1988
In z'n Nieuwjaarsrede geeft burgemeester M.M. Markusse een overzicht van de vele ontwikkelingen in het afgelopen jaar. De bevolking groeide met 3%. Arnemuiden was daarmee de snelste groeigemeente van Zeeland. In 1987 was er een groei met 121 zielen tot 4457 inwoners.
Voor de visserij was het een bijzonder jaar. Ondanks de moeilijke tijden is de vloot uitgebreid met enkele schitterende schepen.
In 1987 kwamen 52 woningen gereed: 34 premiekoopwoningen en 18 vrije sectorwoningen. Geopend konden worden het nieuwe politiebureau, het nieuwe postkantoor en het nieuwe clubgebouw van de voetbalvereniging.
Als ontwikkelingen die dit jaar om aandacht zullen vragen noemt hij de bouw van een nieuwe openbare basisschool in Brakenburg, de eerste aanzet voor Brakenburg III en het plan om Te Mortiere de bestemming van woonzorgcentrum te geven.
In augustus neemt de gemeenteraad afscheid van raadslid L.F. Hamelink vanwege zijn verhuizing naar Ritthem. Gedurende 6 jaar betoonde hij zich een goed en rustig raadslid. De heer W.A. Verschoor volgt hem op namens de VVD.
De gemeenteraad staat ook stil bij het overlijden van het vroegere gerespecteerde raadslid K.J. Steketee. Hij had gedurende de periode 1958 tot 1970 zitting namens de ARP in de gemeenteraad. De overledene was vele jaren bakker in de bakkerij en bakkerswinkel op de hoek Langstraat/Westdijkstraat. Daarnaast was hij zeer vele jaren bestuurslid en voorzitter van het bestuur van de Christelijke lagere school. Tevens was hij 38 jaar diaken en ouderling van de Gereformeerde kerk.
In 1988 overlijden de volgende (oud)inwoners:
4/1 één maand na haar man, Theuntje Grootjans wv Klaas Schuit (68 jr); 11/2 Anthonia (Tona) de Troije (78 jr); 15/2 Hubregt de Meulmeester ev Johanna de Ridder (67 jr); 3/3 de vroegere bakker en het oud-raadslid Kornelis Jan Steketee (79 jr); 8/3 Maatje van Belzen ev Robbert van Belzen (77 jr); 15/3 Jacob van Belzen wv Magdalena Leenhouts (80 jr); 28/3 Janna Catharina de Kam ev Pieter Ventevogel (81 jr); 4/5 Joos Schroevers ev Jacoba Maria de Ridder (72 jr); 15/6 Cornelia van Belzen wv Joos Schroevers (80 jr); 25/6 de vroegere groente- en fruitwinkelier Willem Johannis Coppoolse ev Geertruida Clasina Kusse (79 jr); 15/7 Adriana Geertruida Poortvliet ev Laurens Marteijn (42 jr); 16/8 J. van Belzen (60 jr); 15/9 Pieternella Cornelia Oreel ev David van den Broeke (80 jr); 26/9 Adriana de Nooijer wv Jacobus Meerman (86 jr); 17/10 Jacobus Meerman wv Johanna Ventevogel (84 jr); 10/11 P.L. Schroevers-De Hamer (80 jr); 15/11 A. van Belzen (62 jr); 17/11 Johannis van Belzen (86 jr); 9/12 Willem van de Gruiter (64 jr); 15/12 3 maanden na z'n tweede vrouw, de vroegere melkboer en winkelier David Jan van den Broeke weduwnaar van Jannetje en Pieternella Oreel (87 jr).
* * *
Samen met de stedenbouwkundige bereidt bet gemeentebestuur in het voorjaar plannen voor de ontwikkeling van het nieuwe bestemmingsplan Brakenburg III voor. Deze nieuwste uitbreiding zal komen te liggen tussen Brakenburg I, de Singel, de Doeleweg en de Burgemeester Lantsheerweg. De noordelijke grens zal in het verlengde liggen van de grens tussen Brakenburg I en Brakenburg II.
Ook stelt de gemeenteraad het bestemmingsplan Brakenburg II (Oost) vast. Dit wordt begrensd door Brakenburg I, Brakenburg II (West), het Buitengebied en het Tuincentrum Van Cittersweg. In dit plan vallen het Oostgat, Deurloo en Wielingen.
De vraag naar woningen in Arnemuiden is thans zo groot, dat de beschikbare bouwgrond voor 1988 halverwege januari al bijna uitverkocht is. De eerste paar weken van 1988 gaat ongeveer 80% van de kavels in Brakenburg II-Oost, waar dertig woningen gebouwd kunnen worden, van de hand. In nog geen maand tijd is er voor ongeveer een miljoen gulden aan grond verkocht.
* * *
Verscheidene kredieten voor belangrijke voorzieningen worden beschikbaar gesteld. Zo wordt een krediet van bijna f 1 miljoen uitgetrokken voor de bouw van een nieuw zwembad.
Plannen worden gemaakt voor een herinrichting van de Langstraat.
