1951

Grote zorgen tekenen als het ware het gezicht van burgemeester Joos Langebeeke als hij in de eerste raadsvergadering dit jaar op de 29e januari zijn nieuwjaarsrede uitspreekt. Somber klinkt het uit zijn mond:

Het afgelopen jaar heeft voor onze gemeente niet de zo zeer gewenste vooruitgang gebracht. De zo zeer knellende achterstand, met name in de woningbouw, de riolering en de bestrating, is niets of slechts zeer weinig ingelopen. Ondanks de bouw van 17 woningen in 1950 zijn we weer achterop geraakt in de woningnood. Met de 4 leeg gekregen woningen hadden we er daardoor slechts 21 voor bewoning beschikbaar. In 1950 werden 30 huwelijken voltrokken. Ook de riolering, hoe bescheiden in 1950 op gang gebracht, is weer vastgelopen op het halsstarrige vasthouden van de Polder Walcheren aan een zuiveringinstallatie. Dit staat ook de verbetering van de straten in de weg. We hopen voor de zomer in enkele straten riolering te kunnen leggen en deze daarna te bestraten.

Wel memoreert de burgemeester dat in het afgelopen jaar bijna elke tak van handel en bedrijf een behoorlijk tot goed bestaan opleverde. Ook meldt hij de goedkeuring in 1950 van het bouwplan ten oosten van de Spoorstraat.

Met het oog op de ernstige ziekte van burgemeester Langebeeke in de loop van het jaar benoemt de gemeenteraad de 1e ambtenaar ter secretarie F.M. Geluk tot onbezoldigd ambtenaar van de burgerlijke stand. De ambtenaar ter secretarie mej. J. Boone neemt per 1 oktober ontslag wegens haar huwelijk; ze wordt opgevolgd door J.A. Lemaire.
Op de 30e april wordt de gemeentesecretaris J.J. Huyssen door Hare Majesteit de Koningin benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Deze ridderorde is een kroon op zijn langdurige ambtelijke loopbaan te Arnemuiden.

Zover kon worden nagegaan zijn de volgende inwoners in 1951 overleden:

23/4 Maria Wondergem (84 jr.); 7/5 Marinus Marijs (62 jr.); 10/5 Jannetje Meliefste wv Pieter Janse (74 jr.); 18/5 Magdalena Huyssoon wv Laurens van Eenennaam (81 jr.); 15/7 Hendrik Marijs (69 jr.); 28/7 Lieven Meulmeester wv Janna de Ridder (84 jr.); 21/9 Klaas Meulmeester (15 jr.); 8/10 burgemeester Joos Langebeeke ev Johanna Puype (59 jr.); 24/10 Jannetje de Nooijer ev Jan Marijs (76 jr.); 31/10 Johanna Theune wv Bastiaan Mulder (79 jr.); 24/11 een maand na z'n vrouw, Jan Marijs wv Jannetje de Nooijer (75 jr.); 21/12 Jacomijntje de Ridder ev Joos Grootjans (52 jr.).

* * *

Tijdens de eerste zitting van de gemeenteraad in het nieuwe jaar komt de directeur van de Centrale Dienst voor Bouw- en Woningtoezicht Walcheren, de heer De Smit, ter vergadering. Voor de eerste keer wijdt de gemeenteraad een bespreking aan de sanering van de bebouwde kom in verband met de krotopruiming. Dit leidt tot het beginselbesluit tot vaststelling van het zogenoemde ‘saneringsplan’.

Uitvoerig beraden de gemeentebestuurders Langebeeke, Polderdijk, Siereveld, Joosse, De Ridder, La Soe, Scheele en Schuit zich, samen met secretaris Huyssen, ook over de toekomstige ontwikkeling van Arnemuiden. Over enkele punten zijn ze het goed met elkaar eens. Vanwege de grote woningschaarste kunnen er nu nog geen krotwoningen worden gemist. Uitbreiding van de gemeente in zuidelijke richting, naar de overkant van het kanaal, is niet gewenst, ook al omdat de Planologische Dienst dit niet toestaat. Voor uitbreiding naar het noorden, dus over de spoorlijn, voelt de gemeenteraad ook nog niets. Vandaar blijft er weinig anders over dan het advies van de Planologische Dienst te volgen en uit te breiden naar het oosten, de Clasinapolder in. Aan het einde van de discussie neemt de gemeenteraad het belangrijke besluit om een principeplan te laten ontwerpen voor de uitbreiding van de gemeente in oostelijke richting. Dit besluit zal aan het oordeel van het provinciaal bestuur worden onderworpen.

In december komt goedkeuring af voor de bouw van vijf arbeiderswoningen aan de Nieuwlandseweg. De gemeenteraad gaat ook een kasgeldlening aan voor de bouw van het blok van 13 woningen aan de Roomsestraat (de latere Schoolstraat).

Er worden nog enkele andere belangrijke besluiten genomen.
De kerkenraad van de Gereformeerde Gemeente krijgt 550 ca gemeentegrond ‘aan de oostzijde van de Spoorstraat (zo heette de Burgemeester Langebeekestraat eerst) tegenover de verlengde Roomsestraat’ in erfpacht voor een periode van 50 jaar. De bedoeling is daarop een kerkgebouw te stichten.
Ook vindt de aanbesteding van de riolerings- en bestratingswerken plaats. De laagste inschrijver is de firma Bos en Van Doornink te Vlissingen voor f 85.990.

* * *

De onderwijzer S.F. Alberts neemt ontslag aan de openbare lagere school wegens benoeming als hoofd der school te Nieuw- en Sint Joosland. De heer H.J. Huiskes volgt hem op.

Raadslid La Soe wijst met nadruk op de ergerlijke toestand op de oude begraafplaats. Door het lange gras en onkruid liggen de graven er zeer verwilderd bij. Dit is de aanleiding om de gehele oude begraafplaats te laten maaien en de graven door omspitten ‘blank te maken’, waardoor ze beter schoongemaakt zal kunnen worden.

Ook het opknappen van de gevel van het gemeentehuis krijgt dit jaar de aandacht. Volgens de burgemeester heeft de Dienst voor Wederopbouw bezwaar tegen het aanbrengen van nieuwe leeuwen op het bordes. Dit zou men een ‘weeldeartikel’ noemen. Hij wil de medewerking van Monumentenzorg inroepen. De voorzitter zegt ‘dat de leeuwtjes er reeds sinds 1770 hebben gestaan en hij wil er gerust om vechten om ze er weer terug te krijgen’.

