1959
Op 19 mei treedt een nieuwe regering aan, het kabinet-De Quay. Aan dit kabinet nemen deel de KVP, ARP, CHU en VVD. Bekende ministers in dit kabinet zijn, naast de premier dr. J.E. de Quay, Luns van Buitenlandse zaken, Toxopeus van Binnenlandse zaken, Zijlstra van Financiën, Cals van onderwijs, mevrouw Klompé van maatschappelijk werk, Van Aartsen van Volkshuisvesting en Bouwnijverheid en De Pous van Economische zaken.
Voor het laatst houdt burgemeester W.H. van der Heide in januari zijn nieuwjaarsrede. Als wapenfeiten van het afgelopen jaar noemt hij: de ingebruikname van de nieuwe brandweergarage aan het Schorretje, de start van de nieuwbouw van de openbare school en de vaststelling van het saneringsplan.
Toch was 1958 over het algemeen somber. Hoewel het voor de landbouw een goed jaar was, had de visserij een zware dobber. Vooral in de periode april tot en met augustus waren de besommingen zeer laag of niet lonend. De laatste maanden hebben gelukkig wel wat goed gemaakt. Het inwonertal steeg met 19 personen en is nu 2832.
Zeer teleurstellend was dat er geen enkele woningwetwoning werd toegewezen.
* * *
In het najaar wordt Van der Heide benoemd tot burgemeester van Bunschoten/Spakenburg, eveneens een visserijgemeente. Hij diende Arnemuiden als burgemeester van 16 maart 1954 tot 11 november 1959. In zijn afscheidsrede op 11 november noemt hij als reden van zijn sollicitatie de te kleine ambtswoning. De grootte van zijn gezin en de dure tijdsomstandigheden waren voor hem aanleiding om naar promotie te streven.
Hij merkt op dat de taak van burgemeester in Arnemuiden niet in alle opzichten gemakkelijk is. Niettemin was de samenwerking steeds aangenaam en de vergaderingen verliepen veelal in gezellige sfeer.
Ook memoreert hij z'n vele besprekingen in het belang van de visserij vanwege de uitvoering van de Deltawerken. Een sterke organisatie acht hij voor de vissers van het grootste belang.
Wethouder Joz. Siereveld spreekt als loco-burgemeester de scheidende raadsvoorzitter toe. Hij overhandigt hem namens de gemeenteraad en het personeel een kopergravure. Daarna houden wethouder C. van Hemert en de raadsleden J.L. Joosse, Joh. van Belzen, G. Siereveld en K.J. Steketee nog toespraken. Vervolgens voeren niet minder dan 19 sprekers het woord: secretaris F.M. Geluk, burgemeester J.L. Dregmans, oud-secretaris J.J. Huyssen, wethouder J. Siereveld, inspecteur A.A. Leenhouts, L.P. van Oorschot, H. Strating, burgemeester Den Beer Poortugaal, J.A. Geelhoed, ds. M. Verwey, ds. H.K. Poelman, J. Polderdijk, Jb van Belzen, C. Mulder, N. de Vos, A. Kodde, J.P. de Jonge, J.J. Boone en mevrouw Provoost.
Als loco-burgemeester treedt vanaf nu wethouder Joz. Siereveld op. Raadslid Joosse vraagt in december aan beide wethouders of ze toch wel goed op de hoogte zijn van alle plannen b.v. van het verenigingsgebouw. Onthullend is als uit het antwoord van Siereveld en Van Hemert blijkt dat dit niet zo is; ze werden in de uitvoering er nogal eens buiten gehouden.
In december besluit de gemeenteraad dat de raadsnotulen voortaan in gestencilde vorm zullen verschijnen.
Met instemming neemt de gemeenteraad er kennis van dat Arnemuiden en Nieuw- en Sint Joosland ieder zelfstandig zullen blijven. Men is verheugd dat het standpunt van de raad zoals dit kenbaar gemaakt is aan de Minister van Binnenlandse Zaken en het college van Gedeputeerde Staten in alle opzichten is overgenomen.