Maar ook de kostbare schilderijen in de raadszaal van het gemeentehuis hebben de aandacht van de gemeenteraad. Voor f 10.000 worden deze gerestaureerd.
Nieuws is er ook op het gebied van het onderwijs.
De openbare basisschool De Polderburcht krijgt opnieuw een andere directeur in de persoon van G.L. Keizer uit Vlissingen. Er wordt ook een krediet uitgetrokken voor de verbouw van het schoolgebouw van De Polderburcht en de Joos van Larenschool. De gemeenteraad levert daarbij kritiek op het zeer vele achterstallig onderhoud dat aan het gebouw ten koste moet worden gelegd (f 277.000). De openbare basisschool in de wijk Brakenburg krijgt de naam ‘De Zeester’. Ook wordt een krediet beschikbaar gesteld voor de tijdelijke huisvesting van de Algemeen Christelijke Basisschool.
Op het gemeentehuis neemt de heer W. Davidse afscheid wegens benoeming bij de gemeente Reimerswaal. In zijn plaats komt de heer H. Koster uit Yerseke.
* * *
Voor de Arnemuidse vissers is het een bewogen jaar.
Gelukkig zijn de opbrengsten goed. Er worden nog meer garnalen gevangen dan vorig jaar (1.124.550 kg tegen 955.700 kg in 1987), maar vooral is de opbrengst aanzienlijk beter (ƒ 6.544.500 tegen ƒ 3.981.300 in 1987). De vismijnen te Colijnsplaat en Breskens verwerken thans circa 25% van de landelijke aanvoer.
Ook de prijzen voor schol en kabeljauw liggen iets hoger dan vorig jaar.
Dit jaar neemt schipper Piet Siereveld de gloednieuwe kotter ARM 7, de ‘Jan Senior’, in gebruik. De 45 meter lange kotter heeft ruim 8 miljoen gulden gekost. Het is de bedoeling dat de kotter gaat dienen voor de tong- en scholvangst. Eerder dit jaar is het nieuwe schip ARM 4, de ‘Jozina’, door de gebroeders Van Belzen in gebruik genomen.
Maar ondanks deze goede berichten overheersen toch de zorgen.
De Zeeuwse visserijvereniging ZEVIBEL reageert heftig tegen het voornemen van de Directie Visserijen om de visserij binnen een halve zeemijl uit de kust te verbieden. Dit zou fatale gevolgen hebben voor met name de garnalenvisserij. Mede door dit protest wordt dit gevaar afgewend.
Ook het dreigende verbod voor het thuis garnalen pellen wordt voorlopig uitgesteld. Het verbod zal nu gaan gelden per 1 mei 1990. Het vermoeden bestaat dat de machinale pelcapaciteit nog niet voldoende ontwikkeld is. Toch ziet de toekomst van deze bedrijfstak er allesbehalve rooskleurig uit.
De problemen in de visserij houden ook dit jaar nog aan. De conflictsituatie met de AID zorgt voor grote onrust en beroering. Voor de zogenaamde boomkorvissers was een bijvangstregeling ingesteld van 200 kg kabeljauw en 160 kg wijting per week. Deze maatregel komt voor de Zuidvloot zeer hard aan. De bijvangst van rondvis maakt een vrij aanzienlijk deel van de besomming uit. Deze vissers zijn daardoor gedwongen de overtollige vis dood weer overboord te zetten. Dit brengt hevige emoties teweeg. In het najaar komt het opnieuw tot een handgemeen tussen de vissers en de AID, ondersteund door de ME. Via de pers wordt een reeks verdachtmakingen aan het adres van de vissers geuit.
Door de invoering van stelselmatige controle bij de aanlanding en andere regelingen zijn de vissers thans aan zoveel voorschriften gebonden, dat er onwerkbare situaties zijn ontstaan.
ZEVIBEL-voorzitter J. van den Bos vat de problemen in een reactie in november op de volgende wijze samen:
- Is het een juiste norm dat kabeljauw, die als bijvangst volstrekt onvermijdelijk in de netten komt, als nutteloos terug in de zee moet worden gegooid en dat door iemand die in hart en nieren visser is en voor zijn bedrijf in de weer is? Is de overheid dan niet in verzuim om de ‘normen’ op tijd bij te stellen, dit te meer als het bedrijfsleven sinds jaar en dag op een betere, op de praktijk aansluitende bijvangstregeling heeft aangedrongen, een regeling die ook meer overeenkomt met de opvatting van de biologen?
- Is het uit een oogpunt van controletactiek verantwoord dat de vissers in Vlissingen na een weeklange harde arbeid op zee worden opgewacht door een macht van politie en driehonderd man van de Mobiele Eenheid? Dit is toch vragen om moeilijkheden, daar sinds juni van dit jaar een afspraak gold dat geen Mobiele Eenheid zou worden ingeschakeld bij de controle op het naleven van vangstbeperkende maatregelen en, mocht daartoe wel aanleiding bestaan, dat dan eerst overleg met de vissers zou plaatsvinden.
* * *
Nieuws is er ook van het kerkelijk erf.