In oktober besluit de meerderheid van de gemeenteraad een weiland aan de Van Cittersweg van 1.77.40 ha te pachten voor de functie van voetbalveld voor de plaatselijke voetbalvereniging. De pacht van het veertje over het Arnekanaal wordt in november gegund aan J.C. van Beek.

* * *

Omstreeks deze tijd is de mosselconservenfabriek in het Tuindorp volop in bedrijf. De mosselschelpen bij de pellerij van Mieras veroorzaken echter een enorme stank. Op aandrang vanuit de gemeenteraad geeft burgemeester Langebeeke opdracht tot het verwijderen van de hopen schelpen.
Maar ook de ‘puffabriek’ ten noorden van Arnemuiden aan de binnenweg naar Veere zorgt voor veel stankoverlast. De garnalenpellen en het visafval, de zogenaamde ‘puf’, worden hier gedroogd en verwerkt tot veevoer.

Maar toch, wat zou Arnemuiden vroeger geweest zijn zonder vislucht. Onlosmakelijk hoorde dat er bij: vissersschuiten aan de kaai en op de werf, zilte zeelucht bij de vishallen, vrouwen met emmers garnalen, visleurders en leursters met hun manden vis, visnetten die hangen te drogen, stapels bruine viskisten, gebakken vislucht bij de woningen, waslijnen vol gedroogde scharren, de mosselfabriek in het Tuindorp, de reuk van de puffabriek....

Het hoorde er net zo bij als de oude vissers, na hun veelbewogen leven dag en nacht zwalkend op zee, al kuierend op hun witgeschuurde klompen, de visserspet op, al pruimend en verhalend van vroeger. Sommigen hadden in die vijftiger jaren een deftige zwarte hoed op, wat hun een eerwaardig aanzien gaf.

* * *

Helaas krijgt burgemeester Joos Langebeeke niet meer de gelegenheid zich in te zetten voor zijn pogingen om Arnemuiden verder uit het dal te halen. Tijdens de raadsvergadering van de 6e augustus is hij door ziekte verhinderd. De Commissaris der Koningin heeft hem ziekteverlof verleend tot 31 augustus.
Hij verkeert voor rust bij z'n broer te Utrecht. Loco-burgemeester Polderdijk hoopt dat hij van zijn verlof te Utrecht weer geheel hersteld zal mogen weerkeren. In de raadsvergadering van de 1e oktober verneemt de gemeenteraad echter dat zijn toestand nog niets vooruitgaat. Op de 8e oktober overlijdt burgemeester J. Langebeeke op 59-jarige leeftijd. Tijdens de raadsvergadering van 12 oktober spreekt loco-burgemeester, wethouder J. Polderdijk, een herdenkingswoord. In 1944, na de bevrijding, werd de overledene geroepen tot het ambt van waarnemend burgemeester. Bij Koninklijk Besluit van 26 juli 1945 werd hij officieel benoemd, waarna z'n installatie op 17 augustus 1945 plaatsvond. Hij kenschetst de overleden burgemeester als een harde werker. Onder zijn leiding werden 39 woningen gebouwd. De aanleg van electriciteit en waterleiding kwamen tot stand. Veel heeft hij gedaan aan het terugbrengen van de tijdens de oorlog door de Duitsers gevorderde vissersschuiten. Hij is naar Uitrecht vertrokken voor rust en herstel. Het heeft niet zo mogen zijn.
Vervolgens spreekt secretaris J.J. Huijssen o.a. de volgende woorden tot nagedachtenis van burgemeester Langebeeke: ‘Hij was collegiaal, welgemeend en hartelijk in de omgang en dwong door z'n optreden bijzondere waardering en respect af’. Totdat er een nieuwe burgemeester zal zijn benoemd treedt wethouder J. Polderdijk op als waarnemend burgemeester. Tot tijdelijk wethouder benoemt de gemeenteraad het raadslid J.L. Joosse.

* * *

Voor de visserij is het over het algemeen toch nog een gunstig jaar. De eerste helft van 1951 zijn de garnalenvangsten zeer matig. Maar vanaf september tot aan het einde van het jaar lopen de vangsten behoorlijk op en is de garnalenvisserij goed lonend. De Arnemuidse vissers brengen te Veere 350.000 kilo garnalen aan de wal. Dit levert een prijs op van in totaal ƒ 389.000. Te Vlissingen is de aanvoer van garnalen matig (149.000 kilo), maar is die van schol en tong goed.

* * *

De Hervormde gemeente brengt dit jaar, tevergeefs, beroepen uit op ds. G.H. van Kooten te Brandwijk, ds. W.J. Kolkert te Vlaardingen en ds. R.W. Steur te Ouddorp.
Op een vergadering op de 2e november besluiten de lidmaten met grote meerderheid dat voortaan de stemgerechtigde leden de ambtsdragers zullen verkiezen. Tot nu toe vond de verkiezing door de kerkenraad zelf plaats.
In de kerkenraad ontstaan dit jaar vacatures door het aftreden vanwege het bereiken van de 70-jarige leeftijd van ouderling K. van de Gruiter en van diaken F. Poortvliet. Gekozen worden tot ouderling Blaas Marijs Czn en tot diaken Klaas van de Ketterij. Marijs bedankt echter voor z’n benoeming. Gedurende zeer vele jaren zal K. van de Ketterij de Hervormde gemeente dienen als ambtsdrager.
Dit jaar wordt ds. F. Don de nieuwe consulent. De kerkenraad besluit twee oude gebruiken te beëindigen. Tot nu toe kwam de kerkenraad pas onder de voorzang de kerk binnen; voortaan zal de kerkdienst pas beginnen als de predikant de kansel heeft betreden. Ook zullen voortaan alle kerkgangers onder het naspel na de slotzang van hun zitplaatsen opstaan om ‘zodoende eerbied in het bedehuis te betrachten’; tot nu toe vond dit zeer ongeregeld plaats.

De jongelingsvereniging Maranatha vraagt de kerkenraad toestemming om gelden in te zamelen voor een nieuw vissersschip voor de familie Marijs. Het vergaan van hun kotter vorig jaar betekende voor deze familie een ware ramp en hierdoor zagen ze hun broodwinning verloren gaan. De kerkenraad wil de actie van harte ondersteunen.

Op de 1e september wordt de eerste steen gelegd van het nieuwe kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente aan de Burgemeester Langebeekestraat door de consulent ds. D.L. Aangeenbrug uit Terneuzen. De predikant bepaalt de talrijke belangstellenden, die tussen de funderingen en bouwmaterialen staan, bij de tekstwoorden 1 Koningen 6 : 11-13.

