Lieven Theune (64 jr); 29/5: Jacob Meerman wv Jannetje van de Ketterij (74 jr); ./6: Bastiaan Marteijn; 8/8: Janna van Belzen wv Pieter van Dalen (89 jr); ./8: Clasina de Rijke, vroeger wonende aan de Markt (85); ./9: Willem Marteijn; 11/9: Jan Siereveld ev Johanna de Nooijer (63 jr); 7/10: Elizabeth Jakobsen ev Jan Klaasse (61 jr); 13/10: Abraham Klaasse wv Adriana Maria Buijs (72 jr); 15/10: Klasina de Ridder-van Belzen (80 jr); 20/10: Jacus de Nooijer ev Grietje van Belzen (74 jr); 12/11: Willem van Belzen wv Neeltje de Nooijer (78 jr); 15/11: Blaas de Ridder wv Jannetje de Nooijer (71 jr); 2/12: Jacobus Schroevers ev Elizabeth van Belzen (69 jr).
In augustus viert het echtpaar Baak-Grootjans zijn 60-jarig huwelijksjubileum in hun woning aan de Westdijkstraat. De echtelieden, beiden 85 jaar, genieten nog een goede gezondheid. Baak, een markante vissersman, leurde vroeger met vis vooral in Zuid-Beveland.
* * *
De sanering en de woningbouw staan ook dit jaar weer centraal. De rechtbank behandelt in maart de onteigeningszaken van P. van Eenennaam voor het pand Nieuwstraat 16 en van Jac. Marteyn voor het pand Westdijkstraat 20. De koopsommen worden daarbij vastgesteld op f 15.000 respectievelijk f 3.600. Van Marteyn kan ook z’n voormalige werkplaats Westdijkstraat 24 worden aangekocht voor f 39.000. Daarmee is de onteigeningszaak voor dit pand ten einde. Ook andere eigendommen worden aangekocht in verband met de sanering: het pand Nieuwstraat 37 van mevrouw L. Buys-Dingemanse en de tuin met bergplaats en poort aan de Lionstraat van David van de Broeke, die inmiddels in Goes is gaan wonen.
In mei worden de oude pandjes aan de oostzijde van de Westdijkstraat, de huisnummers 18, 20 en 22, gesloopt. En in het najaar gaat de slopershamer in de saneringspanden Lionstraat 27, Westdijkstraat 24 en Nieuwstraat 37. Aan het eind van het jaar kan nog een aantal panden worden gesloopt: Nieuwstraat 12, 14 en 16, Westdijkstraat 46 en 48 en Westdijkstraat 3.
Voor dit jaar worden 30 woningwetwoningen toegewezen. Hiervan zijn 15 woningen bedoeld voor de vervanging van saneringspanden. 15 woningen zullen gebouwd worden aan de nieuwe Burgemeester Hackstraat, 4 op de hoek Walstraat/Arnestraat en 11 in het Poldertje. De Woningbouwvereniging mag deze woningen laten bouwen.
Voor het bouwrijp maken van het gedeelte van het saneringsplan aan het talud van de Westdijkstraat voor de bouw van de 15 woningwetwoningen stelt de raad een krediet van f 123.800 beschikbaar. Ook het bouwrijp maken van het gesaneerde gedeelte aan de Nieuwstraat en de Lionstraat gaat nu van start; de kosten hiervan bedragen f 90.000.
Voor de woningbouw in het Poldertje vindt aanbesteding plaats van het laatste gedeelte van dit uitbreidingsplan. De firma Geldof uit Serooskerke mag de werkzaamheden uitvoeren voor f 161.500.
De straat parallel tussen de Oranje Nassaustraat en de Prins Clausstraat krijgt de naam Prinses Margrietstraat. De verlengde Schorerstraat, vanaf de kruising Oranje Nassaustraat, heet voortaan de Dokter Van der Moerstraat.
Arnemuiden krijgt ook een woonfunctie voor de werknemers in de industrie aan het Zuid-Sloe. Dit legt een extra druk op de woningbouw. De gemeenteraad spreekt zelfs de verwachting uit dat de bevolking zal verdubbelen.
* * *
Er is dit jaar heel wat te doen over het voortbestaan van de vismeelfabriek, beter bekend als de ‘puffabriek’. Al het garnalenafval wordt hier gekookt tot vismeel. Dit proces is in de wijde omtrek van Arnemuiden algemeen bekend. In deze tijd staat Arnemuiden in ongunstige zin bekend vanwege de stank die de puffabriek tot ver in de omgeving verspreidt.
Het gemeentebestuur tracht er alles aan te doen om de puffabriek te sluiten. Vanaf maart probeert de gemeente de vismeelfabriek aan te kopen van eigenaar D. Verhoeve te Veere in verband met het bestemmingsplan ‘Buitengebied’ en de verdere uitbreiding van de gemeente. Er worden strenge eisen aan Verhoeve gesteld ingevolge de Hinderwet.