De Hervormde gemeente wordt gediend door ds. L.W.Ch. Ruygrok. In de kerkenraad hebben zitting de ouderlingen L. van Belzen, M. van Belzen, W. van Belzen, C.J. Blok, K. van de Ketterij, J. Meulmeester, P. Poortvliet, B. de Ridder en B. Siereveld en de diakenen C. Blaasse, L. van Dalen, P. Joziasse, P. Janse, Joz. Meerman en R. Schroevers. Bijstand in het pastoraat verleent de heer A. Heij.
In het najaar worden de buitenmuren van de kerk aan de zuidzijde zeer grondig gerestaureerd. Deze restauratie is heel hard nodig en wordt ook op dringend advies van de monumentenwacht uitgevoerd. De oplevering vindt begin 1989 plaats. Het werk is op keurige en deskundige wijze uitgevoerd. Tijdens de restauratiewerkzaamheden stoot men op een verrot deel van een kapspant. Ook dit herstel wordt tegelijk meegenomen.
Op 28 december wordt tijdens een officiële bijeenkomst in de zaal Rehoboth afscheid genomen van mevrouw Janny de Vos-van de Ketterij. Sinds vele jaren is ze schoonmaakster van de kerk. Van kindsaf was Janny van de Ketterij al betrokken bij het schoonmaken van de kerk. Vanaf 1924 tot 1970 werden deze werkzaamheden ook al door haar moeder, Coba, uitgevoerd. Ze wordt dank gebracht voor alles wat zij ‘voor het Huis des Heeren’ gedaan heeft. Aan het einde gekomen ‘van deze bijzonder fijne avond laat ds. Ruijgrok op verzoek van mevrouw De Vos-van de Ketterij wederom Psalm 84 vers 1 en 3 zingen’.
Velen van de ouderen zullen zich de oude Coba in haar zwarte klederdracht nog herinneren, de eerwaardige kosteres die met zo’n grote getrouwheid en waardigheid de kerkedienst verzorgde. Na haar dienden haar kinderen Cor (als koster) en Janny (als schoonmaakster) in het bedehuis van de Hervormde gemeente.
Op de 6e december overlijdt op de leeftijd van 79 jaar de emerituspredikant van de Nederlands Hervormde Kerk ds. W.L. Tukker. In een advertentie betuigen kerkenraad en kerkvoogdij ‘in dankbaarheid tegenover de Heere te gedenken hoe hij gedurende de jaren 1979-1981 als bijstand in het pastoraat werkzaam is geweest in het midden van onze gemeente. De wijsheid en liefde, waarmee hij van Godswege was begiftigd, vormen een blijvende herinnering in ons midden’. In een zeer bijzondere en moeilijke periode kwam hij als emerituspredikant de Hervormde gemeente van Arnemuiden te hulp. De kerkbode vermeldt:
‘Ook ds. Tukker is gegaan de weg van alle vlees. Bij alles wat ter nagedachtenis is geschreven in verschillende bladen, nog een enkel woord ter nagedachtenis uit onze gemeente. Niet tot eer van de mens maar tot eer van de Koning der Kerk die hij gediend heeft op deze aarde en nu eeuwig mag dienen in de Hemel. Wie herinnert zich niet het moment dat het bericht de ronde deed dat ds. Tukker naar onze gemeente kwam Het was toch die trouwe Verbonds God die juist ds. Tukker zijn hart neigde om ons te komen helpen om de kudde bij elkander te houden’. Zondag 23 september 1979 mocht hij hier zijn werk beginnen, ingeleid door de toenmalige consulent ds. Roodenburg uit Middelburg en tot en met september 1981 mocht hij hier werkzaam zijn. Hij achtte toen de tijd gekomen (daar inmiddels ds. Schaap in onze gemeente was gekomen) om te vertrekken. Hij schreef toen in de kerkbode: ‘Het was mij een waar genoegen in uw midden te zijn, bij u te wonen en met u te kerken’. Maar het was ons als gemeente een waar genoegen hem in ons midden te hebben en onder zijn prediking te verkeren’.
De Gereformeerde Kerk herdenkt dit jaar haar 100-jarig bestaan. In 1888 begon oefenaar W. van Leeuwen de eerste kerkdienst van de zogenaamde ‘dolerenden’ met de tekst: ‘De Heere zal voor ulieden strijden en gij zult stille zijn’. Nadat ze op zondag 19 augustus 1888 ‘s ochtends nog de kerkdienst in de Hervormde kerk hadden bijgewoond, kwamen zo’n 200 verontrusten in de middagdienst bijeen in de boerenschuur (van Cornelisse, later van Dijke) aan de Langstraat. In beide diensten ging oefenaar Van Leeuwen voor. Met de middagdienst was de Doleantie in Arnemuiden een feit. De dolerenden kwamen sindsdien ‘s zondags bijeen in een houten kerkje aan de Molenweg. In 1903 werd dit vervangen door het kerkgebouw aan de Lionstraat.
Ter gelegenheid van dit jubileum verschijnt een boekje over de geschiedenis van de Gereformeerde kerk te Arnemuiden.