1950

In zijn Nieuwjaarsrede blikt burgemeester J. Langebeeke terug op het afgelopen jaar: ‘Het zakelijk leven was in 1949 goed in Arnemuiden. Allen verdienden goed hun brood. Wel tekent zich de dure levensstandaard af’. De woningbouw beweegt zich in een groeiende richting: in 1948 werden 9 en in 1949 14 woningen gebouwd, terwijl voor 1950 een contingent van 15 woningen is toegezegd. Maar alles gaat in zo'n traag tempo, omdat de woningnood zo ontstellend groot is.
De aanleg van de zo zeer noodzakelijke riolering zal in het voorjaar in een bescheiden omvang worden aanbesteed. Ook verwacht hij dat de door het oorlogsgeweld vernielde Arnebrug in de aanstaande zomer kan worden hersteld. Dit zou voor de vissers van groot belang zijn.
Vooral de woningnood is wel het grootste zorgenkind van het gemeentebestuur, terwijl de riolering en de bestrating ook nog grote verbeteringen vereisen, eer we ze goed kunnen noemen. Dit alles zal veel geld kosten en onze gemeente op een vrij zware schuldenlast brengen. Toch eindigt burgemeester Langebeeke niet in mineur: ‘Hoewel zeer langzaam komt er toch meer tekening in zicht hoe de toestand zal worden’.

Uit het overlijdensboek vermelden we, voor zover bekend, de volgende in 1950 overledenen:

13/1 Adriana Siereveld wv Lieven van Belzen (76 jr); 23/1 Hendrika Marijs ev Jacob de Ridder (74 jr); 4/2 Johannis de Nooyer ev Prina Marijs (59 jr); 13/3 Adriaan de Nooijer (45 jr); 10/4 Maria Roelse wv Francois Crucq, wonend Molenweg 44, (76 jr); 15/4 Johanna Mesu wv Izaak Cornelisse (75 jr); 25/4 Maatje de Bree wv Jacobus Kasteleijn (82 jr); 25/4 Elisabeth Molhoek wv Abraham Dingemanse (86 jr); 3/6 Cornelia Meeuwse wv Pieter Vinke (54 jr); 21/6 Jozina Blaasse (68 jr); 23/6 Cornelis Klaasse wv Pieternella van Eenennaam (87 jr); 21/7 de vroegere wagenmaker, wonend Langstraat 16, Dingenis Kousemaker ev Tannetje Crucq (78 jr); 29/7 Jannetje Marijs ev Johannis de Nooijer (71 jr); 1/8 Cornelia Johanna de Hamer ev Bernardus Jacobus la Soe (53 jr); 2/8 Willem van Belzen ev Jannetje van Belzen (48 jr); 15/12 de winkelier Marinus van Belzen ev Janna Meulmeester (63 jr); 16/12 de vissersman Casper Caljauw ev Theuntje van Belzen (68 jr); 25/12 Jannetje van Belzen ev Cornelis Grootjans (29 jr).

* * *

In juni vraagt gemeenteontvanger Abraham Buijs Jzn. ontslag per 1 augustus 1950 in verband met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Bijna 29 jaar is Buijs in functie geweest als gemeenteontvanger. Het gemeentebestuur probeert hem te bewegen nog enige tijd aan te blijven. Maar de beslissing van Buijs om er nu uit te gaan staat vast. De gemeenteraad besluit dan ook hem op de meest eervolle wijze ontslag te verlenen onder dankzegging voor de door hem in deze functie aan Arnemuiden bewezen diensten. Ook betekent dit z'n ontslag als ambtenaar van de burgerlijke stand. In die functie volgt burgemeester Langebeeke hem op.
Tijdens de raadsvergadering van 31 juli, de dag van z’n 65e verjaardag, neemt de gemeenteraad in bijzijn van het secretariepersoneel en de oud-gemeenteopzichter Neugebauer afscheid van Buijs. De burgemeester spreekt hem in hartelijke woorden toe: ‘Het zal niet makkelijk vallen de arbeid die u zo lief was en zo na aan het hart lag neer te leggen. U wenste nimmer de waardering die velen U hadden willen tonen, omdat ze, Uw bescheidenheid kennende, hiervoor geen vrijmoedigheid meenden te hebben. Ook onze gemeente in haar geheel zal steeds in dankbare herinnering denken aan al hetgeen U in Uw ambtsperiode hebt gepresteerd en U steeds als een goed ambtenaar voor ogen houden en als voorbeeld stellen. Het zij U vergund onder 's Hoogsten Zegen nog tal van jaren van Uw welverdiende rust te mogen genieten’. Hij overhandigt Buys een envelop met een geldelijke blijk van erkentelijkheid van het gemeentebestuur. Vervolgens spreekt gemeentesecretaris Huijssen hem toe: ‘Als collega-ambtenaar hebt ge steeds een bereidwilligheid aan de dag gelegd die door niemand te overtreffen is... U deed dat op een wijze die boven alle lof verheven is... Ook hebt U steeds van Uw plaatselijke bekendheid als geboren Arnemuidenaar buitengewoon veel gemak gehad’.

Daarna dankt de scheidende gemeenteontvanger voor de vriendelijke woorden. Hij ‘memoreert vervolgens talrijke voorvallen tijdens zijn ambtsperiode ondervonden, waarna men nog enige tijd in gezellig samenzijn met de scheidende functionaris doorbracht’.

Abraham (Bram) Buijs werd in 1885 geboren als zoon van de vroegere gemeenteontvanger Jan Buijs en Adriana Nieuwenhuyse. Hij werd in 1920 benoemd tot bode/schrijver en in l922 tot gemeenteontvanger. Buijs genoot grote bekendheid als liefhebber van de historie van Arnemuiden. Hij publiceerde een aantal artikelen over Arnemuiden Samen met F.P. Polderdijk uit Nieuwland schreef hij het boek ‘Geschiedenis van de Oranjepolder’ Hij is in 1962 op 74-jarige leeftijd overleden. In het blad ‘Arneklanken’ van de Historische Vereniging Arnemuiden is in 1996-1998 een aantal artikelen van en over hem opgenomen.

In deze raadsvergadering benoemt de gemeenteraad een nieuwe gemeenteontvanger. Het is de 33-jarige P. Wisse, kassier van de Coöperatieve Boerenleenbank te Arnemuiden en Nieuwland. Ook deze markante persoon zal tal van jaren Arnemuiden dienen als gemeenteontvanger.
Tegelijk wordt de 3e ambtenaar ter secretarie, Jan de Klerk, bevorderd tot 2e ambtenaar.