In het voorjaar vertrekt de 1e ambtenaar ter secretarie, de heer J. Kruysse. In zijn plaats benoemt de gemeenteraad tot commies ter secretarie de heer C. Geus uit Hoedekenskerke. Hij wordt beëdigd als waarnemend gemeentesecretaris.
Opnieuw, nu door raadslid Joh. van Belzen, wordt vanuit de gemeenteraad aangedrongen op het laten verschijnen van een gemeentelijk voorlichtingsblad. De burgemeester maakt zich er van af door te zeggen dat het college er niet veel voor voelt vanwege de kosten.
* * *
Op 16 januari overlijdt op 80-jarige leeftijd ‘meester’ J.J.C. van der Graaff, het vroegere hoofd van de Christelijke lagere school. Vanaf de twintiger jaren was hij al aan de school verbonden. Deze markante persoon genoot veel achting in de gemeente en nam een zeer grote plaats in bij vele Arnemuidenaren. Hoevelen bewaarden aan hun schooltijd goede herinneringen aan meester Van der Graaff! Hij wordt te Arnemuiden begraven.
Maar ook vele anderen overlijden, sommige zeer bekende personen in de Arnemuidse gemeenschap, ook sommigen op het onverwachts in de kracht van hun leven:
16/1 de oude bovenmeester Johannis Jacobus Catharinus van der Graaff ev Adriana de Hamer (80 jr); 2/3 de schaapherder van het Hof in de Oranjepolder Marinus van Iwaarden ev Hendrika Schrier (52 jr); 19/3 Adriana Dingemanse wv Willem van Belzen (61 jr); 23/3 Joos Baaijens ev Adriana de Jonge (72 jr); 6/4 Marinus Vader wv Leuntje Dobbelaar (86 jr); 8/4 Adriana van Sorge wv Karel Crucq (82 jr); 9/4 de hoogbejaarde Johanna Adamse wv Adriaan Theune (90 jr); 11/4 Pieternella Janse wv Pieter van de Broeke (87 jr); 22/4 Grietje de Ridder (26 jr); 22/6 Pieternella de Meulmeesler (67 jr); 30/6 Neeltje Mulder wv Jan van Belzen (84 jr); 13/7 Tannetje van de Gruiter ev Jan Vogel (74 jr); 27/7 Marias Joosse (46 jr); 14/8 Jannetje Koets wv Jan Verstrate (76 jr); 1/9 Dorothea Schets wv Marinus Wondergem (76 jr); 30/9 Willem Baaijens (42 jr) en 3/12 Jannetje Maria Caljouw ev Job Vogel (45 jr); 10/12 Hendrik Marijs (39 jr).
Wat ging er een schok van ontroering door de gemeente toen de algemeen geziene Marias Joosse plotseling op 46-jarige leeftijd werd weggenomen. Maar ook het overlijden van Wim Baaijens op 40-jarige leeftijd zorgt voor ontsteltenis. Wat was hij een bekende verschijning in het straatbeeld van Arnemuiden. Velen hadden een zwak voor de psychisch zo zwakke ‘Wim de kolenboer’. Hij bracht met een grote handkar de zakken kolen rond vanuit het kolenpakhuis van C. de Nooijer (‘Kees de kolenboer’). Ook kunnen genoemd worden schaapherder Van Iwaarden uit de Oranjepolder, een vertrouwde verschijning met z’n kudde op de schorren achter de kruitmolen.
* * *
De woningbouw is ook dit jaar onverminderd zorgwekkend. De gemeenteraad vraagt de burgemeester de toewijzing van woningwetwoningen bij Gedeputeerde Staten te bepleiten. Raadslid Joosse wordt aan het college toegevoegd om de bespreking bij te wonen. Maar het provinciaal bestuur laat vriendelijk weten dat een onderhoud met een deputatie uit de gemeenteraad niet noodzakelijk wordt geacht. Er zijn voor 1959 12 woningwetwoningen toegewezen. Met de bouw van deze 12 woningen in het uitbreidingsplan wordt in juni gestart. Ook worden 15 particuliere woningen gebouwd.