De aankoop verloopt echter niet zo gemakkelijk. Er kan geen overeenstemming bereikt worden over de koopsom. Het hele jaar door probeert het gemeentebestuur, met dreigementen of via minnelijke weg, de puffabriek in eigendom te verkrijgen, maar alles tevergeefs.
* * *
Verscheidene grote werken worden dit jaar gerealiseerd.
Zo kan op de 26e juni de officiële opening worden verricht van de jachthaven ‘Oranjeplaat’ door de Commissaris van de Koningin, mr. J. van Aartsen. De jachthaven telt 345 ligplaatsen. In het Noordsloe krijgt de heer J.A.M. Buysrogge uit Goes 12 ha terrein voor de aanleg van een camping. De Nederlandse Jeugd Herberg Centrale (NJHC) krijgt een perceel in het bestemmingsplan Oranjeplaat voor de bouw van een jeugdherberg annex zeilschool. Wie had dat ooit gedacht, dat Arnemuiden nog eens een camping en een jeugdherberg zou krijgen.
Dit jaar komt ook de uitbreiding naar achteren van de begraafplaats aan de Nieuwlandseweg tot stand. De kosten hiervan bedragen f 20.250. Er zullen 159 nieuwe graven beschikbaar komen als het werk gereed is. Op de bestaande begraafplaats is nog voor ongeveer 4 jaar voldoende ruimte. Het wagentje op de begraafplaats wordt weer in gebruik gesteld.
De gemeenteraad verhoogt het destijds verleende krediet voor de bouw van een instructiezwembad van f 188.000 tot f 232.000. Eerst kreeg Heide Mij. de opdracht om een plan te maken. Maar deze opdracht is uiteindelijk ongedaan gemaakt. Op verzoek van het gemeentebestuur is de Centrale Dienst gemeentewerken Walcheren nu met een nieuw en eenvoudiger plan gekomen. Uit de gehouden aanbesteding blijkt echter dat de kosten veel te hoog uitvallen. Gezocht wordt daarom naar een aanmerkelijk goedkopere bouwwijze. Begin oktober kan uiteindelijk gestart worden met de bouw van het instructiebad. Dit krijgt de afmetingen 15 x 25 meter en het ondiepe bad 15 x 8,25 meter.
* * *
SGP-raadslid Joh. van Belzen houdt in september een vurig pleidooi voor de aanstelling van een stratenmaker: ‘De mensen hier in Arnemuiden betalen hoge belastingen en wat krijgen ze er voor terug? Niks dan stank en modder. U moet naar Den Haag en daar moet met de vuist op tafel geslagen worden. De arbeider moet voor zijn uitgaven iets terughebben’. De burgemeester betoogt echter dat er geen geld voor een stratenmaker is zolang de begroting een tekort vertoont. En een reis naar Den Haag voor een stratenmaker te Arnemuiden zal niet veel zin hebben.
Van belang is ook dat dit jaar wordt overgeschakeld op een ander systeem van huisvuil ophalen. Dit gebeurt voortaan eenmaal per week via plastic zakken. Vanwege de overschakeling van emmers op plastic huisvuilzakken moet de Algemene Politieverordening worden gewijzigd. Wel dreigt de firma Boon, die al jarenlang het ophalen van vuilnisemmers verzorgde, hierdoor in financiële moeilijkheden te komen.
Ook verleent de gemeente een bijdrage van f 25.000 in de kosten van de aanleg van een rioolpersleiding naar de Westerschelde. Na een zeer uitvoerige discussie besluit de gemeenteraad deel te nemen aan de gemeenschappelijke regeling voor het rioolschap Walcheren. Burgemeester Hack krijgt zitting als lid in het algemeen bestuur.
Nieuw dit jaar is ook de instelling van een algemene koopavond op vrijdagavonden. Uit een ingestelde enquête blijkt dat 11 van de 19 winkeliers hier voorstander van zijn. Nog meer wijzigt er voor de middenstand.
In de loop van het jaar kunnen twee nieuwe zaken worden geopend: slagerij A. Muis boven aan de Markt en de nieuwe supermarkt van Janse aan de Nieuwstraat. Diens oude winkel op de hoek Westdijkstraat/Nieuwstraat moest verdwijnen vanwege de sanering. Beheerder P.W. van Leerdam opent in augustus een nieuw kantoor van de Middenstandsbank aan de Nieuwlandseweg.
Voor het eerst verschijnt dit jaar een gemeentegids. Deze wordt gratis huis-aan-huis verspreid.