In oktober vertrekt een aantal oudheidkundige voorwerpen uit de Arnemuidse historie voor enkele weken naar een culturele tentoonstelling in Gent: 2 koperen kandelaars met wapens van Amemuiden, de rederijkersborden, 3 zilveren en 1 koperen kolfje, 3 zilveren schildjes van de rederijkerskamer, de zilveren beker en de zilveren ambtsketen van de gemeentebode.

* * *

Ook 1950 staat volop in het teken van verwoede pogingen om de zo broodnodige woningbouw te realiseren.
Van de landbouwer A.C. Polderdijk, wonend aan de Oude Dijk te Nieuw- en Sint Joosland, koopt de gemeente 37.40 are grond aan ten oosten van de Spoorstraat tegenaan het Schuttershof voor bouwterrein. In dat terrein ligt een drinkput voor het vee, waaruit de landbouwer Dijke tot voor kort water betrok voor z'n beesten. Vooral het dempen van deze waterput kost heel wat. Op dit perceel hoopt men binnen afzienbare tijd de gemeente in oostelijke richting uit te breiden.

Aan de zuidzijde van de Molenweg worden dit jaar opnieuw enkele percelen grond in erfpacht uitgegeven voor woningbouw: aan de fietsenmaker/elektriciën Jac. Marteijn Jzn, aan C. van Dalen en aan z'n buurman A.W. de Klerk, klompenmaker te Nieuw- en Sint Joosland. De Klerk gaat in de werkplaats naast zijn woning klompen maken voor de Arnemuidse bevolking. Hij vormt vanaf nu een bekende verschijning en zorgt voor ambachtelijke bedrijvigheid in het eerste huis vanaf de molen. Meestal ligt er een grote hoop hout en houtafval naast z'n werkplaats.

Aan de zuidzijde van de Molenweg, tussen de molen en het veerhuis, ligt omstreeks deze tijd maar één woning, in de volksmond ‘de keêten’ genoemd, bewoond door A. Wisse. Het betreft hier het restant van de vroegere zoutketen van Arnemuiden aan de Keetweg. Dit groen geteerde karakteristieke bouwsel lag op een stuk dijk of een verhoging.

De Vereniging Het Groene Kruis laat dit jaar een woning voor de wijkverpleegster bij het uitleenmagazijn aan de Zuidwal bouwen. Naast de woning komt een garage, die ‘t Groene Kruis aan de gemeente verhuurt voor brandweergarage.

Voor de bouw van 13 woningwetwoningen aan de zogenaamde ‘verlengde Roomsestraat’ (de Schoolstraat) vraagt het gemeentebestuur geldelijke steun uit ‘s Rijks kas. Kort daarop kan aannemer Izaak Boone beginnen met de bouw van deze woningen. De aan de overzijde van de verlengde Roomsestraat gebouwde 12 woningwetwoningen komen dit jaar voor bewoning gereed. In december komt een toezegging van het ministerie van volkshuisvesting dat Arnemuiden 15 woningen mag bouwen, mits deze vóór de 31e december kunnen worden aanbesteed. Hoewel nog een poging wordt ondernomen, blijkt dit praktisch onhaalbaar te zijn. Overigens vinden er onderhandelingen plaats met de Christelijke Woningbouwvereniging Walcheren over de overdracht van de woningwetwoningen in de verlengde Roomsestraat en aan de Spoorstraat.

Aannemer J.K. Crucq sr. gaat zelf ook bouwen op de hoek van de Markt/Langstraat op de plaats van de oude en vervallen gebouwen van de (hoef)smederij van de gebroeders Buijs. Bijna twee eeuwen was hier een smederij gevestigd. Het smidsbedrijf is dit jaar opgeheven. De broers Jan, Wannus en Piet en hun zuster Pie trekken zich terug in hun huis Markt 6 naast de kerk.

* * *

De aanleg van het sportveld aan de Van Cittersweg krijgt verder gestalte. De Heidemij. komt met een kostenberekening voor een sportterrein voor de voetbalvereniging. De aanleg, drainage en beplanting komt ongeveer op ƒ 10.000, terwijl de bouw van een kleed- en rustlokaal en de afsluiting van het terrein ongeveer ƒ 5.000 zal kosten.

Zorgen geeft de mestvaalt aan de oostzijde van het Schuttershof. Vanuit de gemeenteraad wordt gewezen ‘op de onhoudbare toestand daar, omdat de daar gestorte faecaliën dikwijls niet terstond kunnen worden afgedekt wegens onvoldoende aanvoer van vuilnis’.

Ook de toestand van de oude begraafplaats in de Clasinapolder baart zorgen. Raadslid Schuit vraagt of er geen pachter meer is voor het gras op de begraafplaats. Dit is al sinds lang niet meer gemaaid, waardoor een onmogelijke toestand wordt veroorzaakt. Burgemeester Langebeeke deelt hem mee dat ‘de pachter kennelijk geen vee meer heeft’. Hij heeft er over gedacht ‘om de graven blank te maken, opdat het onkruid en gras beter geweerd kan worden. Bij hem bestaat nog altijd de vrees dat dit bij sommige ingezetenen of familieleden bezwaar zal ondervinden, hoewel de graven in feite ongeschonden blijven’.

Nadat de gemeenteraad van wethouder Polderdijk verneemt dat dit in Kleverskerke ook is gebeurd en daar weinig aanstoot aan is genomen, besluit men dit ook hier toe te passen. Er zal een proef worden genomen.

In juni wordt de nieuwe Arnebrug officieel in gebruik genomen. Raadslid Marien de Ridder heeft ‘er zich aan gestoten dat de opening met muziek heeft plaatsgevonden, omdat de verwoesting van de oude Arnebrug immers nog een gevolg is van oorlogshandelingen’. De burgemeester moet hem er op wijzen dat ‘bij het passeren van de brug het Wilhelmus is gespeeld, waarbij alle ernst is betracht’. Overigens worden ernstige klachten vanuit de gemeenteraad geuit over de slechte staat van de weg naar de Arnebrug. Hierin komt dit jaar nog verbetering. Er zijn ook klachten in de gemeenteraad ‘dat er ‘s zondags gezelschappen al zingende door de gemeente trekken’.

