1957
Er ligt omstreeks deze tijd een schaduw over Europa door de dreigingen van de koude oorlog. Het oostblok vormt een steeds aanwezige bedreiging. In december besluit de NAVO tot stationering van kernwapens in West-Europa, ook in ons land.
Op de 29e oktober gaat de Tweede Kamer akkoord met het Deltaplan. Dit betekent de afdamming van de Zeeuwse stromen ter bescherming van de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden tegen stormvloeden. In de Kamer wordt langdurig gesproken over de noodzaak de visserij en schelpdierencultures te redden. Ook komt daarbij de wens naar voren om dwars door Zeeland via bruggen en dammen een grote verkeersweg aan te leggen, tussen Zuid-Beveland en de randstad. Voor de Arnemuidse vissers is dit belangrijk nieuws vanwege de aanstaande afsluiting van het Veerse Gat en het daardoor noodzakelijke vertrek van de vissersvloot uit Veere.
In zijn Nieuwjaarsrede geeft burgemeester Van der Heide een terugblik op het afgelopen jaar. Voor de visserij was het een zeer gunstig jaar; voor de landbouw minder als gevolg van de ongunstige weersgesteldheid. Het aantal inwoners bleef stabiel en steeg met 2 tot 2855.
In 1957 overlijden 20 inwoners, waaronder:
6/1 Jacobus (Ko) de Meulmeester (15 jr); 10/1 Cornelis Labruyère (50 jr); 20/2 Jacoba de Meulmeester (11 jr); 1/3 Cornelis de Nooijer ev Martina Wijkhuys (70 jr); 18/3 oud-wethouder Bernardus Jacobus la Soe wv Cornelia Johanna de Hamer (55 jr); 22/4 Janna Jobse (80 jr); 14/6 Lena van Belzen ev Klaas Marijs (43 jr); 9/8 Joos van Belzen ev Maatje Caljouw (64 jr); 22/8 Neeltje Buijs (61 jr); 3/10 Tannelje Jobse wv C. Ventevogel (79 jr); 5/10 Thona Klap wv Cornelis Kramer (75 jr); 6/10 Adriana Roose (83 jr); 22/10 de melkboer en landbouwer Jan Dijke ev Cornelia de Klerk (42 jr); 30/10 Robbert de Nooijer ev Pieternella van Belzen (62 jr); 17/11 de oudste inwoonster Clasina Schroevers wv Paulus Schets (90 jr); 19/11 Adriana de Meulmeester ev Joos van Belzen (49 jr); 26/11 Janis Jan Wijkhuijs ev Catharina Bliek (85 jr); 14/12 de oude getrouwe gemeentewerkman, doodgraver en stokman in de kerk, Klaas de Ridder ev Grietje de Rijke (84 jr) en 30/12 Klaas de Ridder wv Prina Mulder (66 jr).
* * *
In de raadsvergadering van 25 januari verzoekt wethouder B.J. la Soe op medisch advies ontslag als wethouder en raadslid. Daarmee komt een eind aan de loopbaan van deze markante persoon uit het Arnemuiden in de jaren na de oorlog. Bernard la Soe, een zoon van de vroegere veerman La Soe, dreef vele jaren de slagerij aan de Westdijkstraat nummer 43, naast de bakkerswinkel van Van Eenennaam. Deze slagerij werd overgenomen door de gebroeders J. en B. Davidse. La Soe ging wonen in het nieuwgebouwde huis in de bocht van het Schorretje, tegenover de scheepswerf. Begin april overlijdt La Soe op 55-jarige leeftijd. Burgemeester Van der Heide en raadslid J.L. Joosse spreken woorden ter nagedachtenis van de geziene oud-wethouder.
In de plaats van La Soe krijgt Chr. Dekker zitting in de gemeenteraad. C. van Hemert (CHU) wordt gekozen tot wethouder. De burgemeester hoopt op een aangename samenwerking met de nieuwe wethouder. Vele jaren zal Cas van Hemert, binnen de Arnemuidse gemeenschap een bij iedereen welbekende persoon als assistent van dokter M.L. van der Moer, de gemeente dienen als wethouder.
Ook raadslid Marien de Ridder (SGP) neemt afscheid van de gemeenteraad vanwege z'n verhuizing naar Middelburg. In zijn plaats doet Johannis van Belzen intrede in de raad. Ook ‘Wannes’ van Belzen zal zeer vele jaren van zich laten horen.
Wethouder C. van Hemert moet de eerste tijd duidelijk nog wennen aan zijn andere rol in de gemeenteraad. In december stelt hij in de raadsvergadering vragen over de destijds na de ramp van 1953 verkregen subsidie van het Abel Tasmanfonds voor een jeugdbibliotheek en over een lokaliteit voor het Rode Kruis. Burgemeester Van der Heide wijst hem er echter op dat dit soort vragen in het college van burgemeester en wethouders moet worden behandeld. Waarop raadslid Allaart opmerkt ‘dat het eigenaardig is dat een wethouder zulke vragen stelt in de raadsvergadering’.
