1953

---

1953 staat geheel in het teken van ‘de ramp’. Walcheren blijft grotendeels gespaard. Wel stromen de binnenstad van Vlissingen en het gebied tussen Arnemuiden, Veere en het kanaal door Walcheren onder water.

In de nacht van de 31e januari op de 1e februari raast er een vreselijke zuidwester storm over ons land en beukt op onze kusten. 's Morgens even voor half vijf wordt Opperwachtmeester van de Rijkspolitie Geelhoed gealarmeerd door de groepscommandant. Opper Geelhoed alarmeert direct burgemeester J. van den Bos. Een automobilist die met z'n auto over de rijksweg reed, ontdekte dat het water al over de weg stroomde. Deze gaf dit door aan de gemeentepolitie te Middelburg, die op zijn beurt de Rijkspolitie inlichtte.

Onmiddellijk begeven burgemeester Van den Bos, opperwachtmeester Geelhoed en wachtmeester Schultz zich in het duister naar de Nieuwlandseweg. Ze constateren daar dat het water al rondom de begraafplaats staat. Dadelijk worden daarna de brandweer en het Rode Kruis opgeroepen.

Wat een ontsteltenis in Arnemuiden op die grauwe zondagmorgen vol somberheid en onheilsdreiging. Vol geruchten en gissingen. De rauwe werkelijkheid wordt pas zichtbaar als kudden loeiende koeien met ontredderde bewoners van de omliggende hoeven op de Markt aankomen... Welk een indrukwekkend gezicht ‘s middags aan het eind van de Noordstraat het water te zien staan in de Appelstraat en de Nieuwstraat en mannen met grote lieslaarzen door de Schoolstraat te zien waden... In de dagen erna kolossale vliegtuigen te zien overvliegen, die bij het station en op de spoorbaan zandzakken laten vallen.

Het gebied tussen Arnemuiden en Kleverskerke biedt een troosteloze aanblik. Kleverskerke is als een schiereiland temidden van een binnenzee. Uit Kleverskerke worden 250 mensen, bijna de gehele bevolking, geëvacueerd. De boerderijen in het land diep in het water. Het water in het Noord-Sloe wordt zo hoog opgejaagd, dat het over de dijk heen komt en de achterliggende polders overstroomd worden. Er ontstaan gaten in de poldersedijk, de Dokweide loopt onder en het water kan vrijelijk door een duiker het laag gelegen gedeelte van Arnemuiden zoals de Spoorstraat binnendringen. Ook de Oranjepolder staat geheel onder water. Op enkele boerderijen is veel vee verloren gegaan. De boerderijen van Mesu, de Voogd, de Priester en Steendijk lopen onder. De gehele veestapel gaat verloren. Alleen Mesu weet een deel van het vee te redden. Ook de schapen uit de Oranjepolder komen om. Café Halfweg staat geheel onder water. De Sloedam is ondermijnd en niet berijdbaar. Uit Kleverskerke kan al het vee gered worden.

Bij de ramp komen op Arnemuids grondgebied 246 stuks vee om. 1500 hectaren land en 1/3 gedeelte van de bebouwde kom stroomt onder water. Eén pand wordt geheel verwoest, terwijl drie woningen zwaar, 90 minder zwaar en 48 licht beschadigd worden. Van de boerderijen rondom Arnemuiden worden er 7 zwaar en 8 licht beschadigd.
De gebeurtenissen op de 1e februari 1953 en de dagen daarna geven we verder weer aan de hand van het verslag van burgemeester J. van den Bos aan de gemeenteraad.

Wij wisten de oorzaak niet waaraan deze overstroming was te wijten. Allerlei gissingen werden gemaakt en verschillende theorieën opgesteld. Maar door de duisternis konden wij niet vaststellen wat er eigenlijk precies aan de hand was. Het allerbelangrijkste dat in dit stadium moest worden gedaan, was om de mensen die in het overstroomde gebied woonden, uit hun huizen te halen.
Eerst werd geprobeerd deze hulpverlening met een zogenaamd sloepje te verrichten. Maar door sterke stroomvorming en de grote storm bleek dat niet mogelijk. Er werd toen gegrepen naar de op de werf gelegen nieuwe peilboot, die door Meerman onmiddellijk werd afgestaan. Met deze boot is het onder grote moeilijkheden gelukt de mensen te redden. Zowel de brandweer als de vissers hebben met grote zelfopoffering deze enorme hulpverlening tot een goed einde gebracht. Grote dank zijn wij aan deze ingezetenen verschuldigd en daarom breng ik hen gaarne alle hulde voor hun kloekmoedig en dapper optreden. Hierdoor zijn, menselijkerwijs gesproken, grote ongelukken voorkomen.
In de vroege morgen hebben wij een en ander telefonisch medegedeeld aan de Commissaris der Koningin en de hoofdingenieur-directeur van de Provinciale Waterstaat. Alle hulp, voorzover die kon worden gegeven, werd ons zeer bereidwillig toegezegd. Op dat moment was ons nog niet bekend, hoe ontzaglijk groot de nood elders in Zeeland was.