* * *

De gemeente treedt toe tot de gemeenschappelijke regeling voor Maatschappelijk Werk op Walcheren. Een ander, voor de gezondheidszorg belangrijk besluit is de toetreding van de gemeente tot de gemeenschappelijke regeling voor de Schoolartsendienst op Walcheren en de Bevelanden. Voortaan is de schoolarts een regelmatige en vertrouwde verschijning op de lagere scholen.
De firma Van Horssen mag vanaf dit jaar het voormalig brandspuithuisje op de Markt huren voor de opslag van materiaal voor hun rijwielhandel.
De brandweer neemt intrek in de garage naast de nieuwe woning van de wijkverpleegster aan de Zuidwal. Wat nog heel lang in gebruik blijft is het ophangen van de brandweerslangen in de toren. Periodiek worden de slangen uit het luik in het voorportaal van de kerk gehaald, op de Markt uitgerold en gecontroleerd.
Op voorstel van de raadsleden J.L. Joosse en M. de Ridder wordt de traditionele naam ‘Markt’ weer officieel ingevoerd. In het laatste oorlogsjaar werd dit gewijzigd. De aan de Markt gelegen huizen werden toen genummerd alsof ze gelegen waren aan de Langstraat en Noordstraat. Zo wordt b.v. de pastorie aan de Markt vanaf nu Markt 12 inplaats van Noordstraat A 23.
Aan de openbare lagere school neemt de onderwijzeres juffrouw P.C. de Graaf ontslag vanwege haar voorgenomen huwelijk. Juffrouw J.A. van Liere uit Middelburg volgt haar op.

J.H.W. Knolle krijgt aan het Schorretje 90 ca grond in erfpacht voor de uitbreiding van z’n reparatiewerkplaats voor scheepsmotoren. Opmerkelijk is de klacht vanuit de gemeenteraad over de hoge haag rond de dokterstuin op de hoek Molenweg/Singel. Deze haag vormt een gevaarlijke belemmering voor het uitzicht. Wat dat betreft is er in 47 jaar tijd weinig verbeterd: de haag vormt nog steeds een gevaarlijke belemmering voor het verkeer.

* * *

Voor de visserij is 1950 een matig jaar. De garnalenvangsten lopen uiteen: redelijk tot in september en matig tot slecht in het najaar. Bij de vismijn te Veere worden 280.000 kilo garnalen aangevoerd en te Vlissingen 173.665 kilo. De bijvangst van schol en tong is schraal. In vergelijking met vorige jaren wordt er bij de Vlissingse vismijn weinig (slechts 161.500 kilo) haring aangevoerd.

Op de 31e juli vergaat de ARM 20 van C. Marijs en z'n zoons door een aanvaring in het Steendiep, circa 10 mijl ten noordwesten van Westkapelle. Omdat de vergane kotter niet verzekerd was, wordt er een landelijke actie gevoerd uitgaande van het bestuur van de SGP-kiesvereniging en de mannen- en jongelingsvereniging van de Hervormde gemeente om geld bijeen te krijgen voor de gedupeerde vissersfamilie. Deze actie brengt zoveel geld op dat hiermee een schip uit België gekocht kan worden met een 60 PK motor.

* * *

De Hervormde gemeente brengt dit jaar, zij het tevergeefs, beroepen uit op ds. N. Kleermaker te Genemuiden, ds. A.J. Wijnmaalen te Oldebroek, ds. J. Wieman te Hoogblokland en kandidaat S. Gerssen te Putten.
Op de 21e juli overlijdt op 78-jarige leeftijd de oude, getrouwe ontvanger van de diaconie Dingenis Kousemaker, gewoond hebbend Langstraat 16. Vanaf 1936 genoot hij als boekhouder het onbeperkte vertrouwen van kerkenraad en diaconie. De kerkenraad benoemt tot nieuwe boekhouder van de diaconie z'n schoonzoon Jac. Scheele, gehuwd met Pieternella Kousemaker en wonend aan de Singel 15. De overweging van de kerkenraad hierbij is vermeldenswaard: ‘Daar de functie van boekhouder van de diaconie ruim honderd jaar in de familie Kousemaker werd gevoerd, wordt besloten om zo mogelijk in dezelfde familie te blijven en wordt Jac. Scheele, schoonzoon, als boekhouder benoemd’. Van 1850-1896 bekleedde Dingenis Kousemaker deze functie, van 1896-1936 z'n zoon Pieter Jacobus Kousemaker, van 1936-1950 diens broer Dingenis Kousemaker en van 1950-1983 diens schoonzoon Jacobus Scheele. Dit mag wel een opmerkelijk feit genoemd worden in de historie van de Hervormde kerk van Arnemuiden.

1952

In juni moet er gestemd worden voor de Tweede Kamer. De Partij van de Arbeid komt als grootste partij uit de verkiezingen. Op 1 september treedt het derde kabinet-Drees aan. Enkele jonge ministers, die in later jaren een belangrijke rol zullen spelen op het politieke toneel, treden aan: mr. J.M.A.H. Luns (buitenlandse zaken), mr. J.M.L.Th. Cals (onderwijs), prof. dr. J. Zijlstra (economische zaken), H. Algra (verkeer en waterstaat) en mr. E.H. Toxopeus (binnenlandse zaken).

Niet alleen de werkgelegenheid maar vooral ook de woningnood staan centraal bij de nieuwe regering. In een toespraak voor de radio zegt Koningin Juliana: ‘De verschrikkelijke plagen van de oorlog liggen achter ons, op één na: de woningnood. Hij heeft de eigenschappen van een vreselijke slepende ziekte. Wat ons allen ten slotte voor ogen staat is een eigen woning voor ieder gezin’.

In zijn nieuwjaarsrede tijdens de eerste raadsvergadering in het nieuwe jaar herdenkt waarnemend burgemeester J. Polderdijk ‘het droevig verscheiden’ van burgemeester J. Langebeeke. Ook staat hij stil bij het overlijden van de oud-Commissaris van de Koningin Jhr. Quarles van Ufford, die ‘zoveel heeft gedaan in het belang van de provincie Zeeland en de Zeeuwse gemeenten’. Verder geeft hij een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in 1951: de uitbreiding van de waterleiding naar Kleverskerke en de Singel, het principebesluit tot vaststelling van het saneringsplan, het uitbreidingsplan aan de oostzijde van de gemeente, de uitvoering van riolering- en bestratingwerken, het in erfpacht geven van grond voor de bouw van een kerk voor de Gereformeerde Gemeente welke thans bijna voltooid is. Hoewel de vooruitzichten voor de woningbouw nog somber zijn, konden de 13 woningen aan de Roomsestraat in gebruik worden genomen. Dit jaar zal begonnen worden met de verbetering van de Nieuwlandseweg.
Ook brengt hij in herinnering de benoeming van gemeentesecretaris J.J. Huijssen tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau ‘hetgeen een kroon is op het werk dat hij gedurende tal van jaren heeft verricht’.