* * *
Helaas moet vermeld worden dal er weinig schot zit in het uitbreidingsplan en het saneringsplan. Herhaaldelijk maant de gemeenteraad tot spoed om te voorzien in de zo dringend nodige bouw van woningen.
In de raadsvergadering van 25 januari komen de ontwerper Jhr. ir. De Ranitz en de Hoofdingenieur-directeur van de Volkshuisvesting en Bouwnijverheid Glerum het ontwerp-saneringsplan toelichten. In april kan een begin worden gemaakt met de noodzakelijke procedures.
In mei is de aanbesteding van de aanleg van straten en riolering in het uitbreidingsplan ‘het Poldertje’. De firma Duynhouwer uit Goes mag als laagste inschrijver het werk uitvoeren voor f 163.000. Opnieuw regelt het college van burgemeester en wethouders dit buiten de gemeenteraad om. De gemeenteraad is hierover zeer verbolgen en verlangt een openbare aanbesteding. Maar uiteindelijk zwicht de raad en legt zich erbij neer.
De riolering naar het uitbreidingsplan ‘het Poldertje’ moet door de oude begraafplaats in de Clasinapolder worden aangelegd. Op vragen van raadslid Chr. Dekker antwoordt burgemeester Van der Heide, dat ‘het goedgekeurde uitbreidingsplan moest worden uitgevoerd. Alle lijken zijn opgegraven vóór de uitvoering van het werk’. Raadslid Joosse merkt op, dat ‘de gemeenteraad wellicht niet de uitgestrektheid van zijn besluiten heeft overzien. Alles is echter met de nodige omzichtigheid gebeurd’. Een klein aantal wordt herbegraven op de nieuwe begraafplaats. Toch zijn er heel wat ingezetenen die deze maatregel een schending van de grafrust van het voorgeslacht en in strijd met de piëteit achten!
In november krijgt de firma L.P. in ‘t Veld uit Middelburg optie op het bouwterrein in het uitbreidingsplan langs het Oude Gat voor de bouw van 27 woningen. Deze aan de Oude Havenstraat te bouwen woningen zullen ‘op de verkoop’ worden gebouwd en wel in blokken van 14 en 13 woningen.
* * *
Ook dit jaar kunnen weer enkele aanzienlijke verbeteringen in de gemeente worden verwezenlijkt. Zo toont de landbouwer A. van Eenennaam zich bereid z’n landbouwschuur aan het Schorretje aan de gemeente te verkopen voor f 11.000. De gemeenteraad besluit daarop tot aankoop van de schuur voor de functie van brandweergarage. Men hoopt dat van de nieuwe huisvesting een stimulans zal uitgaan op het brandweerkorps. Uit de in de gemeenteraad gevoerde discussie zou opgemaakt kunnen worden dat de brandweer tot nu toe weinig in aanzien is.
Op de 17e april vindt de officiële opening plaats van de geëlektrificeerde spoorlijn van Vlissingen naar Roosendaal.
Ter gelegenheid van deze gebeurtenis wordt namens de gemeente Arnemuiden een miniatuurhoogaars aangeboden aan de President van de Nederlandse Spoorwegen.
Een andere gebeurtenis, van groot belang voor de visserij, is de stichting van een Visserijschool te Vlissingen. Burgemeester Van der Heide zal de gemeente vertegenwoordigen in het schoolbestuur.
Het bestuur van de Vereniging Het Groene Kruis stelt de gemeente voor om kosteloos bouwgrond beschikbaar te stellen voor de stichting van een wijkgebouw. De bouw kan gefinancierd worden met de gift van f 35.000 van het Italiaanse Rode Kruis. Tevens verzoekt het Groene Kruis om een bijdrage in de jaarlijkse exploitatiekosten van dit gebouw. De gemeenteraad vindt dit een uitstekende voorziening in het belang van de Arnemuidse gemeenschap en stemt graag in met het voorstel. De realisering van het wijkgebouw ondervindt helaas stagnatie door strubbelingen tussen het Groene Kruis en het Rode Kruis. Beide verenigingen strijden, naar het wel schijnt, om een machtpositie.
* * *
Een andere verbetering is het plan voor de bouw van een nieuwe consistorie achter de Nederlands Hervormde kerk. Het gemeentebestuur probeert de kerkvoogdij waar mogelijk ter wille te zijn bij de realisering van haar plan.
