1967
Op 27 april schenkt kroonprinses Beatrix het leven aan een zoon, die Willem Alexander wordt genoemd.
De vroegere minister van Defensie, P.J.S. de Jong, vormt in april een nieuw kabinet. Ministers in dit kabinet zijn o.a. ir. W.F. Schut, drs. B.J. Udink, B. Roolvink, dr. G.J. Veringa, ir. P.J. Lardinois, mr. C.H.F. Polak, mr. H.K.J. Beernink, dr. H.J. Witteveen, drs. J.A. Bakker, dr. M.A. Klompé en mr. L. de Block.
Burgemeester A. Hack steekt in zijn Nieuwjaarsrede tijdens de raadsvergadering van de 30e januari de loftrompet uit over de ontwikkelingen in Arnemuiden. Met ‘vreugde en dankbaarheid’ constateert hij dat er dit jaar 100 woningen in aanbouw zullen zijn: 60 ratiowoningen, 30 bejaardenwoningen en 10 particuliere woningen. ‘Zo’n feit’, meldt hij enthousiast, ‘is in de geschiedenis van Arnemuiden nog niet eerder voorgekomen. Zonder overdrijving kan gezegd worden dat door dit grote aantal woningen straks de woningnood zal zijn opgeheven. Wat een luisterrijk feit!’. Een bijzonderheid noemt hij dat alle scholen (de beide lagere scholen en kleuterscholen en het gymnastieklokaal) thans gehuisvest zijn in nieuwe moderne schoolgebouwen. Terugblikkend op visserij en landbouw zegt hij dat de visserij een zeer goed jaar beleefde. Er was zelfs sprake van topopbrengsten. De vloot breidde zich nog verder uit met drie nieuwe schepen. Ook de landbouw boekte bevredigende resultaten.
De gemeenteraad staat in mei stil bij de heugelijke geboorte van kroonprins Willem Alexander en verstuurt een gelukstelegram naar het Koninklijk Huis.
Per de 15e juni krijgt burgemeester Hack er een taak bij: de waarneming van het burgemeesterambt van Wolphaartsdijk.
* * *
Niettegenstaande alle goede ontwikkelingen neemt het inwonertal dit jaar af met 29 zielen tot 2876. 54 kinderen worden geboren en er vestigen zich 63 personen in de gemeente. Er vertrekken echter 120 en er overlijden 26 inwoners. Degenen die dit jaar ontvallen zijn:
2/1 Dina Leenhouts wv Cornelis van de Ketterij (62 jr); 27/1 Marinus Meulmeester (80 jr); 21/2 de schildersbaas Willem la Soe (54 jr); 26/3 Pieter van Belzen ev Jacomina Marijs (68 jr); ./4 wed. Van Belzen-Blaasse (82 jr); /4 wed. Meerman-van de Ketterij (70 jr); 5/6 Blaas Meulmeester (65 jr); 23/6 Christina van Belzen (76 jr); ./7 Lein van de Ketterij (84 jr); 25/7 Jannetje Broerse wv Aart Marteijn (88 jr); 3/8 Leintje Vogel ev Joos Marteijn (79 jr); 8/9 Geertje Marijs ev Cornelis Siereveld (62 jr); 7/9 Johanna Coppoolse ev A. Goverse; 26/9 Jacomina Meulmeester ev Klaas van Belzen (82 jr); 29/9 Johannis de Nooijer wv Jannetje Marijs (89 jr); 3/10 Jan Blaasse ev Cornelia Schroevers (53 jr); ./9 J. Boone ev K. van de Ketterij (74 jr); 27/10 Elisabeth Meerman wv Abraham Buijs (80 jr); 4/11 Joos de Nooijer ev Theuntje van Belzen (74 jr); 8/11 Izaak Boone wv Maatje Adamse (83 jr); 18/11 Klaas van Belzen wv Jacomina Meulmeester; ./11 Jan van de Ketterij; 13/12 Maria de Visser wv Pieter Verburg (91 jr); /11 Elizabelh Mesu ev Johannis Crucq van het Hof de Oranjepolder (81 jr).
