1979
Weinig bijzonderheden zijn van dit jaar te vermelden. Toch gaat het in veel opzichten goed met Arnemuiden. Het inwonertal neemt toe met 106 tot 3789 zielen (1912 mannen en 1877 vrouwen). Geboren worden 76 kinderen, terwijl 28 inwoners overlijden. Het vestigingsoverschot is 58.
Er overlijden dit jaar velen van de oudere generatie. Sommigen waren zeer bekende personen in de Arnemuidse samenleving van vroeger. We noemen van de overledenen:
Jacob de Ridder (69 jr); Adriana de Ridder-van Belzen (76 jr); Paulus Meulmeester (73 jr); Cornelis van de Ketterij (85 jr); Maatje de Ridder-van de Ketterij (84 jr); Blaas van Belzen (61 jr); de oude Jacob van de Ketterij van de Markt (91 jaar); (aannemer) Willem C. Oreel (63 jaar); (oud-havenmeester) Hendrik Boone (92 jaar); Klaas Marijs (71 jr); Jacob de Ridder (80 jr); Maatje van Belzen (83 jr); Willem Kusse (70 jr); Johanna Jacoba Meerman-Oreel (66 jr); Cornelis de Ridder (53 jr); Joos Schroevers (51 jr); Klaas Marijs (70 jr); Dina Jozina de Ridder-de Meulmeester (58 jr); de door een tragisch ongeval omgekomen Johannis Marijs (24 jr); Levinus Coppoolse (77 jr); Jan Baak (93 jr); Klaas de Nooijer (82 jr); Grietje de Rijke-Meulmeester (83 jr); Salomon de Nooijer (83 jr); Daniël C. van Dalen (75 jr); Jannetje Grootjans-Theune (71 jr); Jacobus Meerman (83 jr); Joos van Belzen (73 jr); Elisabeth van Belzen-de Nooijer (78 jr); de ouderling van de Hervormde gemeente Johannis van Belzen (61 jr) en Maatje Crucq-Crucq (81 jr).
* * *
Bijzondere aandacht krijgt in de gemeente het afscheid van de wijkverpleegster zuster N. van Donk. Na 28 jaren haar taak op een zo voortreffelijke wijze vervuld te hebben gaat ze in maart met een welverdiend pensioen. Sinds 1950 was ze een zeer vertrouwde verschijning in Arnemuiden. De algemeen gewaardeerde zuster Van Donk verklaart in een interview met de PZC: ‘Ik heb veel, erg veel plezier in mijn werk gehad, maar natuurlijk ook droeve dingen meegemaakt. Je kunt wel zeggen dat ik het hele dorp ken en ik ben ook wel in ieder huisje geweest. Het werken hier boeide me enorm. Ik heb vijf geslachten ‘zien opgroeien’. De gemeenteraad maakt zich zorgen over haar vervanging.
Per 1 augustus neemt nog een vertrouwd persoon afscheid vanwege het bereiken van de 60-jarige leeftijd. Het is mevrouw W.M. de Kraker-Dieleman, sinds zovele jaren de handwerkonderwijzeres aan de openbare lagere school.
* * *
Van belang voor het behoud van het Arnemuidse cultureel en historisch erfgoed zijn dit jaar de plannen voor de oprichting van een oudheidkundig museum. Uit het vorig jaar door raadslid P.W. van Leerdam gevoerde pleidooi voor behoud van het historisch erfgoed van Arnemuiden is een comité ontstaan. In de loop van 1979 kan het comité omgevormd worden tot de Stichting Oudheidkundig Museum Arnemuiden. Het doel van deze Stichting is het inrichten, beheren en instandhouden van een oudheidkundig museum, waarbij centraal zal staan het bewaren en exposeren van klederdrachten, gebruiksvoorwerpen uit de landbouw, visserij, huishouding en oude kaarten en tekeningen. De gemeenteraad juicht dit initiatief van harte toe en stelt een startsubsidie beschikbaar van f 1.000. Eén van de initiatiefnemers is de oud-gemeenteambtenaar van Arnemuiden, de heer Jan de Klerk. In een interview in de PZC zegt hij ‘goede hoop te hebben op een spontane reactie uit de bevolking. Een museum leeft hier wel’. En wethouder G. den Hartog, ook één van de mannen van het eerste uur, zegt: ‘Ik hoop van harte dat het plan door alle inwoners van Arnemuiden gedragen wordt, net zoals dat bij de molen is gebeurd. Arnemuiden heeft toch wel een historie achter zich, die waard is om aan de jeugd te worden overgedragen’. De doelstelling van de initiatiefnemers is een museum te stichten voor hoofdzakelijk visserij, landbouw en klederdrachten. Men denkt aan huisvesting in een oude visserswoning in de kom van Arnemuiden.