* * *

Op de 22e maart treedt de nieuwbenoemde burgemeester J. van den Bos, geboren in 1915,  in functie.
Bij z’n installatie voeren achtereenvolgens het woord: waarnemend burgemeester J. Polderdijk, de nieuwe burgemeester, wethouder Joz. Siereveld, raadslid B.J. la Soe, gemeentesecretaris J.J. Huijssen en de nieuwe secretaris F.M. Geluk. Daarna houden niet minder dan 29 vertegenwoordigers van kerken, brandweer, visserij, buurgemeenten en maatschappelijke groeperingen en instellingen toespraken.
In zijn toespraak wijst wethouder Polderdijk de nieuwe burgemeester op de grote woningnood, maar ook vraagt hij aandacht voor Kleverskerke. Hij dankt de wethouders en raadsleden, die ‘mij zeven maanden steeds hun steun hebben betuigd’.

Burgemeester Van den Bos merkt o.a. het volgende op:

De tijdsomstandigheden, waaronder ik mijn taak als burgemeester in uw midden aanvang, zijn verre van gunstig te noemen. Nog steeds zijn de sporen van oorlog en vijandelijkheden, bezetting, zowel in geestelijk als materieel opzicht, duidelijk zichtbaar. Ook de gemeenten lijden hier onder. Om een probleem te noemen: het woningvraagstuk dat ook zo zeer in hevige mate heerst. Ik hoop met volle inzet van mijn persoon deze kwaal te bestrijden.
Een in onmiddellijk verband met dit probleem staande aangelegenheid is de gezondheidstoestand. De zo zeer gevreesde volksziekte, de t.b.c., heeft ook op deze plaats zeer zwaar gedrukt. Het voor de volksgezondheid van grote betekenis zijnde rioleringsvraagstuk is gelukkig voor 75% tot een oplossing gekomen. Daarvoor zijn wij dankbaar. Plannen voor de bouw van een zuiveringsinstallatie zijn in bewerking. Onze vissersvloot is, in vergelijking met de vooroorlogse sterkte, aanzienlijk in aantal teruggelopen. Gebrek aan voldoende bedrijfskapitaal belemmert een terugkeer tot de oude sterkte.

Terugblikkend op de dag van z’n installatie merkt burgemeester Van den Bos later op: ‘Aan ons viel de eer te beurt om het ambt van burgemeester in deze gemeente te gaan bekleden. De dag der installatie is voor ons onvergetelijk geworden. Wij zijn zeer onder de indruk gekomen van de hartelijke wijze, waarop U, heren raadsleden, het gemeentepersoneel, besturen van een groot aantal plaatselijke en regionale verenigingen en de bevolking, ons hebt verwelkomd’. Uit de van de installatie bewaard gebleven filmopnames is te zien op welk een grootse wijze de bevolking het sympathieke burgemeestersechtpaar verwelkomd. Op vaderlijke wijze treedt meester J.J.C. van der Graaff de jonge burgemeester tegemoet. In de enkele jaren van zijn ambtsbediening te Arnemuiden zal burgemeester Van den Bos een gewaardeerde plaats innemen. Als gevolg van de woningnood is voor hem geen geschikte woning beschikbaar. Het burgemeestersgezin neemt voorlopig intrek in de pastorie van de Hervormde gemeente aan de Markt. Pas eind van het jaar komt de goedkeuring af voor de bouw van de ambtswoning voor de burgemeester aan de Molenweg en die voor de secretaris aan de Nieuwlandseweg.

Enkele dagen hierna, op de 25e maart, neemt de gemeenteraad afscheid van gemeentesecretaris J.J. Huyssen in verband met het bereiken van zijn pensioengerechtigde leeftijd. Vanaf 1919, dus 33 jaar, was hij secretaris van Arnemuiden. Vorig jaar ontving secretaris Huijssen als kroon op zijn werk een benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. De gemeenteraad betreurt het ‘dat zo een beminnelijk man en bekwaam secretaris met een groot verantwoordelijkheidsgevoel zal moeten worden gemist’.

In een op deze zelfde dag gehouden raadsvergadering benoemt de gemeenteraad tot z'n opvolger de 38-jarige F.M. Geluk, vanaf medio 1948 1e ambtenaar ter secretarie. In de plaats van de heer Geluk komt de heer P. Dekker, thans werkzaam bij de gemeente Kapelle, als 1e ambtenaar ter secretarie. Ook secretaris Geluk kan geen geschikte ambtswoning worden geboden. Hij krijgt toestemming om voorlopig in Wemeldinge te blijven wonen.

In de gemeenteraad hebben thans zitting wethouder J.L. Joosse, wethouder B.J. la Soe, waarnemend burgemeester J. Polderdijk Lzn, M. de Ridder, J. Scheele, A. Schuit en Joz. Siereveld.

Een groot aantal inwoners, waaronder vele ouden van dagen en bekenden binnen de Arnemuidse gemeenschap, overlijdt in 1952:

25/1 Cornelis Meerman ev Johanna de Ridder (80 jr); 1/2 Tannetje de Nooijer wv Johannis Schroevers (76 jr); 5/2 Izaak Labruyère ev Elisabeth Vader (73 jr); 14/2 Helena Slabbekoorn ev Laurens de Hamer (22 jr); 16/2 Willemina van Eenennaam ev Marcus Jacob Lagendijk (66 jr); 24/2 Marinus Wondergem ev Dorothea Schets (68 jr); 25/2 tien dagen na z'n vrouw, Marcus Jacobus Lagendijk wv Willemina van Eenennaam (75 jr); 28/2 Klaas Meerman wv Tannetje van Belzen (87 jr); 22/3 Cornelia de Nooijer ev Jan Meulmeester (60 jr); 23/3 Jan Krijger wv Adriana de Nooijer (70 jr); 27/3 de vroeger zeer bekende ouderling uit de Hervormde kerk en raadslid Aart van de Gruiter wv Maatje Siereveld (92 jr); 1/4 Pieter de Nooijer ev Maatje Meulmeester (64 jr); 1/6 Clasina Schroevers wv Adriaan Siereveld (76 jr); 16/6 Crina Marijs wv Cornelis van Belzen (67 jr); 27/6 Grietje Jacobse wv Cornelis Oreel (81 jr); 20/6 Maria de Meulmeester wv Joos van Belzen (87 jr); 3/8 Clasina Marijs ev Job Schroevers (66 jr); 6/8 Cornelia Marijs wv Joos van Belzen (78 jr); 3/9 de kapper Antonius Christiaan Zeijger, geboren te Vlissingen en ev Elisabeth Jongepier (66 jr); 17/9 Bastiaan Marteijn wv Jannetje van Belzen (90 jr); 14/10 Geertje Meerman ev Cornelis Mulder (89 jr); 16/10 Adriaan Labruyère ev Elisabeth Poppe (68 jr); 3/12 bakker Hendrik Versluis, geboren te Wissenkerke ev Aartje Dina Leendertse (61 jr); 14/12 Leyntje Margrietha de Smidt wv Johannis Crucq (80 jr).