* * *
Dit jaar breken opzienbarende ontwikkelingen aan voor de oude kern van Arnemuiden. De aanpak van het saneringsplan komt nu pas echt op gang. Voor de uitvoering van de 1e fase van de sanering krijgt de gemeente een rijkssubsidie van f 720.000. Deze fase omvat de Westdijkstraat, de Lionstraat en de Schoolstraat. In de 2e fase zullen de Nieuwstraat, de Westwal en de Zuidwal worden aangepakt. De laatste fase heeft betrekking op de Langstraat.
Voor de uitvoering van de 1e fase van het saneringsplan koopt de gemeente dit jaar 5 panden aan: Lionstraat 7 en 9 van de gezusters Kraamer, Lionstraat 25, Nieuwstraat 39 en Westdijkstraat 8. Ook het oude kerkgebouw van de Gereformeerde Kerk aan de Lionstraat wordt aangekocht.
Naast de 30 bejaardenwoningen in Te Mortiere komen nog 12 woningen gereed: 2 aan de Langstraat, 3 aan de Schoolstraat, 2 aan het Schuttershof, 4 aan de Schorerstraat en 1 aan de Dokstraat. De totale woningvoorraad neemt daardoor in één jaar toe met 42 woningen.
Een begin wordt gemaakt met de bouw van niet minder dan 70 woningen, waarvan 60 zogenaamde ratiowoningen, 8 particuliere woningen in het Poldertje, 1 aan de Langstraat en 1 aan de Doeleweg.
* * *
De aanleg van de jachthaven aan het Veerse Meer is nu volop in voorbereiding. Het rijk geeft hiervoor een subsidie van f 650.000. De Heide Mij. krijgt opdracht het plan aanbestedingsgereed te maken. Burgemeester Hack verklaart in z'n Nieuwjaarsrede dat ‘Arnemuiden daardoor effectief wordt opgenomen in de rij van recreatiegemeenten aan het Veerse Meer’. In een spoedvergadering op de 27e september besluit de gemeenteraad tot het aangaan van een geldlening van f 350.000 voor de realisering van de jachthaven.
Het nieuwe dagrecreatieterrein De Piet wordt deze zomer als het ware overspoeld door dagrecreanten. Wel doet zich het gemis gevoelen van een toiletvoorziening en parkeergelegenheid.
Op de 6e mei, een stralende voorjaarsdag, vindt de officiële opening van het jeugdcentrum ‘Het Zilveren Schor’ plaats door Hare Majesteit Koningin Juliana in aanwezigheid van Prins Bernhard. Het centrum is een gift van het koninklijk paar ter gelegenheid van hun 25-jarig huwelijksjubileum.
De gemeenteraad geeft verscheidene wegen in het ontwikkelde Noordsloe een naam: Middenweg, Pietweg, Calandweg en Oranjeplaatweg.
* * *
Ook andere belangrijke ontwikkelingen zijn er in 1967.
Op de 19e augustus is het voor de voetbalvereniging en de korfbalvereniging een heugelijke dag. Het nieuwe sportveldencomplex met de nieuwe kleedaccommodatie is gereed gekomen. Burgemeester Hack stelt het complex op deze dag officieel in gebruik.
Maar niet minder voor kerkenraad en gemeente van de Gereformeerde Kerk is het een gewichtig jaar. Na zovele jaren samenkomen in het oude kerkgebouw aan de Lionstraat betrekt de gemeente dit jaar het mooie, geriefelijke kerkgebouw aan de Kerklaan in het Poldertje. Het predikantgezin neemt intrek in de gloednieuwe, moderne pastorie naast het nieuwe kerkgebouw. Het gemeentebestuur koopt het oude kerkgebouw aan de Lionstraat aan voor f 35.000.
Een heuglijk feit is ook de bouw van een nieuwe kleuterschool aan de Kerklaan. In november stelt de gemeenteraad hiervoor een krediet beschikbaar van f 258.000.
* * *
Toch zijn er ook dit jaar verscheidene oude, vertrouwde dingen die uit het straatbeeld verdwijnen, waardoor de kenmerkende sfeer van het Arnemuiden van vroeger grotendeels verloren gaat. Allereerst de vele typisch Arnemuidse vissershuisjes die ten prooi vallen aan de slopershamer. Ook het vertrouwde kerkgebouw van de Gereformeerde kerk in ‘het Leeuwertje’ behoort tot het verleden. Vroeger parkeerden nogal wat kerkgangers uit Nieuwland of de Quarlespolder hun auto op de Markt. Naar de Hervormde kerk kwam men nauwelijks nog met de auto. Het was ‘s zondags altijd een levendig gezicht in de oude kern als eerst de Gereformeerde kerk uitging en even daarna de Hervormde kerk.
