1996
Zo breekt het laatste jaar van Arnemuiden als zelfstandig bestuurde gemeente aan. Burgemeester drs. H. Visser wordt aan het eind van het jaar voor korte tijd ambteloos burger, maar spoedig daarna volgt zijn benoeming tot burgemeester van Nieuw-Lekkerland. Wethouder J. van Belzen, 35 jaar raadslid en sinds 1972 wethouder, krijgt tijdens de laatste vergadering van de gemeenteraad het laatste ereburgerschap van Arnemuiden. In deze vergadering staan zowel de burgemeester als de nestor van de raad C. Marijs stil bij de goede voorzieningen die zijn gerealiseerd. Voor de laatste keer spreekt nestor Marijs over ‘de roemruchte en veelbewogen geschiedenis van Arnemuiden’. Daarna wordt afscheid genomen van zes van de elf raadsleden die stoppen. W. Bezemer, A. Damman, C. Marijs, B.J. de Reu en J.J. Siereveld gaan door als raadslid van de gemeente Middelburg.
Voor de laatste maal volgt hier een overzicht van de dit jaar overledenen. Onder hen zijn er die in het thans beschreven tijdperk (1948-1996) een naam en een plaats hadden temidden van de Arnemuidse gemeenschap.
1/1 Grietje Ventevogel ev Blaas van Belzen (80 jr); 25/1 Bastiaan de Nooijer wv Mana de Nooijer (95 jr); 2/3 Cornelia de Nooijer wv Jacob van Belzen (83 jr); 6/3 Blaas van de Ketterij wv Maatje Vogel (87 jr); 20/3 z'n broer Job van de Ketterij wv Johanna Pieternella van Belzen (89 jr); 9/5 Pieternella Maria Kok wv Jan Kramer (81 jr); 22/5 Ary de Meulmeester (76 jr); 11/9 Helena Bal ev D. van Belzen (72 jr); 21/9 Marinus de Meulmeester wv Johanna de Ridder (87 jr); 22/9 Hendrik de Nooijer ev Geertje Schroevers (77 jr); 29/9 Wilhelmina de Nooijer ev Gerard de Nooijer (66 jr); 9/10 Klaas de Nooijer (85 jr); 13/10 Grietje Poortvliet-van Belzen (59 jr); 21/10 Dingenis van Belzen (71 jr); 10/11 Willem Aart Marteijn (50 jr); 19/11 Johanna Dekker wv Klaas Schuit (82 jr); 30/11 Geertje Marijs (48 jr); 21/12 Theuntje Schuit ev Cornelis van Belzen (82 jr); 25/12 Gillis Ventevogel (60 jr); 29/12 Dingenis Schroevers ev Maatje Marijs (58 jr); 3/1 Marinus de Rijke (98 jr).
* * *
Ook 1996 staat in het teken van het veilig stellen van het cultureel en historisch erfgoed van Arnemuiden. Sommigen vinden dat het gemeentebestuur hier niet ver genoeg in is gegaan.
Op de 22e januari wordt de Historische Vereniging Arnemuiden opgericht. De leden van de per die datum opgeheven Werkgroep Historisch Onderzoek vormen het eerste bestuur van de ‘H.V.A.’. Dit zijn de heren M.P. de Ridder (voorzitter), P.J. Bos (secretaris), L. van Belzen (penningmeester), J. Adriaanse, P.A. Baaijens, C.J.A. Fey, drs. P.J. Fey, drs. R.M. Rijkse en mr. A.H.G. Verouden. Een uit het bestuur gevormde redactiecommissie laat vanaf dit jaar het historisch kwartaalblad ‘Arneklanken’ verschijnen.
Eind februari verschijnt het derde deel van de Kroniek van Arnemuiden van de hand van de oud-Arnemuidenaar J. Adriaanse. Dit deel beschrijft de geschiedenis van Arnemuiden over de periode 1695 tot 1795. Ook voor dit vroege tijdperk in de Arnemuidse historie blijkt goede belangstelling te bestaan.
Op de 10e april vindt in de raadszaal van het gemeentehuis in bijzijn van een aantal genodigden de overdracht plaats van het archief van de gemeente Arnemuiden over de periode 1857-1951 aan de gemeente Middelburg. Gedurende het voorafgaande half jaar is dit deel van het archief geordend en opnieuw geïnventariseerd door medewerkers van het gemeentearchief van Goes. Het Goese gemeentearchief zet zich ook aan de inventarisatie en beschrijving van het oud-archief over de periode 1516-1857. In december wordt in het Stadhuis van Middelburg de in een fraai boekwerkje gestoken inventaris over deze periode aangeboden.