Een andere gebeurtenis, van belang voor de historie van Arnemuiden, is de verschijning van een fotoboekje van de hand van de oud-onderwijzer C. van Winkelen uit Sint Annaland, getiteld ‘Kent u ze nog ... die van Arnemuiden’. In dit boekje zijn bijna 80 oude foto's opgenomen.
* * *
Voor de verdere uitbreiding van de wijk Brakenburg stelt de gemeenteraad bijna vijf ton beschikbaar voor herbestratingwerkzaamheden en de aanleg van parkeervakken. Tevens besluit de raad de pacht van de grond en gebouwen van de boerderij ‘Brakenburg’ van pachter L. Dieleman te ontbinden om de verdere ontwikkeling van het uitbreidingsplan voort te zetten.
Het gemeentelijke belastinggeld wordt dit jaar besteed aan verscheidene verbeteringen: voor de aanschaf van stil alarm (‘piepers’) voor de brandweer, voor het aanbrengen van verlichting in het wandelgebied aan de Singel en voor de bouw van vier kleedruimtes op het sportveldencomplex.
Ook de voorbereiding van de nieuwe begraafplaats krijgt volop de aandacht. De beschikbare ruimte op de begraafplaats aan de Nieuwlandseweg wordt steeds kleiner, zodat de aanleg van een nieuwe begraafplaats dringend wordt. De gemeenteraad stelt het ontwerpbestemmingsplan voor de nieuwe begraafplaats aan de Veerse dijk, op de hoek Van Cittersweg/Steigerweg, vast. Deze grond aan de Veerseweg ter grootte van 1 ha is van Chr. Baas, die deze gebruikt als landbouwgrond. De gemeente koopt de grond voor f 50.000. Ter compensatie voor de heer Baas koopt de gemeente in september een perceel grond aan de Steigerweg van J.H. Janse voor f 72.700. Aan het einde van het jaar bereikt de gemeente overeenstemming over de aankoop van de grond. De gemeenteraad krijgt van het college de verzekering dat ‘er geen wijziging komt in de wijze van begraven’. Bij de begrotingsbehandeling in september wordt f 300.000 beschikbaar gesteld voor de aanleg van de algemene begraafplaats aan de Veerseweg.
De gemeenteraad gaat akkoord met het verplaatsen van het semi-permanente lokaal van de openbare kleuterschool aan de Clasinastraat naar het gedeelte verhard terrein van het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg. Dit lokaal is nodig om dienst te doen als derde kleuterlokaal voor de openbare basisschool in de wijk Brakenburg.
Het gemeentebestuur wil proberen ook een verzorgingshuis voor bejaarden in Arnemuiden te krijgen en ruimt in het bestemmingsplan Brakenburg II al plaats hiervoor in. Wethouder Den Hartog zegt: ‘Het geëigende karakter van Arnemuiden vraagt van ons onze bejaarden in deze gemeenschap te houden. Het is nu niet mogelijk bejaarden, die in Arnemuiden geboren en getogen zijn, in hun eigen plaats op te vangen. Wij kennen hier hechte familiebanden en een hechte samenleving en dat terwijl verschillende bejaarden buiten Arnemuiden in verzorgingstehuizen worden verpleegd’.