De oude slagerswinkel aan de Westdijkstraat, vroeger van Bernard La Soe en nu van de gebroeders Janis en Ben Davidse, ondergaat een modernisering. In juni neemt keurslagerij Davidse de geheel verbouwde winkel officieel in gebruik.
Wat ook verdwijnt is de weegbrug op het Hoofd. De gemeente koopt deze aan voor f 100. Eind oktober breken de gemeentewerklieden de oude weegbrug en het erbij staande huisje op het havenplateau, vroeger zo zeer bekend van de suikerbietentijd, af. Hiermee behoort ook het transport van suikerbieten met de in de Arnemuidse haven liggende bietenschepen tot het verleden. Voortaan worden de suikerpeeën per vrachtauto rechtstreeks naar de suikerfabriek vervoerd. Wat was het vroeger een gezellige bedrijvigheid op de kade in de bietentijd: de bietenschepen in de haven en de rijen volgeladen boerenwagens met trekpaarden of later tractoren ervoor.
Er is nòg iets zo zeer vertrouwds waaraan dit jaar een einde komt. In november besluit de gemeenteraad dat voortaan de begrafenissen zullen plaatsvinden met een lijkauto. Ook dit is een historisch besluit. Tot nu toe vonden de begrafenissen plaats met de rijdende baar. Van een begrafenis te Arnemuiden ging vroeger altijd iets bijzonder indrukwekkends en plechtstatigs uit. Het verkeer stond stil en de mensen bleven uit eerbied staan als een begrafenisstoet door de straten kwam: voorop lijkdienaar Hugo Bliek in z'n lange zwarte gewaad met de hoge zwarte hoed op, daarachter het zwarte lijkwagentje voortbewogen door de zes dragers en daarachter de begrafenisstoet te voet, veelal bestaande uit alleen de mannen.
* * *
Voor de Arnemuidse vissers is het een veelbewogen jaar.
Op 20/21 december beleeft de bemanning van de ARM 14 van schipper Jan Siereveld een angstige nacht. Ter hoogte van de Ooster(bank) vaart de ARM 14 tijdens het garnalen vissen op een zich onder water bevindend obstakel. Het schip stoot lek aan de achterzijde en gaat daardoor sterk achterover hellen. Onder aanvoering van de ARM 20 snellen nog vijf andere vissersschepen (de ARM 7, 9, 17, 24 en 25) naar de plaats van het onheil. Het is een hachelijke onderneming en ternauwernood kan het schip worden behouden. Na het kappen van de lieren van de bokken door Joop Siereveld wordt de ARM 14 op de bolders van de ARM 9 en de ARM 17 vastgemaakt. Het schip blijft zodoende tussen de beide andere boten hangen. Behouden komt men zo in de haven van Bruinisse aan.
Maar nog andere spannende gebeurtenissen zijn er op de vloot. De vissers verkeren daardoor soms in groot gevaar. Op 12 mei vist de ARM 25 twee Engelse zeemijnen uit de Tweede Wereldoorlog op ter hoogte van Westkapelle. Ook op 19 mei vist de ARM 30 van schipper B. van de Ketterij eveneens een Engelse contactankermijn uit de Eerste Wereldoorlog op. En op 19 juni haalt de ARM 14 van schipper J. Siereveld het stoffelijk overschot van een Russische bootsman in de netten op. De ARM 9 van schipper L. de Nooijer krijgt op 8 augustus bij het gat van de Noord-Banjaard een oud anker van 2½ ton van zeer oude datum in het net. Ook op 4 september vist de ARM 4 van schipper Van Belzen bij het vissen voor Westkapelle een stokanker van ongeveer een ton op. Bij het omhoog takelen van het anker maakt het schip een enorme slagzij.