In april stelt de gemeenteraad een krediet beschikbaar voor een afscheidgeschenk van het gemeentebestuur aan alle inwoners van Arnemuiden. Dit is een fotoboekje over Arnemuiden met enkele grepen uit de Arnemuidse geschiedenis van de hand van de journalist Jacques Cats, getiteld ‘Arnemuiden. Toen-1996-straks’.
* * *
Het gemeentebestuur besluit na overleg met de gemeente Middelburg het nieuwe gedeelte van het gemeentehuis na de datum van opheffing te verhuren of te verkopen. In het oude gedeelte, het eigenlijke Stadhuis, zal een steunpunt van het gemeentehuis van Middelburg worden gevestigd. Gedurende drie morgens zal er een loketfunctie voor burgerzaken zijn en zal sociale zaken hier zitting houden voor de dienstverlening aan circa 85 cliënten. In de raadszaal zullen de huwelijken voltrokken blijven worden. Om het gemeentehuis geschikt te maken voor deze nieuwe functie zullen voor f 125.000 bouwkundige voorzieningen worden getroffen. De gemeente Middelburg neemt hiervan f 54.000 voor haar rekening.
Wethouder Van Belzen belooft de gemeenteraad met het gemeentebestuur van Middelburg te bespreken of in het oude gedeelte van het gemeentehuis een vergaderruimte voor de Historische Vereniging kan komen. Hij denkt ‘dat het bestuur van het museum het nieuwbouwgedeelte niet geschikt vindt om er een oudheidkundig museum in onder te brengen’. De burgemeester, als voorzitter van het museumbestuur, beaamt dit. Maar hij voegt er aan toe dat het bestuur ‘graag een kamer beschikbaar wil hebben die als toonkamer wordt ingericht’.
Van historisch belang is ook dat de gemeenteraad het besluit neemt de straatnamen die in de samengevoegde gemeente dubbel voorkomen (b.v. Nieuwstraat) te handhaven. Deze straatnamen zijn in het verleden weloverwogen zo toegekend en de herindeling mag geen reden zijn om deze nu maar weer ongedaan te maken, zo redeneert men.
Heugelijk nieuws is ook dat het provinciaal bestuur wil meewerken aan de vervanging van de spoorbrug over het Arnekanaal. Hiermee is een langdurige strijd om het behoud van de monumentale spoorburg en een open vaarwater uiteindelijk met succes bekroond.
* * *
Opvallend is het aantal gemeentelijke eigendommen dat aan de gebruikers wordt overgedragen. In maart verkoopt het gemeentebestuur voor een symbolisch bedrag van één gulden de voormalige loods van de vismijn aan het Stationsplein aan de Woningbouwvereniging ‘Woningverbetering’. De loods is al sinds 1972 verhuurd aan de Woningbouwvereniging als opslagplaats voor materialen annex werkplaats. Het college schrijft in het voorstel aan de gemeenteraad: ‘Gezien de slechte staat waarin de loods zich bevindt en mede gelet op de komende herindeling met Middelburg, is het naar onze mening een goede zaak om de loods af te stoten naar de Woningbouwvereniging’.
Ook vindt overdracht plaats van de jachthaven Oranjeplaat aan het Veersemeer aan de Watersportvereniging. De Vereniging ‘d'Oranjeplaete’ neemt het bungalowterrein van de gemeente in eigendom over.
Overgedragen worden ook de accommodaties op het sportpark aan de sportverenigingen: aan de tennisvereniging Lawn Tennis Club de tennisaccommodatie, aan de muziekvereniging Arne’s Genoegen het clubgebouw, aan de korfbalvereniging TOP het kleedgebouw, het oude clubgebouw en de berging en aan de voetbalvereniging ‘Arnemuiden’ de kleedaccommodatie.
Het voormalige dienstencentrum Te Mortiere wordt eigendom van de heer A. Abrahamse, wonende Van Vollenhovenstraat 14. Een groot gedeelte van dit gebouw huurt de Woningbouwvereniging voor de huisvesting van haar kantoor-, bestuurs- en vergaderruimten.