Het hoofd van de openbare lagere school, de heer A.P. van de Kreeke, vertrekt eind dit jaar wegens z’n benoeming als schoolhoofd van de Dunenburch te Middelburg. De heer H. Hechemer uit Epe komt in zijn plaats.
Het gemeentebestuur probeert bij de spoorwegovergang aan het Schuttershof automatische halve overwegbomen te krijgen. De Nederlandse Spoorwegen vinden echter dat hier geen enkele aanleiding voor is.
* * *
Het precies 100 jaar oude veerhuis aan de Keetdijk zal binnenkort worden ontruimd. Bij dit gemeentepand behoort ongeveer 600 m2 bruikbare industriegrond. De gemeenteraad besluit het oude veerhuis met het achterliggende terrein te verkopen aan de heer J.A. Witte, Burgemeester Lantsheerweg 5, voor een bedrag van f 16.750.
Wat ook verdwijnt is het oude brandspuithuisje naast de Hervormde kerk. In maart wordt het afgebroken. Vroeger diende dit huisje voor de berging van de brandspuit die toen met de hand bediend moest worden.
* * *
Het Jaarverslag 1971 van Zevibel, de Vereniging van Zeeuwse Visserij Belangen, vermeldt dat de kottervloot in Zeeland momenteel een gedaanteverwisseling ondergaat. De schaalvergroting zet zich nog steeds voort. Arnemuiden en Colijnsplaat lopen in de ontwikkeling van de vloot voorop.
De Zeeuwse kottervisserij is dit jaar over het algemeen zeer rendabel. Zowel de vis als de garnalen maken prijzen die boven het landelijk gemiddelde liggen.
In april breidt de vissersvloot verder uit. Schipper J. Siereveld neemt het vissersschip ARM 44 in de vaart. Voorheen voer dit schip onder het kenteken ‘Sch. 44’. De vloot telt nu 16 schepen (die van Vlissingen 9). Het merendeel hiervan houdt zich bezig met de tongvisserij. Nog maar enkele schepen gaan op de garnalenvangst. De resultaten hiervan zijn in het voorjaar zeer slecht.
Dit jaar doen zich enkele ongelukken op de vloot voor, die gelukkig alle nog goed aflopen. Halverwege januari vaart de ARM 25 van schipper L. van Belzen in potdichte mist tegen de glooiing van de dijk tussen Colijnsplaat en de Zeelandbrug. Op het moment van de stranding bedroeg het zicht slechts 5 meter. Op zaterdagavond gelukt het de KG 5 en de ARM 7 bij hoog water het gestrande schip los te krijgen.
In februari vaart het vissersschip ARM 7 van schipper J. Siereveld met volle vaart op de dijk nabij Colijnsplaat. Het roer was geblokkeerd geraakt. Op de dijk viel de ARM 7 op zijn zij. Als gevolg hiervan loopt de machinekamer en de roef gedeeltelijk onder water. De 2000 kg vis wordt ter plaatse gelost en naar de mijn in Colijnsplaat gebracht.
En in april loopt de ARM 15, de Vrouw Jannetje, vast op de zandbank ‘Ooster’, even buiten het Brouwershavense Gat. De Vrouw Jannetje, die in Stellendam was gerepareerd, was op weg naar Arnemuiden. Door het uitvallen van de motor en de sterke noordenwind kwam de kotter op de zandbank terecht. Het schip kan bij hoog water losgetrokken worden door de VLI 27.
Aan het einde van het oesterseizoen dit jaar sluit de te Yerseke gevestigde oesterkwekerij Mieras-Adriaanse NV definitief. De NV zet wel de exploitatie van de mosselconservenfabriek in Arnemuiden voort.
* * *
In de Nederlands Hervormde kerk blijft men door de steeds grotere toeloop van kerkbezoekers van buiten de gemeente, vooral tijdens de middagdiensten, kampen met ruimtegebrek. Het marktplein is doorgaans te klein voor de grote stroom auto's. Ds. G. Post oppert in de kerkbode een oplossing: ‘Zoals het op het ogenblik is kan het niet langer. De kerk is veel te klein. Het orgel moet naar boven de preekstoel en een nieuwe galerij boven de eerste galerij. We kunnen dan wel honderd plaatsen er bij krijgen’. Onder de stimulerende leiding van ds. Post worden ook andere verbeteringen in het kerkgebouw aangebracht: nieuwe gordijnen en vloerbedekking en een nieuwe houten balustrade van de galerij.
De Hervormde kerkenraad bestaat thans uit ds. G. Post, de ouderlingen K. van de Ketterij, L. van de Ketterij, B. Marijs, C. Meulmeester, L. Meulmeester en C.F. Moerland en de diakenen C. van Belzen, D. van Belzen, J. van Belzen en W. Geelhoed.