Maar ook de jongsten krijgen de aandacht. Op 10 maart verricht burgemeester De Jonge de opening van de eerste peuterspeelzaal van Arnemuiden in de voormalige openbare kleuterschool achter het gemeentelijke zwembad. Er zijn twee leidsters die in twee groepen zorg dragen voor ongeveer 30 kinderen.
* * *
Opnieuw dient de campinghouder van camping ‘De Witte Raaf' in het recreatiegebied Oranjeplaat een verzoek in om op zondag gedurende één uur open te mogen zijn. De meerderheid van het college, bestaande uit de wethouders Jac. van Belzen en G. den Hartog, stellen de gemeenteraad voor de winkel enkele uren per zondag open te stellen. De meerderheid van de gemeenteraad (SGP, RPF, Algemeen Belang en dhr. A. de Nooyer van het CDA) verwerpen het meerderheidsvoorstel van het college. De kampwinkel blijft daardoor op zondagen dicht.
* * *
Aan de Van Cittersweg is omstreeks deze tijd een uniek tuincentrum verrezen. Bij het centrum liggen zeer bijzonder opgezette bloemen- en plantenkassen. De ondernemer van dit tuincentrum is de in deze tijd zeer bekende Adriaan Groenendijk, wonend te Kleverskerke. Geboren op de Zuid-Hollandse eilanden kwam Groenendijk in 1950 naar Walcheren. Aanvankelijk ‘leurde’ hij met lapjes stof. In een van de duplexwoningen aan de Burgemeester Langebeekestraat had hij een kamer vol textiel, dat hij verkocht tegen stuntprijzen aan de Arnemuidse huisvrouwen. Zijn enorme handelsgeest resulteerde in 1961 in de eerste grote winkel te Vlissingen. In 1963 werd het eerste koopcentrum te Vlissingen geopend en in 1965 het tweede. In 1970 werd zelfs een derde koopcentrum geopend in Bergen op Zoom. In een interview in de PZC van december 1979 geeft de ondernemende Groenendijk blijk dat hij nog bruist van nieuwe initiatieven en plannen. Maar nog geen jaar later, op 16 oktober 1980, is hij in de kracht van zijn leven, geheel onverwachts, op 51-jarige leeftijd overleden.
* * *
Vermeldenswaard is - naast het principiële geluid met name tijdens de algemene beschouwingen - dat de SGP-fractie zich in het bijzonder als pleitbezorger opstelt voor het museum en de visserij. Zo memoreert raadslid Marijs doorgaans bij de begrotingsbehandeling de bijzondere ontwikkelingen van de Arnemuidse vissersvloot. In juli deelt hij mee, dat begin volgend jaar twee nieuwe viskotters in bedrijf komen. Hij betreurt het dat deze niet meer het ‘ARM’-kenteken mogen voeren en verzoekt het college zich ‘hier met hand en tand tegen te verzetten’. Maar burgemeester De Jonge, verwijzend naar het regeringsbesluit hierover, merkt op dat hier niets tegen te doen is.
De platvisvisserij boekt dit jaar bevredigende resultaten. De besommingen wijken niet veel af van die in 1978. Voor de garnalenvisserij vallen de prijzen in het najaar scherp terug. Gevreesd wordt dat men in dezelfde situatie zal geraken als in het rampjaar voor de garnalen 1976. Toch blijkt aan het einde van het jaar dat de aanvoer te Colijnsplaat (632.277 kg tegen 422.250 kg in 1978) en de opbrengst daarvan (ƒ 2.891.210 tegen ƒ 2.212.130 in 1978) nog gestegen zijn. De ARM 4 van schipper Van Belzen vangt dit jaar een blauwe haai van anderhalve meter lengte. Deze wordt maar hoogst zelden in de Noordzee gevangen.
De Arnemuidse vloot vermindert dit jaar met één garnalenkotter en telt nu nog maar 8 schepen, die van Vlissingen 5 en van Colijnsplaat 8.
