1949
Groot zijn de zorgen in ons land over de situatie met Indonesië. In Batavia overlijdt op 25 mei plotseling onze bevelhebber generaal Spoor. De Nederlandse troepen raken steeds meer verwikkeld in een uitzichtloze guerrillaoorlog met de Indonesiërs. Het internationale getij begint zich tegen Nederland te keren. Dit leidt er toe dat op 27 december de Republiek der Verenigde Staten van Indonesië onafhankelijk wordt. De Nederlandse regering draagt de soevereiniteit aan de jonge Republiek over.
Ook de woningnood in ons land is groot. Het kabinet-Drees kondigt in het kader van een herstelprogramma de bouw van 30.000 woningen aan.
Tijdens de eerste vergadering van de gemeenteraad in het nieuwe jaar wijdt burgemeester J. Langebeeke aandacht aan de zorgelijke situatie in Indonesië. Ook in Arnemuiden zijn slachtoffers te betreuren door de oorlog daar (o.a. de te Jogjakarta omgekomen 21-jarige Adriaan Schroevers).
De financiële toestand van de gemeente is eveneens zorgwekkend. De grootst mogelijke zuinigheid is nodig. En ook de woningnood is ernstiger dan ooit. De bouw houdt geen enkele tred met de grote woningbehoefte. Hij memoreert ook dat hel aantal ziektegevallen thans groot is.
In februari brengt de nieuwe Commissaris van de Koningin, Jhr. mr. A.F.C. de Casembroot, een werkbezoek aan Arnemuiden. Sinds 1 februari 1948 is de oud-burgemeester van Westkapelle eerste burger van Zeeland. Bij de besprekingen met de gemeenteraad laat deze markante Commissaris ‘een zeer gunstige indruk achter en toont een open oor en oog voor de moeilijkheden in de gemeente’.
Dit jaar zijn er voor het eerst na de oorlog gemeenteraadsverkiezingen. Het aantal raadsleden gaat terug van 11 naar 7. Voor de nieuwe raadsperiode nemen zitting J.L. Joosse (SGP), J. Polderdijk (CHU), M. de Ridder (SGP), Jac. Scheele (CHU), A. Schuit (Gemeentebelang), B.J. la Soe (ARP) en Joz. Siereveld (Gemeentebelang).
Afscheid nemen de raadsleden Joh. van Belzen, J.J.C. van der Graaff, A. Kodde, B. Marijs en M. Siereveld. Meester Van der Graaff dankt namens de scheidende leden de voorzitter voor zijn hartelijke wijze van samenwerking.
Uit zijn midden kiest de gemeenteraad opnieuw tot wethouders J. Polderdijk en Joz. Siereveld. De gemeenteraad geeft een bijdrage in het geschenk voor het tijdens de oorlog verwoeste, maar nu weer geheel gerestaureerde Middelburgse Stadhuis en voor de gerestaureerde Statenzaal in de Abdij.
* * *
In oktober komt er een dankbetuiging van het Franse Ministerie van Oorlog, waarin erkentelijkheid wordt uitgesproken voor de aanwezigheid van burgemeester Langebeeke tijdens de plechtigheden bij het vervoer van de alhier gesneuvelde en begraven Franse militairen. In deze dankbetuiging worden ook allen betrokken die de graven van de gevallenen hebben verzorgd.