* * *
De nieuwe openbare lagere school aan de Clasinastraat komt dit jaar gereed. Het is een heugelijke dag voor Arnemuiden als de mooigelegen school feestelijk wordt geopend. De school krijgt tegelijk ook nieuwe banken, kasten en schoolborden.
De muziekvereniging Arne's Genoegen mag voor haar repetities gratis gebruik maken van een lokaal van het oude schoolgebouw. Ook de voetbalvereniging mag gedurende één avond per week gebruik maken van de oude school.
De plannen voor de bouw van een nieuwe kleuterschool krijgen eveneens vastere vorm. Op verzoek van het bestuur van de Stichting Christelijke Kleuterschool te Arnemuiden verleent de gemeenteraad medewerking voor de stichting van een nieuwe school. Tegelijk spreekt de raad daarbij uit niet tot de oprichting van een openbare kleuterschool te zullen overgaan. Het schoolbestuur laat door een architect een plan maken voor een nieuwe school aan de Van Vollenhovestraat.
* * *
Opnieuw houden de problemen met de jeugd de gemoederen bezig. De burgemeester zegt dat er wat voor de jeugd moet worden gedaan. Hij vindt het ‘een groot schandaal dat ‘s avonds om 11 uur de kinderen nog over de straat slenteren’. Ook verderop in het jaar wijzen raadsleden op de misdragingen van de jeugd zoals het uitschelden van kerkgangers. Het gemeentebestuur weet er ook nauwelijks raad mee. In elk geval zullen in de Dokweide een paar doelpalen worden gezet voor de jeugd.
* * *
Nog enkele ontwikkelingen en verbeteringen zijn vermeldenswaard. Een raadsbesluit met voor de toekomst verstrekkende gevolgen is wel de toetreding tot de ‘Gemeenschappelijke regeling voor de recreatie in het drie-eilandengebied’. Niet de gehele gemeenteraad is hier gelukkig mee. De raadsleden Joh. van Belzen, J.L. Joosse en K.J. Steketee tonen zich zeer beducht voor verstoring van de zondagsrust in Arnemuiden.
De meerderheid van de gemeenteraad machtigt het dagelijks bestuur Heide Mij. opdracht te geven voor het maken van een plan in het kader van de recreatie en stelt hiervoor een krediet beschikbaar van f 25.000.
Van groot belang voor de volksgezondheid en de hygiëne is het raadsbesluit om deel te gaan nemen aan de gemeenschappelijke regeling voor het ophalen van huisvuil. De firma L.F. Boon te Sint Laurens is de laagste inschrijver voor de huisvuilophaaldienst voor f 9,80 per emmer. Voortaan wordt het huisvuil tweemaal per week bij alle huizen opgehaald. De gemeenteraad besluit tot aanschaf van 750 vuilnisemmers à f 7,75 per stuk.
Met groot genoegen zien de inwoners deze enorme verbetering aan. De geelkleurige vuilnisauto van Boon is vanaf nu een vertrouwde verschijning in de straten. De oude vuilniswagen wordt verkocht.
Ook is heuglijk nieuws dat er, in samenwerking met het bestuur van ‘De Arne’, plannen ontstaan voor een nieuw verenigingsgebouw. Het oude verenigingsgebouw is zeer ouderwets en versleten.
Raadslid Steketee vraagt te onderzoeken of er een openbare telefooncel in de gemeente geplaatst kan worden. Ook maakt hij opmerkingen over de wijze van begraven. De massieve banden van het lijkwagentje dienen door luchtbanden te worden vervangen. Raadslid Joosse is van mening dat ‘met de traditie van het wagentje niet gebroken moet worden’.
In juli doet zich een ernstig ongeluk voor met de brandweerauto. Tijdens een brandweerwedstrijd wordt de vijf jaar oude auto onherstelbaar beschadigd. De manschappen blijven wonderwel gespaard. Het gemeentebestuur is daardoor genoodzaakt een nieuwe brandweerauto aan te schaffen. Besloten wordt tot de aanschaf van een trekker-manschappenwagen, een babyspuit en nieuwe slangen.