* * *

De woningnood is nu zeer ernstig. Het woningtekort vormt het allesoverheersend probleem. De woningbehoefte is ontstellend groot. In de gemeente zijn niet minder dan 62 krotwoningen. In het eerste gedeelte van het jaar belemmert de onmogelijkheid om vaste geldleningen aan te gaan elk initiatief voor woningbouw. De gemeenteraad besluit een ruimer beleid te voeren in het verlenen van premies voor de verbetering van woningen. Tot grote opluchting van het gemeentebestuur is de plaatselijke Coöperatieve Boerenleenbank bereid om ƒ 100.000 te lenen voor de bouw van 10 duplexwoningen. De bouw van deze woningen aan de Burgemeester Langebeekestraat gaat met zeer veel problemen gepaard. De aanbesteding kan pas in de zomer plaatsvinden. Door vertraging van de machtiging tot gunning van het departement kan met de bouw pas laat in het najaar worden begonnen. Daarna verhinderen vorstverlet en de overstroming in februari 1953 de afbouw van deze woningen.

Door de grote problemen op de kapitaalmarkt blijft het gehele toegewezen bouwcontingent ongebruikt liggen. Aan het eind van het jaar vertoont de bouwactiviteit in de gemeente het volgende beeld: in aanbouw zijn de 10 duplexwoningen en 5 normale woningwetwoningen; bouwplannen zijn ingediend door 8 particuliere bouwers evenals voor de ambtswoningen voor de burgemeester aan het einde van de Molenweg en de secretaris aan de Nieuwlandseweg; er worden 5 woningen extra toegewezen, die zullen worden gebouwd ‘aan het straatje naar het lompenpakhuis bij de firma Polak aan de Zuidwal’, dus aan de Walstraat. Aan de overzijde van deze straat ligt nog steeds het tot enkele woningen verbouwde vroegere gebouw van achtereenvolgens de stijfselfabriek, calicotweverij, ziekenzaal en visdrogerij. Deze bescheiden woningen zijn thans van W. Goedhart (‘Goedartje’), M. Marteijn, J. Goedegebure en H. Bliek.
De hoop is er op gevestigd dat eind 1953 deze 41 woningen voltooid zullen zijn.

De gebouwde complexen van 9 en van 12 woningen aan de Roomse straat (de latere Schoolstraat) worden overgedragen aan de plaatselijke woningbouwvereniging. Het complex van 13 woningen aan deze straat gaat over naar de Christelijke Woning Stichting Walcheren.

In de Westdijkstraat worden de zeer bouwvallige panden nrs. 32, 34 en 36 onbewoonbaar verklaard. Het gaat hier om de middelste krotwoningen aan de noord/oostzijde van de Westdijkstraat tussen de meubelzaak van de firma Joosse en de kruidenierswinkel van P. Janse.

Raadslid J.L. Joosse wijst er in de gemeenteraad op dat de naam ‘Roomsestraat’ niet past in onze gemeente. Hij heeft uitgezocht hoe deze naam is ontstaan. Oorspronkelijk heette dit straatje de ‘Papestraat’. Daarna werd de naam gewijzigd in ‘Roomse schoolstraat’ en vervolgens in ‘Roomsestraat’. De gemeenteraad is er van overtuigd dat deze naam niets te maken heeft  met de historie van Arnemuiden en besluit deze te veranderen in ‘Schoolstraat’. Tegelijk besluit de gemeenteraad om voortaan de Appelstraat ‘Spoorstraat’ en de Spoorstraat ‘Burgemeester Langebeekestraat’ te noemen.

* * *

Een grote verbetering in de gemeente is de grondige aanpak van het straatherstel. De toestand van de straten is zelfs zo ernstig, dat er geen bussen meer in Arnemuiden komen. Al enkele keren braken de veren en in het najaar zakt er zelfs een bus van de wegkant af. De Stoomtram Walcheren acht het niet langer verantwoord om de Nieuwlandseweg te berijden. Overwogen wordt om de Nederlandse Spoorwegen te verzoeken enkele treinen extra te laten stoppen. Ook de Singel verkeert in een zeer slechte toestand. Maar dit jaar kunnen enkele verbeterde straten door de aannemers worden opgeleverd. De vernieuwde straten kunnen wedijveren met die in tal van gemeenten. De Zuidwal wordt grondig verbeterd. Helaas komt het er dit jaar niet van de broodnodige verbetering van de Nieuwlandseweg uit te voeren. In december machtigt de gemeenteraad het dagelijks bestuur om het plan tot bestrating van de Nieuwlandseweg uit te voeren. In de gemeenteraad wordt geklaagd over het laten liggen van ijzeren platen in de Burgemeester Langebeekestraat en op de Zuidwal en over de hopen grond in de Schoolstraat.

Ook worden plannen gemaakt om de uit milieuoogpunt beruchte spoorsloot te rioleren en daarna met grond uit de zogenaamde vesteweide te dempen. Er wordt een geldlening aangegaan van ƒ 100.000 voor de aanleg van riolering in de bebouwde kom. In de begroting voor 1953 neemt de gemeenteraad ƒ 10.000 op voor de aanschaf van brandweermateriaal, ƒ 15.000 voor het herbestraten van de Nieuwlandseweg, ƒ 30.000 voor het teren van de kanaalweg naar Middelburg en ƒ 50.000 voor ‘het sluitstuk van de riolering’.

De schoolpleinen bij beide lagere scholen zijn tot nu toe gegrind. In 1952 worden er betegelde pleinen van gemaakt, waarvan de jeugd dankbaar gebruik maakt met hun spelen. Maar ook in het gemeentehuis wordt het een en ander gemoderniseerd: een schrijfbureau met stoel voor de nieuwe burgemeester, een nieuwe loper voor de trap naar de raadszaal en een loper van het bordes naar de trap voor officiële plechtigheden en huwelijken.