Van de overledenen in 1949 geven we het volgende (niet volledige) overzicht:
6/1 de in Indonesië, tussen Jogjakarta en vliegveld Magoeva omgekomen Adriaan Schroevers (21 jr); 1/2 Maria Dieleman ev Lein Puype, daarvoor weduwe van Jacobus Scheele (78 jr); 9/2 Maatje Adamse wv Izaak Boone (66 jr); 13/3 Lieven van de Gruiter ev Clasina Schroevers (68 jr); 14/3 Pieter Janse ev Jannetje Meliefste (74 jr); 27/3 Jannetje Meulmeester wv Lieven de Nooijer (93 jr); 6/4 de opzichter van de voedselvoorziening Jacobus Allaart ev Pieternella de Jonge (53 jr); 6/4 z'n zoon Adriaan Allaart (23 jr); 5/5 Cornelis Steendijk, geboren te Stavenisse wv Eva van de Vate (84 jr); 25/5 Cornelis den Hollander, geboren te Oostkapelle, wv Maria Marinisse (79 jr); 5/6 Jacob de Ridder wv Jannetje de Nooijer (63 jr); 18/6 Cornelia Molhoek wv Jacobus Meulmeester (79 jr); 28/7 de vissersman Jacob de Nooijer ev Dorothea de Nooijer (66 jr); 3/10 Bastiaan Mulder wv Laurina Boone (82 jr); 24/10 Jacomina de Troye ev Jan Tramper (85 jr); 25/10 Catharina de Buck wv Joos Francke (82 jr); 2/11 Izaak Haartsen 34 jr).
* * *
De woningnood is ook in 1949 zeer zorgwekkend. In 1948 kwamen maar 5 woningen gereed (Nieuwlandseweg 5, 7, 9, 11 en 13; dit is het rijtje huizen rechts van de oude openbare school en het transformatorhuisje). Begonnen werd met de bouw van 9 woningen aan de Appelstraat. Deze huurwoningen, de huizenblokken met de huisnummers 22 t/m 30 en 50 t/m 56, komen in de loop van 1949 gereed.
Wel ligt er een uitbreidingsplan klaar voor de bouw van 33 woningen aan de verlengde Roomsestraat (nu Schoolstraat). Er gaat een aanvraag naar het Rijk om financiële steun voor de bouw van deze woningwetwoningen. Met de Bank van Nederlandse Gemeenten kan een rekening-courant overeenkomst worden gesloten van ƒ 60.000 voor de financiering van de bouw van deze woningen.
Maar tot nu toe betekent dit nauwelijks een oplossing voor de grote woningnood en de problematiek van de samenwoningen van gezinnen. Wel worden aan de zuidzijde van de Molenweg enkele percelen grond in erfpacht uitgegeven voor de bouw van woningen.
* * *
De gemeenteraad trekt in de begroting voor 1950 een fors bedrag (ƒ 45.000) uit voor de herstrating. Het is de bedoeling dat zo spoedig mogelijk de bestrating plaats vindt van de Westdijkstraat, de Langstraat en zo mogelijk de Roomsestraat. Het herstel van de straten is hard nodig. Ook voor het rioleringswerk wordt ƒ 32.000 beschikbaar gesteld. Ook de bestratings- en rioleringswerken in de Appelstraat en de verlengde Roomsestraat vergen ƒ 60.000 en de bouw van de zuiveringinstallatie aan de Spoorstraat/Appelstraat ƒ 50.000.
Wat ook grote zorgen baart is de verregaande baldadigheid van de jeugd, vooral op zaterdagavonden. In de gemeenteraad dringen verscheidene fracties sterk aan om hier strenger tegen op te treden en ook tegen de dronkenschap. Raadslid La Soe stelt voor ‘de belhamels eens bij burgemeester en wethouders uit te nodigen en hen op het ongehoorde van hun optreden te wijzen’. Burgemeester Langebeeke wijst er echter op dat in het bezoek aan gelegenheden in Middelburg heel wat meer kwaad schuilt dan in de Arnemuidse café's. Het verontrust hem zeer ‘hoe de rijpere jeugd ‘s zaterdagsavonds uit Middelburg terugkeert. Zeer veel jongelui zijn op het gebied van zedeloosheid op een peil gekomen als nog nimmer gekend is, terwijl de ouders hiervan op de hoogte zijn’.
* * *
Jakes de Nooyer mag als laagste inschrijver voor drie jaar het huis- en straatvuil en de fecaliën ophalen.