Als gevolg van het vertrek van de Woningbouwvereniging naar Te Mortiere komt het kantoorgebouw aan de Zuidwal 4, in vroeger jaren in gebruik als badhuis en postkantoor, beschikbaar. Het gebouw gaat in eigendom over van de heer E. van Moort uit Wemeldinge, die dit als woonhuis wil gaan gebruiken.
Ook besluit de gemeenteraad op de valreep, op 25 november, nog tot de sloop van de voormalige puffabriek, thans de loods van gemeentewerken, en het saneren van de verontreinigde ondergrond. Hiervoor komt f 500.000 beschikbaar.
Als een van zijn laatste daden besluit de gemeenteraad op 16 december 1996 tot verkoop van de gemeentelijke percelen aan de Keetweg, achter het voormalige veerhuis, ter grootte van 1390 m2, aan de firma P. Groenleer, Markt 9, voor een bedrag van f 24.000.
* * *
Het college van burgemeester en wethouders en de gemeenteraad zorgen er naarstig voor dat de gemeentelijke financiële reserves vóór de opheffing worden besteed aan nuttige verbeteringen en voorzieningen.
Voor de sportvelden wordt een sproeiinstallatie aangeschaft voor f 13.400. Nu het er naar uitziet dat het kanaal niet wordt afgesloten komt er geld (f 25.000) op tafel voor de vernieuwing van de aanlegsteiger in de binnenhaven.
Maar ook stelt de gemeenteraad f 275.000 beschikbaar voor het verbeteren van de damwand van de binnenhaven door middel van een verankerde stalen damwandconstructie.
Ook de zorg voor de oude begraafplaats gaat het gemeentebestuur ter harte. De Goese firma Zandee en De Kuyper Natuursteen BV krijgt opdracht voor f 9.000 de gedenkstenen op de oude begraafplaats recht te zetten. Gedurende de afgelopen twee jaren is het grootste gedeelte van de gedenkstenen rechtgezet en schoongemaakt.
Volgens het bestratingschema komen dit jaar voor herbestrating in aanmerking de Noordstraat, een gedeelte van de Zuidwal, de Nieuwlandseweg, de Van Cittersweg en het kruispunt Nieuwlandseweg/Schuttershof. f 220.000 is hiervoor beschikbaar. Ook vindt renovatie en herbestrating van alle achterpaden plaats.
Ook stelt de gemeenteraad f 495.000 beschikbaar voor de algehele omvorming van het Singelgebied. Op 26 augustus stelt de raad het ontwerpbestemmingsplan ‘Hazenburg’ vast en legt hiermee de basis voor de toekomstige uitbreiding van Arnemuiden.
* * *
Eén van de speerpunten van de wensenlijst gaat in vervulling als in augustus f 377.700 beschikbaar komt voor de aanschaf van een blusvoertuig voor de brandweer.
Maar het gemeentebestuur vindt ook dat de korenmolen ‘Nooitgedacht’ in een goede staat aan de nieuwe gemeente dient te worden overgedragen. Voor de restauratie van de molen staat een krediet van f 70.200 ter beschikking.
In de raadsvergadering van 30 september wordt een krediet uitgetrokken voor de verbetering van de spoorwegovergang Schuttershof/Van Cittersweg. De Nederlandse Spoorwegen geven hiervoor een vaste bijdrage van f 117.500. Ten laste van de gemeente komt dan nog f 185.000.
Ook de Van Cittersweg wordt verbeterd voor f 363.000 en voor de verbetering van het kruispunt Nieuwlandseweg/Schuttershof komt een krediet beschikbaar van f 343.000.
Dan, na de voorbereiding van en beschikbaarstelling van kredieten voor al deze belangrijke voorzieningen, maakt het college van burgemeester en wethouders samen met de gemeenteraad de balans op. Welke gelden zijn er nu nog beschikbaar in de Arnemuidse schatkist?
En welke voorzieningen willen we nu nog gerealiseerd zien? Gezamenlijk wordt gekomen tot de volgende zeven wensen:
- verbreding van het perron zuidzijde;
- een 2e voetgangersslagboom overgang Schuttershof;
- beschoeiing van het Oude Gat, oostelijk van het wozoco;
- een fontein/verlichting aan de Singel;
- herbestrating van de Arnestraat;
- de aanpak van het jeugdbeleid;
- herinrichting van het Schuttershof, waaronder asfaltering.
De afdeling financiën heeft berekend dat er nog f 974.640 in de Reserve herstructurering aanwezig is. En zo besluit de gemeenteraad deze reserve te besteden aan alle deze wensen.