* * *

Enkele gebeurtenissen van ondergeschikte betekenis zijn toch aardig om te vermelden. Deze dingen leven nog voort in de herinnering van de ouderen. Zo is er het brandspuithuisje op de Markt, tussen de kerk en het huis van de broers Jan, Wannes en Piet Buijs en hun zuster Pie. Dat huisje pacht Izak van Horssen voor de opslag van materiaal voor z'n fietsenzaak. Het zogenaamde ‘vesteweidje’ (tussen de Singel en de spoorbaan) wordt verpacht aan de landbouwers A. Krijger, de weduwe L. Scheele-Wisse uit de Langstraat, de veehandelaar B.J. la Soe en J.L. de Troye.
Op het Stationsplein is er de aloude vishal. Nog steeds is Joos Marteijn, al vanaf 1928, de pachter. Onnoemelijke hoeveelheden vis zijn daar verhandeld tussen hem en de Arnemuidse visleursters. Maar ook het veertje over het kanaal, ter hoogte van het veerhuis achter aan de Keetweg, is nog steeds in gebruik. De laatste tijd was J.C. van Beek, woonachtig in het veerhuis, pachter. Maar na een nieuwe openbare inschrijving neemt B. de Groot uit Middelburg de pacht over. Het gezin Van Beek is daardoor genoodzaakt het veerhuis te verlaten.
Het terrein (circa 830 m2) achter het veerhuis gaat A. Groenleer, wonende Markt 9, van de gemeente pachten. Hij vestigt op dit terrein z'n opslagplaats voor lompen en metalen. Vanaf deze tijd, ruim 40 jaar, zal Arjaan Groenleer een vertrouwde verschijning zijn binnen de Arnemuidse gemeenschap. Zeker in de schoonmaaktijd komt Groenleer er meestal aan te pas om oude spullen, kachels, vodden, etc. op te halen.
P.J. Kousemaker mag boven aan de Markt een standplaats innemen met z'n patates friteswagen.

Maar wat was het ook een toestand met de oude vuilnisstortplaats achter het Schuttershof, gelegen op de plaats waar nu de school aan de Dokstraat staat. Nu welhaast onvoorstelbare toestanden met de rokende en stinkende vuilnisbelt voor de opslag van huisvuil en faecaliën. Een nieuw terrein voor stortplaats is beschikbaar van J. Polderdijk. Weliswaar ligt dit op 4 km afstand van de bebouwde kom. De kosten van het ophalen van vuilnis stijgen hierdoor met circa ƒ 4.000, wat leidt tot een ophoging van de tarieven voor de reinigingsrechten. Het ophalen van het straatvuil en de faecaliën wordt gegund aan de laagste inschrijver C. van de Ketterij.
In deze tijd is er ook nog geen ophaaldienst voor schillen en resten van levensmiddelen. Later zal Lourense uit Middelburg met z'n paard en schillenwagen het straatbeeld beheersen. In de Politieverordening wordt een bepaling opgenomen dat het college hiervoor toestemming moet geven.

Een andere verandering in de gemeente is de verplichte winkelsluiting op dinsdagmiddagen na 1 uur. Zo krijgen de bakkers Adriaanse, Van Eenennaam, De Jager, Minnaard en Steketee, de slagers Kousemaker en La Soe en de winkeliers Crucq, Janse-Siereveld, Knolle-Kousemaker, De Graaf en Pouwer hun verplichte vrije middag. Alleen de kapperszaak van ‘Victor’ Goormachtig (de opvolger van kapper Zeijgers) mag open blijven.

Maar ook de toestanden met de jeugd zal menigeen zich nog herinneren. Volgens de notulen van de gemeenteraad ‘bestaat bij de jeugd dezer gemeente de gewoonte om ‘s avonds in de straten te zingen, soms begeleid door een muziekinstrument. Dit wordt niet bevorderlijk geacht voor de rust in de gemeente’. De gemeenteraad neemt dan ook in de Algemene Politieverordening de volgende bepaling op: ‘Het is verboden op of aan de openbare wegen en straten te zingen, getier, geschreeuw of luidruchtig geraas te maken’. Vanuit de raad worden ook bezwaren geopperd naar aanleiding van het 's avonds laat op straat lopen door kinderen.

De Algemene Politieverordening wordt óók nog op een ander punt gewijzigd. De gemeenteraad spreekt zich namelijk uit over de wenselijkheid om ‘het ongebreidelde schuren der straten tegen te gaan om het wegspoelen van het zandbed te voorkomen doch eveneens wordt zulks nodig geoordeeld voor de trottoirs’. Het is heel wat voor de propere Arnemuidse vrouwen als in de Politieverordening wordt opgenomen: ‘Het schuren van openbare straten en de daaraan gelegen trottoirs is verboden’.

* * *

Voor de visserij is 1952 aan de matige kant. De garnalenvangst vertoont hetzelfde beeld als vorig jaar: de eerste maanden van het jaar zijn voor de vissers een periode van geen verdiensten. Ze moeten van armoe aankloppen bij de gemeentelijke overheid en gebruik maken van de steunregeling voor kleine zelfstandigen. Voor de hoge kosten van deze steunregeling krijgt de gemeente een hogere bijdrage van het rijk. Tot aan september is de garnalenvisserij weinig lonend, vooral door het stopzetten van de garnalenexport naar Frankrijk. Maar gedurende de laatste maanden lopen de vangsten behoorlijk op. In Veere kan 357.000 kilo garnalen aan wal gebracht worden; in Vlissingen 243.000 kilo. De opbrengsten zijn echter door de slechte prijzen veel minder dan in 1951 (voor de Arnemuidse vissers te Veere ƒ 267.000). Ook de bijvangst van haring, schol en tong is beperkt.

* * *

Nog steeds duurt de vacature van predikant bij de Hervormde gemeente voort. In de zondagse kerkdiensten gaan Gereformeerde Bondspredikanten, maar ook vele zogenoemde godsdienstonderwijzers voor. Ook de ringpredikanten vervullen periodiek, meestal in de middagkerkdienst, preekbeurten. Consulent is ds. F. Don. Kennelijk heeft de kerkvoogdij weinig moed op een spoedige vervulling van de vacature van predikant. Het gezin van de nieuwbenoemde burgemeester J. van den Bos mag voorlopig intrek nemen in de leegstaande pastorie. Gedurende 1952 worden beroepen uitgebracht op kandidaat J. Smit te Rotterdam en ds. Arendsen te Blauwkapel. Binnen kerkenraad en kerkvoogdij begint het besef te groeien dat het geboden traktement te laag is.

Op 23 februari wordt het nieuwe kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeente plechtig in gebruik genomen in een speciale kerkdienst, waarin ds. L. Rijksen uit Middelburg voorgaat en waarbij ook de predikanten ds. D.L. Aangeenbrug uit Terneuzen en ds. F. Dieleman uit Yerseke het woord voeren.