Inmiddels alarmeerden wij door middel van de sirene en de klok de gehele bevolking. Alle mannelijke ingezetenen werden opgeroepen om te gaan arbeiden aan de dijk. Het deed ons goed, dat allen aan deze oproep gehoor gaven en u hebt het zelf kunnen constateren dat met grote geestdrift en als leeuwen werd gewerkt. Jong en oud gaven hun werkkracht om onze gemeente zoveel mogelijk te beveiligen. Allen waren van zeer goede wil!
En dat was hard nodig, want het zag er niet mooi uit. De zeedijk in de Oranjepolder vertoonde drie grote gaten, alsook in de Suzannapolder waren twee gaten in de zeedijk geslagen. Thans wisten wij waaraan we het vele water te wijten hadden.
Nu moest de Veersedijk (de zogenaamde Poldersedijk) het vele water keren. Doordat de duikers niet meer konden worden afgesloten, waaraan tevergeefs werd gearbeid, liep het water het Kleverskerkse gebied binnen. Doordat in deze dijk gaten vielen, kwam er heel wat water in Kleverskerke. Gelukkig hadden wij de bewoners van het Kleverskerkse grondgebied gewaarschuwd en hen met klem geadviseerd om zich met hun vee in veiligheid te brengen. Als gevolg hiervan waren er geen slachtoffers te betreuren, terwijl het vee gered kon worden. Aan onze oproep had bijna de gehele bevolking gehoor gegeven.

In de ochtend van die zondag bent u als gemeenteraad bijeen geweest om een taak- en werkverdeling voor elk uwer vast te stellen. Het sprak in een bijzondere mate tot mij, dat u zich voor dit werk met uw gehele persoon gaf.
Ook de heren wethouders waren zeer actief. Wethouder Siereveld heeft bergen werk verzet en is mij tot een zeer bijzondere steun geweest. Ook wethouder Polderdijk was in hoge mate actief en was zeer vroeg in de gemeente, wijl telefonisch contact door het uitvallen van zijn telefoon niet mogelijk was. Door de ziekte van zijn vrouw (enkele weken later is zij overleden) en doordat zijn eigen landbouwbedrijf overstroomde, had de heer Polderdijk vele moeilijkheden te overwinnen in eigen kring en des te meer heb ik respect voor de plichtsgetrouwe opvatting van zijn functie om zich eerst met de gemeente te bemoeien.
De moeilijkheden waren vele en de nood, waarin onze gemeente verkeerde, steeg gestadig. Immers het water stroomde in onze gemeente. De Spoorstraat, de Burgemeester Langebeekestraat, de Nieuwstraat en de Lionstraat (gedeeltelijk) kwamen onder water En doordat er steeds meer water kwam, zag het er naar uit dat de spoordam het zou begeven en dan was de ellende niet te overzien geweest.

Moeilijkheden werden ondervonden van de zijde van de deskundigen van een groot aantal lichamen, welke bij het werk waren ingeschakeld. Vele tegenover elkaar staande meningen werden geuit. In dit verband roep ik in uw herinnering op de lijdensgeschiedenis met de pompen. De beantwoording van de vraag of het ondergelopen gedeelte leeggepompt moest worden ging heen en weer als de golven der zee. Van zogenaamde deskundige zijde werd deze vraag in het eerste stadium met een krachtig neen beantwoord, terwijl de mening van anderen was: pompen! Wij hebben toen de Gordiaanse knoop doorgehakt en opdracht tot pompen gegeven, waarbij wij ons op dat moment niets aantrokken van de zogenaamde deskundige adviezen. Achteraf bezien was deze oplossing van pompen de juiste gebleken.