Als tijdens de laatste vergadering van de gemeenteraad in het bestaan van Arnemuiden de eindbalans wordt opgemaakt, dan blijkt dat het saldo van de Reserve herstructurering na alle mutaties nog f 68.170 is.
* * *
De vissers hangen allerlei zorgen boven het hoofd: onder meer afspraken in Luxemburg over sanering van de Europese vissersvloot, vermindering van het aantal kotters, beperking van het motorvermogen, de hoeveelheden vis die mogen worden gevangen. Telde de Nederlandse vloot in 1988 nog 603 viskotters met een motorvermogen van 600.000 paardenkracht en 2825 opvarenden, thans is dit teruggelopen tot zo'n 440 visserschepen met een motorvermogen van 460.000 pk en 2100 opvarenden.
De Zeeuwse vissers hebben de laatste jaren flink geïnvesteerd in visquota. Ze hebben die vangstrechten veelal gekocht van noordelijke collega's. De visserij was de laatste jaren in de zuidelijke Noordzee gunstig, zowel voor de platvisvissers als voor de garnalenvissers. Ze hebben redelijke resultaten geboekt. De vismijn te Vlissingen boekt winst ten opzichte van 1995. De omzet stijgt van 57 miljoen in 1995 naar 59.5 miljoen gulden in 1996. Colijnsplaat, de garnalenhaven bij uitstek, zakt echter ver weg met een omzetverlies van ruim 33 procent. De kiloprijzen van tong en schol maken veel goed. De vissers kunnen in de loop van het jaar veel tongquotum bijhuren van noordelijke collega's.
* * *
Op 2e Paasdag 8 april doet ds. J.P.J. Voets intrede in de Hervormde gemeente, na bevestigd te zijn door ds. A.P. Voets uit Hoevelaken. De kerkbode gewaagt van de dankbaarheid en vreugde dat de gemeente zo spoedig weer een predikant mocht ontvangen. Het is opmerkelijk dat gedurende de afgelopen 20 jaar de vacante perioden zeer kort waren.
De kerkenraad bestaat uit de ouderlingen L. van Belzen, M. van Belzen, W. van Belzen, D. Janse, R. Okker, P. Poortvliet, J. de Ridder en R. Schroevers en de diakenen C. Blaasse, E. Bouwsma, B. Driece, J. Meerman, P. Oosterling en M. de Rijke. Ouderling Schroevers en diaken Oosterling leggen hun ambt neer. Ook neemt ouderling, tevens scriba, P. Poortvliet afscheid. De voor hem aangevraagde dispensatie om aan te blijven wordt niet toegestaan. Z’n opvolger als scriba is ouderling D. Janse. In de vacatures worden gekozen tot ouderling H. Cazant en J. Meulmeester en tot diaken H. van de Ketterij. Tot halverwege dit jaar is de heer T.R. Rietveld uit Stellendam pastoraal medewerker. Ruim twee jaren is hij werkzaam geweest als ‘onderpastor’. In overleg met de gemeente Yerseke wordt kandidaat P.C. Hoek uit Westbroek voor beide gemeenten aangesteld als pastoraal medewerker. Uit de nalatenschap van de vorig jaar op 12 november op 88-jarige leeftijd overleden Aarnoud La Soe, gewoond hebbende aan de Roelse’sweg, ontvangt de Hervormde gemeente een legaat van ƒ 25.000.
In oktober overlijdt op 71-jarige leeftijd oud-diaken Dingenis van Belzen. 32 jaar diende hij de Hervormde gemeente als diaken.
Dit jaar vinden er belangrijke veranderingen plaats in het bestuur en beheer van de Hervormde gemeente. Het gehele college van kerkvoogden en notabelen verdwijnt. In de plaats daarvan komen drie ouderlingen-kerkvoogd, twee kerkvoogden en een commissie van bijstand. Tot ouderlingen-kerkvoogd worden gekozen P.J. Bos en J.J. Siereveld en tot kerkvoogden C. van de Ketterij en P. Rotte. In de commissie van bijstand krijgen zitting de voormalige notabelen W. van Belzen, Chr. Janse en T.M. Schroevers.
De predikant van de Gereformeerde kerk, ds. J. Bakker, neemt op 1 juni afscheid. Na één jaar zal de gemeente een nieuwe predikant krijgen in de persoon van ds. L.H. Bouwkamp.