In januari besluit de gemeenteraad te stoppen met architect Landman, die een plan gemaakt heeft voor de nieuwe openbare school. Dit plan voor een nieuwe 8-klassige school is financieel niet haalbaar gebleken. Nu krijgt de Centrale Dienst voor Bouw- en Woningtoezicht opdracht een plan voor een nieuwe openbare school te maken.
Verheugend nieuws is dat het bestuur van de Christelijke kleuterschool plannen beraamt om tot de bouw van een nieuwe school te komen. Het huidige kleuterschoolgebouw aan de Lionstraat, daterend van halverwege de 19e eeuw, verkeert in een absoluut onhoudbare toestand.
Ook aan de sportverenigingen denkt het gemeentebestuur. Geld wordt uitgetrokken voor de bouw van een kleedlokaal en de aanleg van waterleiding naar het voetbalveld. De voetbalvereniging zal het bestaande kleedgebouwtje van de hand doen en de opbrengst daarvan in de gemeentekas storten.
Een bijzondere gebeurtenis is wel als het astronomisch uurwerk in de toren weer in ere hersteld is. De heer H. Hoitsma uit Middelburg heeft het vier eeuwen oude uurwerk gerestaureerd. Na afloop van de raadsvergadering van de 14e oktober is er een samenzijn met de heer en mevrouw Hoitsma. Hij ontvangt daarbij een geschenk (een verrekijker en een sigarettenaansteker) uit erkentelijkheid voor zijn arbeid. De heer Hoitsma, die zelf in de techniek zit en astronomie beoefent, verklaart dat ‘het hem een eer was om het uurwerk te restaureren’. In 1955 nam hij de toestand waarin het uurwerk zich bevond op met wethouder La Soe en de heer J. de Klerk van de gemeentesecretarie. Van het circa 400 jaar oude uurwerk was haast niets meer over.
* * *
Ook nog andere bijzonderheden zijn vermeldenswaard.
In het voorjaar wordt het pand van J. van Belzen aan de Westdijkstraat 31 bestemd voor vishal en voor de garnalenpellerij en garnalenhandel. De gemeenteraad overweegt bij deze toestemming wel, dat de vishal aan het Stationsplein daardoor aanmerkelijk minder zal opbrengen. Wat zorgden de vishallen voor kleur en levendigheid in de gemeente!
Diverse keren laat de gemeenteraad zijn ontstemming blijken over het baldadige gedrag van de jeugd. Het nieuwe wachtlokaal voor de bus aan de Zuidwal is een object van voortdurende verontreiniging en vernielzucht. Ook de lampen in de straatlantaarns moeten het ontgelden en worden doorlopend vernield.
In april deelt burgemeester Van der Heide de gemeenteraad mee dat het niet meer de bedoeling is voortaan nog een stille omgang naar de begraafplaats te maken ter gelegenheid van de dodenherdenking op 4 mei. Naar zijn mening bestaat hier geen belangstelling meer voor. Wel zal de kranslegging gewoon doorgang vinden. Met algemene stemmen gaat de gemeenteraad hiermee akkoord.
De gemeenteraad vestigt de aandacht op de toestand van de vissers in tijden dat ze niet uit kunnen varen. Er wordt een werkobject voor de werkloze vissers bedacht. Half december brengen ze de beplanting aan rond de zuiveringinstallatie.
Het vorig jaar nieuwbenoemde schoolhoofd van de openbare lagere school, de heer K.A. Stoel, neemt in september al weer ontslag ‘na een abnormaal kort dienstverband’. Juffrouw J.C. Delvoye uit Vlissingen treedt aan als onderwijzeres.
* * *
Voor de Arnemuidse garnalenvissers wisselen rijke en magere jaren zich af. Was 1956 een buitengewoon goed jaar met zeer hoge opbrengsten, 1957 is een ‘mager’ jaar. Tot en met juni is de garnalenvangst slecht. In juli besluiten de vissers vanuit Veere naar het noorden te trekken. De vissers te Vlissingen gaan al niet eens meer op de garnalenvangst, maar leggen zich toe op de haringvisserij. Ze vangen in de zomermaanden ruim 103.000 kilo haring. Ook gedurende het tweede halfjaar is de garnalenvisserij matig en niet lonend. Werden in 1956 door de vissers te Veere en Vlissingen nog 100.000 kilo garnalen gevangen, dit jaar beperkt dit zich tot zo’n 340.000 kilo. Ondanks het wegvallen van de Franse markt als gevolg van importbelemmeringen is de prijs voor de garnalen toch nog redelijk. De vissers te Veere krijgen voor de gevangen 273.787 kilo garnalen een opbrengst van ƒ 522.000. Samen met de opbrengst voor met name de tong is de totale besomming voor de Arnemuidse vissers te Veere toch nog ƒ 636.673.