De moeilijkheden bij de loonbetaling van hen, die ingeschakeld waren voor het werk, waren groot. Terecht hebben de mensen geklaagd en dit is voor ons aanleiding geweest om over de eerste week na de ramp een voorschot van f 30 uit te betalen. Deze loonvoorschotten zijn zaterdag jl. voor 65% door belanghebbenden terugbetaald. Genoemde uitbetalingsmoeilijkheden ontstaan doordat de Nederlandse Heide Mij. zich niet had gehouden aan de afspraak, die door ons gemaakt was. Er zou een weekloon uitbetaald worden naar 48 uren à f 1,07 per uur. Deze afspraak heeft de Nederlandse Heide Mij. niet gehouden. Uit een bespreking met het hoofd van de Heide Mij. is mij gebleken, dat zijn bericht om volgens deze afspraak te handelen, verminkt is ontvangen bij de administratie.
Thans is deze zaak nog niet geheel in orde, maar er wordt dezerzijds hard aan gewerkt om een en ander rond te krijgen. Zij, die te weinig loon hebben ontvangen, zijn in de gelegenheid gesteld om dit schriftelijk aan ons mede te delen en dan zal dezerzijds geval voor geval met de Heide Mij. afgehandeld worden. Deze affaire komt in orde!
De gemeente heeft uiteraard grote uitgaven moeten doen in verband met de overstroming. Op dit moment is nog geen bedrag te noemen. De schade wordt door de technische dienst van Bouw- en Woningtoezicht opgenomen. Op het eerste gezicht heeft men de opvatting, dat de schade niet zo groot zal zijn, maar als dan de zaak tot in details wordt opgenomen, dan blijkt dit erg tegen te vallen. Zodoende is b.v. de schade aan de duplexwoningen getaxeerd op f 20.520,07. Dit schadebedrag is doorgegeven aan de provinciale directie voor de volkshuisvesting te Middelburg. Een ambtenaar van deze dienst heeft de schade mede opgenomen. Richtlijnen t.o.v. geleden schade door de watersnood zijn niet ontvangen. Men weet dus niet op welke wijze en tot welk bedrag vergoeding voor schade aan publiekrechtelijke lichamen zal plaats vinden.

De lonen, welke de gemeente moet uitbetalen aan hen, die ze voor verschillende diensten in functie heeft genomen, komen voor 95% ten laste van het Rijk. Deze regeling lijkt ons niet ongunstig. Wat de financiering van de overige zaken betreft, aangenomen kan worden, dat te dien opzichte een regeling van het Rijk het licht zal zien. Wij boeken de kosten voor zover deze niet op andere bestuurslichamen kunnen worden verhaald, op een aparte post van de begroting, zodat wij u t.z.t. een overzicht hopen te kunnen voorleggen.

In dit overzicht mag niet onvermeld blijven, dat onze vissers, Rode Kruismensen van hier onder leiding van de plaatselijke arts, dokter Van der Moer, in overleg met ons, en de provinciale griffie, dinsdag na de rampnacht, vroeg in de morgen naar het zo zwaar getroffen Schouwen-Duiveland voor hulpverlening zijn getrokken en daar onder de moeilijkste omstandigheden met levensgevaar vele mensen van een gewisse dood hebben gered.
Genoemde ingezetenen hebben daar werk verricht, waarvoor wij het grootste respect hebben. En het is hier o.a. de plaats om hen hulde te brengen en de grootst mogelijke lof toe te zwaaien voor hun zeer moedig optreden in de meest benarde omstandigheden. Stuk voor stuk kerels, die met opoffering van eigen leven, het leven van hun medemensen trachtten te redden. Wij zijn trots op hen en hen erg dankbaar.

Wij hebben gemeend u een overzicht te moeten geven van wat hier voorgevallen is. Het moest summier zijn, want de gebeurtenissen waren zo vele en de tijd, waarin dit alles voorviel zo abnormaal, dat wij op ons geheugen moesten afgaan. Wij hebben maar een greep uit een enorm rijke stof kunnen doen. Maar het is ons een behoefte om met grote dankbaarheid te kunnen gewagen van de prachtige houding van onze bevolking (enige ongunstige uitzonderingen daargelaten) om al het mogelijke te doen, teneinde groter onheil voor onze gemeente te voorkomen. Wij danken ook alle bestuursapparaten en personen van elders, die in deze moeilijke dagen voor onze gemeente van grote steun geweest zijn en voor de hulpverlening, welke zij ons hebben verleend. Ook u, heren raadsleden, onze hartelijke dank voor al hetgeen, dat u in die moeilijke tijd voor de gemeente met groot elan hebt verricht. In het bijzonder wethouder Siereveld, die zichzelf dag en nacht niet spaarde, onze hartelijke dank. U hebt hard gezwoegd voor de gemeente en vele moeilijkheden overwonnen. Het zij nogmaals met bijzondere klem geaccentueerd, dat u voor ons een zeer grote steun waart. Met groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt u uw moeilijk werk verricht. Ik moge u dan nogmaals voor al dat werk wat u hebt gedaan, voor uw kranige houding, hartelijk, zeer hartelijk danken. Ook de secretaris en het secretariepersoneel, van hoog tot laag, zeggen wij hartelijk dank voor de verleende steun en voor de arbeid, die zij onder moeilijke omstandigheden hebben verricht. In dergelijke buitengewone omstandigheden blijkt des te meer, dat het gemeentehuis de centrale plaats is, waar alle draden samenkomen.