De vloot ondergaat in 1967 een verdere uitbreiding en modernisering. Het aantal schepen neemt toe tot 24 (dit was in 1967 22) met een totaalvermogen van 4967 pk (was 4137 pk in 1967); de Vlissingse vloot telt 8 schepen. Zo koopt schipper R. Huiszoon de Breskens 52 aan en brengt deze als de ARM 8 in de vaart. Maar ook schipper L. van Belzen koopt in april een Bressiaander die hij onder het kenteken ARM 36, de ‘Buiten Verwachting’, in gebruik neemt. Schipper Klaas Marijs neemt in augustus een vissersvaartuig uit Urk, de URK 207, over; dit wordt de nieuwe ARM 23. In november verkoopt schipper D. van Belzen z'n schip, de ARM 5. Ook hij koopt een schip van de Urker vissersvloot aan en brengt deze als de nieuwe ARM 5 in de vaart. Daarmee zijn in korte tijd drie schepen van de Urker vissersvloot aangekocht. Ook de ARM 14 en de ARM 22 worden voor andere schepen verwisseld.
Hoewel de garnalenvangst iets hoger is als vorig jaar (821.149 kilo) is de opbrengst ƒ 3 ton minder (ƒ 2.016.862). Daarnaast is de vangst van vis ver boven de 1 miljoen kilo met een opbrengst van bijna ƒ 800.000. De prijzen voor tong en garnalen zijn zeer goed. Ook de Vlissingse vloot boekt dit jaar hoge vangsten en een hoge besomming (bijna ƒ 1.5 miljoen).
Op 23 en 24 juni zijn er opnieuw, voor de tweede keer, visserijfeesten. Het grootste deel van de vissersvloot, met vlaggetjes versierd, komt van uit Colijnsplaat en Vlissingen naar de Arnemuidse haven.
* * *
Voor de Gereformeerde kerk is het een heugelijk jaar. Op de 12e maart neemt de gemeente haar nieuwe kerkgebouw aan de Kerklaan in ‘het Poldertje’ in gebruik. Bijna 700 mensen wonen deze door ds. G.S. Oegema geleide dienst bij. Ds. Oegema spreekt een toepasselijk woord naar aanleiding van de tekst Psalm 50 : 5. Toespraken houden burgemeester Hack, ds. Abbringh van de Hervormde gemeente en de oud-predikanten H. Scholing en H.K. Poelman.
De kerkzaal biedt ruimte aan circa 400 personen. In de ontmoetingsruimte is een uitbreiding mogelijk met 100 zitplaatsen. Het orgel uit het oude kerkgebouw heeft ook weer een plaats gevonden in de nieuwe kerk. In totaal kost de kerkbouw ongeveer ƒ 350.000.
Op zondag 23 juli woont de oud-predikant (van 1916 tot 1918) ds. W.L. Mulder op zijn 80e verjaardag de kerkdienst in de Hervormde gemeente bij. Ds. Abbringh spreekt hem in hartelijke bewoordingen toe. Zelf spreekt ds. Mulder een enkel dankwoord tot z’n oude gemeente en verzoekt haar te zingen Psalm 43 vers 4. De bekende Ds. J.T. Doornenbal, die Arnemuiden ‘z’n tweede gemeente’ noemt, schrijft in het Veluwse kerkblad hierover:
'Het waren ontroerende ogenblikken, zoals ik van meer dan één zijde heb horen meedelen. En ik kan mij voorstellen dat er voor ds. Mulder geen gelukkiger verjaardag denkbaar was dan op die plaats van zoveel herinneringen, in het Huis des Heeren, waarin voor hem altijd het zwaartepunt van zijn leven heeft gelegen’.
In augustus krijgt ds. J.G. Abbringh beroepen uit de Hervormde gemeenten van Valburg en Homoet en van Hoevelaken. Dat van zijn oude gemeente Hoevelaken, waar hij vanaf 1937 tot 1946 stond, neemt hij aan. Op 17 december neemt hij afscheid van de gemeente in een overvol kerkgebouw. Zijn afscheidspreek is n.a.v. de tekst Lukas 7 : 28-35. De 61-jarige ds. Abbringh diende voorheen de gemeenten van Wilsum, Papendrecht, Hoevelaken, Benschop, Oosterwolde en IJsselmuiden. Hij stond sinds 10 november 1963 te Arnemuiden.
In de ontstane vacature brengt de kerkenraad, zij het tevergeefs, een eerste beroep uit op ds. W. van Hennekeler te Zwartebroek.
Op 27 januari overlijdt Marinus Meulmeester op 80-jarige leeftijd. Tot voor korte tijd was hij een van de organisten in de Hervormde kerk. Doorgaans bespeelde hij het orgel tijdens de middagdiensten.