De Arnemuidse vloot neemt in 1957 toe met drie schepen en telt dan 21 kotters met een vermogen van 1200 pk. Veere heeft 4, Vlissingen 7 en Breskens 30 vissersschepen. De Zeeuwse kottervloot telt thans 81 schepen.
Tot nu toe vernamen we nog nauwelijks iets over de gevolgen voor de vissersvloot van het Deltaplan. Op 29 oktober gaat de Tweede Kamer akkoord met de Deltawet. Het is raadslid Allaart die in november voor het eerst op de aanneming van de Deltawet wijst. Hij pleit er voor iets van gemeentewege te doen om de gevolgen voor onze vissers op te vangen.
Het Veere met de Arnemuidse vissersvloot in de haven zal weldra tot het verleden behoren. Welk een zeldzaam schilderachtig en bont tafereel was dat in die vijftiger jaren de vissersschepen daar aan de sfeervolle Veerse kaai. Wat een prachtig gezicht in de middag de schuiten vanuit het Veerse Gat te zien aankomen om daarna de bocht te maken de haven in, op de voorplecht de manden vol garnalen en vis. Wat een bedrijvigheid het transport van de zware manden vanuit de schuiten op de kaai en vandaar naar de vismijn. En in de vismijn een bonte mengeling van viskisten, aanvoer van manden, garnalen zeven, vis wegen, geschreeuw van de mijnmeester, de grote mijnklok, af en aan geloop van vishandelaren, belangstellende vissers naar wat de prijzen doen, een levendig gekakel van stemmen en overal de zilte vislucht.
* * *
In het voorjaar begint de bouw van de nieuwe consistorie en het verenigingsgebouw van de Hervormde kerk. Op 30 augustus legt ds. M. Verweij de eerste steen. Hij en president-kerkvoogd Joos Marteijn houden daarna toespraken. Tijdens de bouwperiode begeeft de kerkenraad zich voorafgaand aan de kerkdiensten vanuit de pastorie in een lange rij naar de kerk, ds. Verweij voorop in toga en met baret op.
De nieuwe predikant toont zich een zeer toegewijde herder. Met grote nauwgezetheid en ijver neemt hij het ziekenbezoek, het huisbezoek en het verenigingswerk ter hand. In alle bescheidenheid toont hij zich ook een betrokken organisator. Dit blijkt uit de bijdragen aan de kerkbode. De kerkbode begint zelfs in april met een serie artikelen over de historie van Arnemuiden. Een enkele keer in het jaar preekt ds. Verweij elders. Deze diensten worden dit jaar waargenomen door de predikanten J.T. Doornenbal (deze preekt steevast enkele zondagen per jaar te Arnemuiden), J. Hovius, J. den Hoed en R.W. Steur. Maar ook de eerwaarde heer D. Oskam is een regelmatige voorganger.
In de kerkenraad neemt na vele jaren diaken Jacob van de Ketterij afscheid wegens het bereiken van de 70-jarige leeftijd. Marinus van de Ketterij neemt zijn plaats als diaken in. De kerkenraad bestaat deze jaren uit de ouderlingen Jacob van Belzen, Klaas van de Ketterij, Lieven Meulmeester en Joos Oreel en de diakenen Dingenis van Belzen, J. de Klerk, Cornelis Meulmeester en vanaf nu Marinus van de Ketterij.
In augustus maakt de knapenvereniging een driedaagse reis ‘naar het mooie en schilderachtig gelegen plaatsje Oene in Gelderland’. ‘s Avonds houdt de Oener ds. Doornenbal een avondsluiting in de pastorietuin. ‘Het orgel werd naar de tuin overgebracht, terwijl de jongens zich op de grasmat in de pastorietuin nederzetten’. Het verslag in de kerkbode eindigt met: ‘Bij aankomst op de Markt te Arnemuiden leek het wel of half Arnemuiden uitgelopen was om getuige te zijn van onze thuiskomst. Ook vanaf deze plaats een eresaluut aan de bewoners van Oene, inzonderheid aan ds. Doornenbal en de heer en mevrouw Konijnenburg’.
De kerkbode van oktober schenkt aandacht aan de oudste inwoonster van de kerkelijke en burgerlijke gemeente. De weduwe Clasina Schets-Schroevers, geboren 11 september 1867 te Arnemuiden en wonende Tuindorp 52, mag onder grote belangstelling haar 90e verjaardag herdenken. Het is een zeldzaam gebeuren dat inwoners van Arnemuiden deze hoge leeftijd bereiken. Twee maanden later is de weduwe Schets overleden.
Ook memoreert de kerkbode het overlijden van Klaas de Ridder, ‘een trouw kerkelijk medelevend lidmaat der gemeente, die hij ook vele jaren gediend heeft als ordebewaarder’.