Mijne heren. U allen zijt er getuigen van geweest, wat er op het gemeentehuis omging. De telefoon stond niet stil, de gang stond bijna steeds vol met mensen, en dat ging maar door. Vooral bij het vormen van de ploegen voor het werk moesten er heel wat moeilijkheden worden overwonnen. Nogmaals onze hartelijke dank!!

In de eerste week na de ramp werd ons van verschillende zijden aangeboden, dat onze gemeente werd geadopteerd. Wij meenden niet de vrijmoedigheid te kunnen vinden om dit te accepteren. Onze gemeente toch was in vergelijking met andere plaatsen in den lande relatief licht getroffen. Maar de druk voor adoptie bleef bestaan. Dit heeft tot gevolg gehad, dat onze gemeente in overleg met de Griffier der Staten is geadopteerd door de Nederlands Tasmanische Vereniging ‘Abel Tasman ‘ te Hobart. Dit hebben wij te danken aan de heer Rhee, adjunct directeur van de Nederlandse Middenstandsbank te Amsterdam. Zaterdag jl. is de heer Rhee met de directeur van de Middenstandsbank te Goes, de heer Carpentier, geweest, waarbij ons inlichtingen zijn verstrekt voor de te volgen gedragslijn. Bij die gelegenheid overhandigde de heer Rhee f 5.000. De bedoeling is dit bedrag aan te wenden voor de zwaarst getroffenen uit onze gemeente zelf (b.v. schaapherder Roose) en voor de uit het rampgebied gekomen evacué's. Wij hebben nu 36 evacué's, komende uit Kortgene, Stavenisse, Nieuwerkerk, Zierikzee, Waarde, Bruinisse en Kruiningen in onze gemeente. Wij hopen op die manier het leed van deze mensen te helpen verzachten.

Van de adoptie door de Abel Tasmanvereniging profiteren verschillende gedupeerden en vooral ook de kleuterschool. Er blijft een post in reserve voor de oprichting van een jeugdbibliotheek, waarvoor een commissie wordt opgericht.

In de eerste vergadering van de gemeenteraad na de ramp spreekt burgemeester J. van den Bos het volgende herdenkingswoord:

Mijne heren,

Het is ons een behoefte om in Uw midden een kort woord te wijden aan de ramp, die ons volk heeft getroffen. Zeker, ook onze gemeente bleef voor deze ramp niet gespaard, maar toen wij hoorden van de verschrikkelijke verliezen aan mensen en vee in andere plaatsen in ons gewest en elders, toen gold wel zeer stellig hier het Bijbelse getuigenis, dat het de goedertierenheden des Heeren zijn, dat wij niet vernield zijn. Wat zou het groot voor ons en onze ingezetenen zijn, dat wij dit Bijbelse woord in zijn rechte verhouding mochten verslaan. God heeft gesproken en ons volk is opgeschrikt. Wij hadden een kwaad verwacht uit het Oosten en ziet, het is uit het Westen gekomen. Wij waren ingesluimerd en hadden onze verwachting gesteld op de soliditeit der dijken, die in deze tijd van de techniek zo waren gemaakt, dat wij meenden te kunnen slapen. Er is een sprake uitgegaan van deze stormvloed en moge het zo zijn, dat wij deze sprake hebben verstaan, want dan zou door ons daaruit nog eeuwig profijt getrokken kunnen worden.

Dankbaarheid moet ons hart vervullen, dat wij met de onzen gespaard zijn gebleven voor het machtig geweld der wateren. En moge onze handel en wandel daarmede in overeenstemming zijn. Want weer is gebleken, dat wij mensen nietige wezens zijn en dat in één slag al onze trotse bezittingen weggeslagen worden.