Het duurt zeer lang voordat de nieuwe Arnebrug kan worden aangebracht. Pas in september kan de aanbesteding plaatsvinden. Aan de openbare lagere school vertrekt de onderwijzeres juffrouw C.P. van der Weele al snel. Juffrouw H.J. Oosterwijk uit Vlissingen volgt haar per 1 januari 1950 op. De gemeenteraad besluit toe te treden tot de gemeenschappelijke regeling voor de schooltandverzorging. De schooltandarts is vanaf nu een bekende verschijning op de scholen. Ook sluit de raad zich aan bij de gemeenschappelijke regeling voor de gezinszorg.
Plannen worden gemaakt voor de aanleg van een sportveld op de weide waarop thans gespeeld wordt. De Heide maatschappij mag hiervoor een kostenbegroting maken.
Ook besluit de gemeenteraad tot de bouw aan de Zuidwal van een woning voor de wijkverpleegster en een garage bij het magazijn van het Groene Kruis. De garage kan dan voorlopig dienst doen als onderkomen voor de brandweer. De Vereniging Het Groene Kruis krijgt van de gemeente een geldlening voor de bouw van de woning met garage. Ook de beplanting van de Singel krijgt dit jaar aandacht.
Enkele winkels gaan dit jaar over in andere handen.
A. Adriaanse neemt de bakkerij en bakkerswinkel in de hoek van de Markt, voorheen toebehorend aan z'n schoonvader Joz. Joosse, over. Kort na de bevrijding is bakker Joz. Joosse overleden. Al sinds 1870 was hier onafgebroken de bakkerswinkel van de familie Joosse. In de winkel van Jan Boone en Jans Boone-de Hamer naast het Stadhuis (Langstraat 33) vestigt zich als winkelier/drogist J. Pouwer. De bakkerij en bakkerswinkel van M. de Graag (Nieuwstraat 46) gaat over naar bakker P.A. Minnaard en de vroegere winkel van bakker H. Versluis (Langstraat 55) wordt groente- en fruitwinkel van A. Coppoolse.
* * *
De ambachtslieden en winkeliers zijn in de jaren na de oorlog rijk vertegenwoordigd. Op de Markt: in de hoek Markt 14 de bakkerswinkel van A. Adriaanse; op de hoek Markt/Marktstraat de kruideniers- en groentewinkel van A. de Graaf; drie huizen naar links de kapperszaak van A.C. Zeijger en daar weer twee huizen naast het postkantoor van A.H. de Kam. Verder is daar op de hoek Markt/Langstraat de smederij van de gebroeders Buijs. In het huisje Markt 3 heeft Blaas Marijs z’n schoenenmakerij en in het pand Markt 15-17 heeft aannemer J.K. Crucq sr z’n timmermanswinkel.
Gaan we vanaf de Markt de Noordstraat in dan zien we aan onze rechterhand op nr. 24 de winkel voor zuivel- en kruidenierswaren van David van de Broeke en daarnaast op nr. 26 de drankenwinkel van Van Eenennaam en daar weer naast op nr. 30 de timmermanswinkel van aannemer W. Oreel. Aan de linkerzijde van de Noordstraat is op nr. 25 de taxigarage van C. de Jager en op nr. 37 de garage van de vrachtrijder bode J. Meertse.
In de Langstraat komen we tegen op nr. 50 de verf- en behangwinkel van C. Dellebeke; op nr. 58 het manufacturenwinkeltje van de gezusters Buijs en op nr. 64 (op de hoek Langstraal/Westdijkstraat) de bakkerswinkel van bakker K.J. Steketee. Aan de overzijde is daar op nr. 1-3 (op de hoek van de Langstraat en de Nieuwlandseweg) allereerst de smederij van Jacob Beije; op nr. 33 (naast het gemeentehuis) de kruideniers/drogisterijzaak van Joos Pouwer; op nr. 55 de groente- en fruitwinkel van Arjaan Coppoolse; op nr. 65 de winkel voor rookartikelen en vis van Bas Marteijn; op nr. 81 de timmermanswinkel van aannemer C. Boone; op nr. 83 de kruidenierswinkel van de familie Knolle-Kousemaker en op nr. 85 de slagerij van Piet Kousemaker. In de Westdijkstraat aan de westzijde zien we op nr. 5 de kruideniers/drankwinkel van J.J. Crucq; op nr. 19 de bakkerswinkel van bakker M. de Jager; op nr. 43 de slagerij van slager Bernard la Soe en op nr. 47 de bakkerswinkel van Louw van Eenennaam. Aan de oostzijde van de Westdijkstraat zijn op nr. 50 (de hoek Nieuwstraat/Westdijkstraat) de kruidenierswinkel van de familie Janse-Siereveld; op nr. 26 de meubelzaak van de gebroeders J.L. en C. Joosse en op nr. 24 de electriciëns- en fietsenwinkel van Ko Marteijn.