* * *
De Hervormde Gemeente wordt dit jaar vacant. De toegenomen spanningen rondom de persoon van de predikant ds. G. Post leiden dit jaar tot een escalatie. Dit en ook andere zaken zijn de reden dat hem ongevraagd verlof wordt verleend. Het moderamen van de P.K.V. in Zeeland verlengt later het ongevraagd verlof met 30 dagen tot en met 16 april 1979. Het moderamen overweegt daarbij ‘dat er, gezien de situatie in de Hervormde gemeente van Arnemuiden en de verhouding tussen kerkenraad en predikant, na toezending van het rapport van de commissie van onderzoek, er voor de kerkenraad voldoende tijd nodig moet zijn voor de beleidsbepaling en voor eventueel overleg met instanties der kerk’. In deze bijzondere tijd is ds. Kalis uit Veere en daarna ds. F.C.M. Roodenburg uit Middelburg consulent; scriba is ouderling C. Baaijens.
Een bijzondere dag voor de Hervormde gemeente is het als in juli bekend wordt dat de emerituspredikant ds. W.L. Tukker naar Arnemuiden hoopt te komen voor bijstand in het pastoraat. Ds. Tukker was in de Hervormde Kerk een bekende en geliefde predikant. De kerkenraad ‘wil haar blijdschap en dankbaarheid te kennen geven, bovenal aan Hem, Die alle dingen leidt en bestuurt en die een Hoorder is van het gebed’. Bij een bezoek van de kerkenraad bij de emerituspredikant te Wassenaar vertelt ds. Tukker ‘dat hij bereid is om te komen helpen in de moeilijke situatie waarin wij verkeren’. Op de kerkenraadsvergadering van 25 juni maakt ds. Tukker kennis met de kerkenraad en deelt de broeders mee: ‘Ik wil de kerk die ik liefheb dienen, zolang God mij de krachten daartoe schenkt, tot ik de laatste adem uitblaas’. Vermeldenswaard is dat ds. Tukker de gemeente geheel belangeloos (‘pro Deo’) wil helpen, zonder enige honorering.
Kort hierna wordt de woning Korenbloemlaan 69 voor ds. Tukker en zijn huishoudster gekocht. Op zondag 23 september is het voor de gemeente een blijde dag als 's middags ds. Tukker zich aan de gemeente verbindt. Eenmaal per zondag gaat hij de gemeente voor in een kerkdienst. Op 10 december herdenkt ds. Tukker zijn 40-jarig ambtsjubileum.
In de kerkenraad hebben thans zitting de ouderlingen C. Baaijens, C. van Belzen, Joh. van Belzen, L. van Belzen, Mar. van Belzen, B. Siereveld en L. Theune en de diakenen C. Blaasse, J. Meulmeester, H. Poortvliet, B. de Ruiter en R. Schroevers. De vroegere ouderling Blaas Marijs doet nog werkzaamheden als bezoekbroeder. Ouderling Siereveld wordt dit jaar opgevolgd door (diaken) J. Meulmeester.
De predikant van de Gereformeerde Kerk, ds. C. Bijman, neemt in april afscheid van z'n gemeente wegens het aannemen van een beroep naar Urk met een afscheidspreek uit 1 Petrus 1 vers 25.
Dit jaar overlijdt ook plotseling de oud-predikant van de Gereformeerde Kerk, ds. G.S. Oegema. Hij stond te Arnemuiden van 1963 tot 1970. Geboren op 31 oktober 1907 diende hij achtereenvolgens de gemeenten te Haulerwijk (1933), Zutphen (1947), Smilde (1957), Arnemuiden (1963) en De Wilp (1970).
De Gereformeerde Gemeente in Nederland krijgt dit jaar toestemming voor de bouw van een gebouw voor verenigingsactiviteiten achter het kerkgebouw aan de Burgemeester Langebeekestraat. De gemeente krijgt hiermee een zeer fraai verenigingsgebouw tot haar beschikking.