Onnoemelijk groot is het leed van allen, die hun dierbaren in de golven hebben zien verdwijnen, waarbij wij nog niet denken aan de materiële schade. Wanneer men de verhalen van ooggetuigen hoort, voorzover dit alles in woorden kan worden uitgedrukt, want er zijn geen woorden genoeg om dit leed, deze ramp te kunnen vertellen; wanneer men dit alles hoort, dan wordt de mens stil, en wij buigen ons hoofd onder de zware last, dat dit gebeurd is om onze zonden! En onze gedachten gaan vol deernis uit naar die talloze slachtoffers, wier namen nog niet alle bekend zijn, waaronder vele familieleden en vrienden verkeren.
God geve, dat de overlevenden kracht bij Hem mogen zoeken, opdat zij vertroosting mogen vinden bij Hem, die mildelijk geeft en niet verwijt. Hij sterke en beure de getroffenen op, de gezinnen, waarvan vader en moeder niet meer zijn, en de gezinnen, welker kinderen in de golven omgekomen zijn en vervulle de leegte met Zichzelf. Ter herdenking aan de slachtoffers moge ik U verzoeken U van Uw zetels te verheffen en een minuut stilte in acht te nemen.

Wethouder Siereveld spreekt vervolgens de volgende woorden.

Geachte Voorzitter,

Het is mij een behoefte om langs deze weg dank te zeggen voor de lofwaardige wijze waarop de Arnemuidse bevolking zich heeft gedragen bij het reddingswerk.
Verscheidene mensen en dieren zijn uit verschillende polders uit hun benarde positie bevrijd geworden. We hebben gelukkig niet tevergeefs een beroep op de bevolking uit deze gemeente gedaan. De tweede dag na de ramp zijn de vissers uit Arnemuiden naar andere plaatsen uitgevaren om waar mogelijk redding en de behulpzame hand te bieden. Zij hebben de eerste dagen doeltreffend werk mogen verrichten in de bedreigde gebieden.
Eveneens gaat mijn dank uit naar de Rode Kruis-afdeling Arnemuiden, welke een grote activiteit ontplooide, waarop wij trots mogen zijn. Ook moet ik mijn dank uitbrengen aan het gemeentepersoneel, dat ook dag en nacht in touw is geweest en hard gewerkt heeft om alles zo goed en vlug als het enigszins mogelijk was af te werken, wat met de ramp te maken had. Voorzitter en leden van de raad, we zullen samen het roer moeten nemen om weer richting te geven en hard mede moeten werken om bedrijven en ondernemingen zo vlug mogelijk op peil te brengen.
Luctor et Emergo, onze Zeeuwse wapenspreuk beziele ons allen, en doe ons met durf en diepe innerlijke overtuiging de toekomst tegemoet zien.

Voor het overstroomde gebied stelt het gemeentebestuur op de 3e februari een noodverordening vast. Het is ten strengste verboden het grondgebied van de gemeente Arnemuiden ten noorden van de spoorlijn Vlissingen-Roosendaal te betreden.

De uitgaven als gevolg van de watersnood voor zandzakken en het vervoer daarvan zijn zeer hoog: f 23.987,89. Het gemeentebestuur tracht deze te declareren bij de Rijksverkeersinspectie en Rijkswaterstaat.

* * *

Op 27 mei zijn er weer verkiezingen voor de gemeenteraad. De Partij van de Arbeid boekt grote winst. Gekozen worden tot raadslid: J. Allaart, Schuttershof 2 (PvdA), C. van Hemert, Zuidwal 37 (CHU), J.L. Joosse, Molenweg 34 (SGP), M. de Ridder, Schoolstraat 44 (SGP), G. Siereveld, Marktstraat 4 (Gemeentebelang), Joz. Siereveld, Schoolstraat 15 (Gemeentebelang) en B.J. la Soe, Westdijkstraat 43 (ARP).
Voor het eerst nemen zitting de heren Allaart en Van Hemert.

Op de 31e augustus neemt het gemeentebestuur afscheid van de vertrekkende raadsleden J. Polderdijk, Jac. Schede en A. Schuit. Burgemeester Van den Bos spreekt de scheidende raadsleden toe. Steeds werd in goede harmonie samengewerkt. De vergaderingen verliepen steeds in gemoedelijke sfeer en de voorstellen van het college werden in vertrouwen en voortvarend aangenomen. Oud-wethouder Polderdijk gold als de vertegenwoordiger van Kleverskerke en de agrarische bevolking.
Namens de blijvende raadsleden spreekt raadslid J.L. Joosse een afscheidswoord: ‘Steeds werd in goede harmonie vergaderd. Vroeger ging dat wel anders toe in Arnemuiden. Sommige mensen hadden daar bewondering voor. Maar zoals het nu gaat worden de belangen van de gemeente beter gediend’. Het vertrek van Polderdijk beschouwt hij als een verlies. Hij vormde ‘een grote steun voor het dagelijks bestuur en heeft de belangen van de gemeente op waardige en kalme wijze en met uiterste nauwgezetheid gediend. Er is veel tot stand gekomen. De vissers zien Polderdijk node vertrekken. Hij stond de belangen van de visserij zeer voor’.