In de Nieuwstraat is er maar één winkel: op nr. 46 de bakkerswinkel van bakker P.A. Minnaard.
* * *
De garnalenvisserij is tot en met augustus, vooral onder de Zeeuwse kust, zeer matig. Vanaf het najaar wordt het wat beter. In maart gaan de vissers volop op de haringvangst. In mei gaan vele Arnemuidse garnalenvissers vanuit Scheveningen vissen voor de noordelijke kust. De aanvoer van garnalen bij de vismijnen te Veere (232.000 kilo) en Vlissingen (152.000 kilo) is dit jaar dan ook gering. Wel vangen de vissers aardig wat bijvangst: te Veere en Vlissingen wordt 82.800 kilo schol en 83.500 kilo tong aangevoerd. Maar de grote haringvangsten maken, evenals in 1947 (2.188.000 kilo) en 1948 (2.531.000 kilo), dit jaar veel goed: te Veere wordt 197.500 kilo haring aangevoerd en bij de Vlissingse vismijn 1.391.700 kilo.
De vissersvloot vermindert dit jaar met twee schepen. Het gemeentebestuur maakt zich hierover bezorgd.
In 1949 treedt de gemeente toe tot de Stichting Zeeuwse Visserij Belangen (Zevibel). Zevibel zal later als belangenbehartiger een vertrouwd begrip worden voor de vissers.
Op het terrein achter de molen in het Tuindorp mag de oesterkweker Lein Mieras uit Yerseke een perceel pachten voor de vestiging van een pelloods. Vele vrouwen en meisjes vinden hierin hun werk.
* * *
Voor de Hervormde gemeente komt het dit jaar tot een oplossing van de nog steeds slepende kwestie rondom de vorige predikant. Per 1 juli 1949 is drs. J.C. Hooijkaas emeritaat verleend. De beroepingswerkzaamheden kunnen vanaf dan een aanvang nemen. Toch komt het in 1949 nog niet tot het uitbrengen van een beroep. Eerst moet afdoende aangetoond worden dat alle financiële verplichtingen ten opzichte van ds. Hooykaas zijn voldaan. De toestemming van het Classicaal Bestuur voor het beroepen van een predikant zal pas in juli 1950 afkomen. Ook is er aanvankelijk geen overeenstemming tussen kerkenraad en kerkvoogdij over de hoogte van het traktement.
Ook zijn er dit jaar verscheidene zorgvolle verwikkelingen. Zo ontstaat er o.a. een controverse tussen enkele kerkenraadsleden en de consulent ds. Pijnacker Hordijk. Ook gaan nogal wat gezinnen over naar de plaatselijke gereformeerde gemeente.
In oktober gaat het consulentschap over naar ds. H.J.J. Keijzer te Sint Laurens.
Bij de kerkenraad van de Gereformeerde Gemeente ontstaan plannen om te komen tot een eigen kerkgebouw. Tijdens een ledenvergadering brengt de consulent, ds. W. de Wit uit Middelburg, dit ter sprake. Hij raadt de leden aan ‘maar eens om te zien naar een eigen kerkgebouwtje, want iedere cent die aan dit gebouw (het oude verenigingsgebouw) besteed wordt is weggegooid geld’. Op initiatief van één van de leden (J. Griep) neemt de ledenvergadering spontaan een principebesluit tot de stichting van een eigen kerkgebouw.
In december verzoekt de kerkenraad het gemeentebestuur om grond aan de Spoorstraat in erfpacht uit te geven voor de bouw van een kerkgebouw.