Arne's Genoegen vraagt medewerking van het gemeentebestuur voor de bouw van een nieuwe muziektent. Er is nu geen fatsoenlijke tent voor het geven van muziekconcerten. De kosten van een nieuwe tent worden geraamd op f 7.500.
Met de stemmen van de SGP-fractie tegen besluit de gemeenteraad deze medewerking te verlenen. Raadslid Joosse merkt in een geëmotioneerd betoog op ‘dat hem alle moed gaat ontzinken. Een gang van zaken als deze smart spreker. Er is hiervoor geen uitweg te vinden. Er wordt verkeerd gewerkt. Als regeerders zouden wij Gods Eer dienen te bevorderen. We lopen zo vast als een muur en dienen hiermee het gemeentebelang niet. Eerst geven we de vereniging een subsidie van f 600, daarna een gratis repetitielokaal. Thans ligt er een voorstel om f 6.000 te schenken. Wanneer het gaat over de noodzakelijke reparatie van een weg is er geen geld. Arne's Genoegen moest zelf hiervoor zorgen’.
Uiteindelijk kan een 2e hands muziektent van de gemeente Hekelingen worden gekocht voor f 5.000.
Melkboer Van de Broeke mag voortaan het voormalig brandspuithuisje aan de Markt huren voor de stalling van z’n melkkar. Lourense uit Middelburg mag ook volgende jaren de schillen bij de huizen ophalen voor een pachtsom van f 352. Wat waren het bekende verschijningen: Lourense op z’n paard en wagen onderwijl de jeugd de emmertjes met schillen bij de huizen ophaalde en op de kar gooide. David van de Broeke met z'n bruingeverniste bakfiets met de melkbussen en de kratten melkflessen erop!
* * *
De visserij vertoont ongeveer hetzelfde beeld als in 1958. In het eerste halfjaar is de garnalenvangst matig, maar vanaf september zeer goed. De prijs voor de garnalen is zeer hoog. Maar ook hebben de vissers een goede verdienste aan de bijvangst van vis. In juni en juli hebben ze een ruime vangst van tong en in november vangen ze veel wijting. De vissers te Veere voeren 498.298 kilo garnalen aan. Mede dankzij de bijvangst is de totale opbrengst ƒ 1.176.579. 1959 is dus een zeer goed jaar voor de vissers.
De Zeeuwse kottervloot telt in 1959 81 schepen, waarvan 21 van Arnemuiden (1570 pk), 4 van Veere (330 pk) en 6 van Vlissingen (600 pk).
* * *
Op 26 november wordt de Nederlands Hervormde zangvereniging ‘De Lofstem’ opgericht. 26 personen treden bij de oprichting toe als lid. De Lofstem zal uitgroeien tot een landelijk bekend koor.
Op zondag 19 april neemt ds. J.T. Doornenbal uit Oene de kerkdiensten weer eens waar voor z’n ambtsbroeder en vriend ds. M. Verweij. In de loop van dit jaar ziet Arnemuiden de Oener predikant als een echte visser op klompen en met visserstrui en overall door de straten lopen. Z'n vriend, de vissersman Blaas Marijs, is een week ziek en het is de kans van z'n leven om hem aan boord te vervangen. In de Veluwse Hervormde kerkbode van 16 mei 1959 schrijft hij hierover:
Het zijn dagen geweest vol zon en zee en wind. Ik heb de schoonheid van water en land gezien en de kreet der meeuwen gehoord en ik ben er gelukkig in geweest. Ook steeds met de weerkeer in de haven aan het einde van iedere werkdag. Er waren geen lege netten en geen boordevolle, zoals bij de discipelen op de zee van Tiberias. Er zijn geen wonderen gebeurd in deze dagen, behalve dan dat het leven zelf een wonder is.
Wat genoot hij aan boord tussen het eenvoudige vissersvolk en wat was hij verknocht aan Veere en z'n vissershaven en aan het Arnemuiden van vroeger.