Bij de installatie van de nieuwe gemeenteraad noemt burgemeester Van den Bos als grootste vraagstukken voor de nieuwe raadsperiode de grote woningnood, het uitbreidingsplan voor de structurele ontwikkeling van de gemeente, de bouw van de zuiveringsinstallatie, het sluitstuk van de riolering en het dempen van de spoorsloot.

Tot nieuwe wethouders benoemt de gemeenteraad B.J. la Soe en J.L. Joosse, ieder met 4 stemmen. La Soe wordt loco-burgemeester. Hiermee komt een voorlopig eind aan het wethouderschap van Joz. Siereveld.

De gemeenteraad beëdigt tot waarnemend secretaris de commies ter secretarie P. Dekker en tot waarnemend ontvanger de adjunct-commies ter secretarie J. de Klerk. De 3e ambtenaar ter secretarie J.A. Lemaire krijgt ontslag op grond van een rapport van het Verificatieburo. Naast de 1e, 2e en 3e ambtenaar wordt de secretarie uitgebreid met een typiste.

In oktober gaat het als een lopend vuurtje door de gemeente dat de geziene burgemeester J. van den Bos vertrekt. Hij is benoemd tot burgemeester van Sint Annaland. Er is alom teleurstelling dat hij Arnemuiden zo spoedig na z’n installatie verlaat.

* * *

In 1953 is het overlijden te betreuren van vele inwoners. Van hen noemen we:

19/1 Geertje Marijs (66 jr.); 29/1 Martina Lena de Jager (34 jr); 21/2 Johanna Jacoba Boogaard ev wethouder en landbouwer Jan Polderdijk (53 jr); 8/3 Pieternella Crucq wv Cornelis Oreel (78 jr); 4/4 Maatje van Belzen wv Jacob Marijs (91 jr); 3/5 Karel van Dalen ev Johanna de Nooijer (75 jr); 24/5 Abraham Meerman ev Jannetje Blaasse (86 jr); 6/7 Adriana Maria Buijs ev Abraham Klaasse (50 jr); 5/8 Pieter van Dalen, geboren te ‘s-Heerenhoek ev Janna van Belzen (72 jr); 9/9 Johanna Mulder ev Gillis de Waardt (44 jr); 17/9 de landbouwer Jan Crucq ev Cornelia Francke (54 jr); 10/10 Adriaan de Nooijer ev Catharina de Meulmeester (50 jr); 15/10 Jan de Ridder ev Jannetje Ventevogel (75 jr); 22/10 Clasina Meulmeester wv Ary de Meulmeester (72 jr); 24/10 Willem Goedhart, geboren te Nieuwland ev Carolina Verniel (80 jr); 4/11 Jacoba Oreel (31 jr); 2/11 Johannis de Ridder ev Janna Meulmeester (41 jr); 3/12 Jan Tramper wv Jacomina de Troye (93 jr.); 5/12 de vroegere smid Cornelis van Waarde ev Jacoba Hoveijn (80 jr); 18/12 Geertruida Bliek ev Paulus Poortvliet (71 jr); 18/12: Joos Schroevers ev Dora de Meulmeester (77 jr).

* * *

De woningbouw komt dit jaar goed van de grond.
Het architectenbureau Kuiper, Verhage, Gouweton en De Ranitz te Rotterdam legt het gemeentebestuur in februari een schets voor van het nieuwe uitbreidingsplan.
Volgens een plan van architect Jobse wordt begonnen met de bouw van vijf woningwetwoningen voor grote gezinnen aan de straat tussen de Zuidwal en het Schorretje (bij het lompenpakhuis). Deze straat krijgt de naam ‘Walstraat’.
Voor woningbouw geeft het gemeentebestuur grond in erfpacht uit aan de zuidzijde van de Molenweg aan Joh. de Ridder, H. Pleyte, Bl. van Belzen, Mar. Schroevers, Joh. van Belzen en Bl. Marijs en aan de oostzijde van de Burgemeester Langebeekestraat aan Mar. Bliek en F. Poortvliet.
Ook de ambtswoning voor de burgemeester aan het eind van de Molenweg nadert tegen het eind van het jaar z’n voltooiing.
De gebouwde blokken van 9 woningen aan de Spoorstraat en 12 en 13 woningen aan de Schoolstraat worden bij nader inzien overgedragen aan de Woningbouwvereniging Arnemuiden.

Een zeer lofwaardig initiatief neemt het bestuur van het Groene Kruis: de oprichting en exploitatie van een badhuis. Het belang van de volksgezondheid is hier zeer mee gediend. Vooral de vissers en fabrieksarbeiders zullen hier gebruik van willen maken. Het bestuur bezichtigt badhuizen in Kapelle en ‘s-Heer Arendskerke. Ook de gemeenteraad is enthousiast over het initiatief van het Groene Kruis en verleent gemeentegarantie voor de rente en aflossing van de door het Groene Kruis aan te gane geldlening. Het badhuis zal gebouwd worden tussen het magazijn van het Groene Kruis aan de Zuidwal en de woning van de weduwe Van Horssen.

* * *

Ook dit jaar worden enkele maatregelen getroffen die door de Arnemuidse bevolking als grote verbeteringen worden ervaren.
Uit de gelden van de oorlogsschaderegeling wordt een tweede luidklok voor de toren aangeschaft voor f 4.000. Het klinkt de bevolking als muziek in de oren als de nieuwe klok met hoogtijdagen, samen met de oude klok, geluid wordt. De beide klokken kunnen vanaf nu elektrisch geluid worden.
Een andere opvallende verbetering voor de inwoners is de verlichting van de wijzerplaten van de torenklokken. Deze, nu alledaags klinkende verbeteringen maakten werkelijk heel wat indruk op de bevolking en de hele gemeenschap leefde hier in mee. Ook is er sprake van dat de gemeente een klein carillon ten geschenke krijgt van de beheerder van het adoptiefonds.

Op voorstel van raadslid La Soe wordt ‘op de driehoek’ een bord geplaatst met ‘Richting Arnemuiden’.
Voor het onderhoud van het sportterrein koopt de gemeente een motorgrasmaaimachine voor f 2.000. Nieuwe stalen bureaus worden aangeschaft voor het secretariepersoneel; de oude verkeren in zeer slechte staat. Voor het eerst in de geschiedenis wordt een graflift aangeschaft. Ook krijgt de brandweer een nieuwe motorspuit voor een bedrag van f 17.000. Oud-secretaris Huyssen en 7 andere bewoners van de Singel dienen een verzoek in om de Singel vanaf de Molenweg tot de Hazenbergseweg te asfalteren. Maar het gemeentebestuur besluit slechts op het gedeelte van de Molenweg tot de spoorwegovergang klinkerbestrating aan te brengen.

Van de vennootschap ‘Firma Pouwer vh J.J. Boone met als vennoten Cornelis Pouwer te Veere en Joost Pouwer te Arnemuiden’ koopt de gemeente 85 ca grond aan in het belang van de volkshuisvesting. Joost Pouwer heeft intussen de kruidenierswinkel van Jans Boone overgenomen en zal deze in de komende jaren uitbouwen tot een bloeiende zaak.

De gemeenteraad dringt aan op afsluitbare vuilnisemmers en een afsluitbare wagen voor het ophalen van vuilnis.
Gedeputeerde Staten verlenen de gemeente een bijdrage van 65% in de kosten van de verbetering van de Nieuwlandseweg. De verbeteringen van de Nieuwlandseweg en de Kanaalweg beginnen in juni. Deze zijn zeer hard nodig.
De zo zeer noodzakelijke demping van de spoorsloot vindt dit jaar voor een gedeelte plaats; ook start de bouw van de zuiveringsinstallatie.

Nog enkele alledaagse gebeurtenissen vermelden we hier.
Slager P.J. Kousemaker mag weer een standplaats op de Markt innemen ‘voor de verkoop van patates-frites’. Maar dat is dit jaar wel voor het laatst; de gemeenteraad wil dit niet meer toestaan op de Markt nu deze in goede staat is gebracht. J. Lourense uit Middelburg krijgt de pacht van het ophalen van schillen en dergelijke.
Het Kleverskerkse voetpad en het Oranjepoldersepad worden aan het openbare verkeer onttrokken, omdat deze paden al lang niet meer voor het publiek in gebruik zijn. De gemeenteraad vraagt aandacht voor de grote vochtigheid van vele huizen en de slechte toestand van de Singel.

Grote ontstemming is er bij de gemeenteraad over de ontwerpregeling van het provinciaal bestuur voor de nieuw bedijkte Quarlespolder. Daarbij zou dit, als gevolg van de bedijking van een gedeelte van het Zuid Sloe, gewonnen gebied bij de gemeente 's-Heer Arendskerke worden gevoegd. De raad vindt het vanzelfsprekend dat dit gebied bij het grondgebied van Arnemuiden komt. Men verdenkt zelfs de gedeputeerden Mes en Philipse van beïnvloeding in de richting van ‘s-Heer Arendskerke.
In de vacature van de vertrokken onderwijzer aan de openbare lagere school J.L.J. van Boven benoemt de gemeenteraad M. Kaboord uit Wolphaartsdijk. Tot onderwijzeres benoemt men juffrouw J.C. Bos uit Vlissingen. Juffrouw J.A. van Liere vertrekt weer vanwege een benoeming te Middelburg. Overigens krijgt de openbare lagere school dit jaar, evenals de Christelijke lagere school, nieuwe schoolbanken en nieuwe leermiddelen. Het schoolmeubilair verkeerde namelijk in zeer verouderde toestand.

Raadslid Allaart vestigt de aandacht op de hopen mosselschelpen in het Tuindorp, die een grote stank verspreiden. De burgemeester zegt toe dit met de bedrijfsleider te bespreken.
Ook vraagt Allaart aandacht voor de instelling van een culturele adviesraad. Voor de jeugd is er weinig te doen. De vaders zijn de gehele week van huis; de moeders ook vanwege het leuren met vis of dienstbetrekkingen veelal in Middelburg. Er zou volgens hem een dorpshuis moeten komen waar spelen zoals tafeltennis, dammen en dergelijke kunnen worden beoefend en waar een bibliotheek is. Naar aanleiding van zijn suggestie wordt een enquête onder de verenigingen gehouden. Het blijkt echter dat het merendeel van de verenigingen hier geen behoefte aan heeft.
Wel krijgt de bibliotheek van de Hervormde Jongelingsvereniging ‘Maranatha’ een subsidie van 5 cent per boek voor haar ruim 1000 boeken.

Wat dit jaar nog steeds in gebruik is, is de veerdienst over het kanaal bij ‘het veertje’. Het veer wordt verpacht aan B. de Groot. Echter hij kan het veerhuis niet betrekken omdat de vorige veerschipper J.C. van Beek het veerhuis nog steeds niet heeft verlaten wegens het niet beschikbaar zijn van een andere woning. Overigens besluit de gemeenteraad het veerhuis te splitsen in twee woningen. Het veerhuis verkeert in een deplorabele onderhoudstoestand.

* * *

Voor de visserij is 1953 een bijzonder jaar.
In februari wordt de vissersvloot ingezet voor reddingswerkzaamheden in de door de watervloed getroffen gebieden. In die maand is de vangst van weinig betekenis. De vissers worden echter ruimschoots beloond door ruime vangsten en goede prijzen in de maand maart en in de periode juli tot en met december. Vooral in het najaar zijn er zeer grote aanvoeren te Veere en is de besomming voor de garnalen goed lonend. Bij de vismijn te Veere worden 486.880 kilo garnalen aangevoerd. De opbrengst hiervan is ƒ 493.600. Te Vlissingen is het heel wat minder (148.000 kilo), maar daar is de vangst van schol en tong redelijk.

Na de ramp van februari wordt in allerijl het Deltaplan ontwikkeld. In Arnemuiden spreekt men over het ‘Drie-eilandenplan’. Het nieuwe raadslid Allaart informeert als eerste of al aandacht geschonken is aan de positie van de vissers in verband met ‘het Drie-eilandenplan’. Kan de gemeente ook vertegenwoordigd worden in één van de commissies die op dit gebied werkzaam zijn? De gemeenteraad is er van overtuigd dat de garnalenvisserij door het Deltaplan in het gedrang kan komen. De burgemeester wijst er op dat Zevibel, de belangenorganisatie van onze vissers, hier ten nauwste bij betrokken is.

 * * *

De Hervormde gemeente brengt dit jaar in de predikantsvacature beroepen uit op ds. L. Trouwborst te Monster, kandidaat Poot en ds. J.G. Abbringh te Oosterwolde. Dit gebeurt nadat het predikantstraktement aanzienlijk is verhoogd en wel met 40%.
Het consulentschap gaat dit jaar over van ds. Don uit Middelburg naar ds. Otte uit Veere.
In de kerkenraad ontstaat een vacature door het bedanken van ouderling Blaas Ventevogel. Als scriba notuleerde hij de kerkenraadbesprekingen op keurige en overzichtelijke wijze. In de opengevallen plaats van ouderling wordt gekozen (diaken) K. van de Ketterij. In de nog steeds bestaande vacature van ouderling K. van de Gruiter kan worden voorzien door verkiezing van Iz. Boone.
De kerkvoogdij ontvangt een lening uit de diaconiekas van ƒ 6.000 voor de verbetering van de verwarming en de vernieuwing van de zitplaatsen in het kerkgebouw.

• 1952
• 1954