In zijn Nieuwjaarsrede blikt burgemeester M.M. Markusse terug op het afgelopen jaar. Het onderwijs kreeg veel aandacht. Een nieuwe schoolvereniging werd opgericht, twee nieuwe scholen werden gebouwd en twee andere worden thans grootscheeps gerenoveerd. De voorbereidingen voor een nieuw zwembad startten. Plannen werden gemaakt voor de reconstructie van de Langstraat. De activiteiten op woningbouwgebied waren enorm. De visserij begon weliswaar erg goed. Twee gloednieuwe kotters liepen van stapel. Maar de perikelen met de AID zorgden voor grote onrust en beroering.
Per 1 oktober beëindigt gemeentesecretaris J. Kroon zijn werkzaamheden. Na 40 dienstjaren gaat hij met de VUT.
De gemeenteraad ziet haar secretaris node vertrekken. Veel waardering bestaat er voor de wijze waarop de heer Kroon z’n ambt uitoefende. Met nadruk stellen de raadsleden dat het ontslag ‘op de meest eervolle wijze’ wordt verleend. Tijdens de raadsvergadering van 30 september neemt de gemeenteraad afscheid van de heer Kroon. De burgemeester prijst in z'n afscheidswoord de grote vakkennis van de vertrekkende secretaris. Hij dankt hem voor zijn grote inzet gedurende een ambtsperiode van 17 jaar. De heer Kroon krijgt de eremedaille van Oranje Nassau in goud. Maar véél eervoller voor de scheidende secretaris is het besluit van de gemeenteraad hem te benoemen tot ereburger van Arnemuiden.
Als nieuwe gemeentesecretaris benoemt de gemeenteraad met algemene stemmen per 1 oktober 1989 de heer K. van Poppel, chef van de afdeling Financiën. Van Poppel is al vanaf 16 januari 1978 in dienst van de gemeente. In de raadsvergadering van 25 september vindt de beëdiging van de nieuwe secretaris plaats. De raadsvoorzitter stelt ‘dat de heer Van Poppel al lange tijd bij de gemeente werkt en waarschijnlijk helemaal klaar is voor z'n nieuwe functie. Hij kan rekenen op de steun van het personeel, de wethouders en de burgemeester’. Tot 1e en 2e loco-secretaris worden benoemd de heren P.J.A. Korstanje en C. van de Berge.
Ook de gemeentebode J. Proos neemt afscheid wegens het bereiken van de VUT-gerechtigde leeftijd. Zijn opvolger is de heer Ludikhuize. Maar ook de gemeenteopzichter G. den Hartog geeft het voornemen te kennen met de VUT te willen gaan. De heer Reijerse uit Heinkenszand volgt hem per 1 februari 1990 op.
En aan het einde van het jaar wordt bekend dat burgemeester M.M. Markusse per 16 december is benoemd tot burgemeester van IJsselmuiden. Op 14 december neemt hij afscheid in het verenigingsgebouw ‘De Arne’. Hij noemt daarbij Arnemuiden ‘een schitterende plek om te werken en een dynamische gemeente’.
De 48-jarige burgemeester werd in 1981 te Arnemuiden benoemd. Voordien was hij gemeente- en provincieambtenaar. Loco-burgemeester Jac. van Belzen zegt in zijn afscheidstoespraak: ‘Wij zijn u dankbaar dat u zich geheel voor onze gemeente hebt willen inzetten en dat u altijd klaar hebt willen staan, niet alleen voor ons, medebestuurders, maar ook voor iedere inwoner van onze gemeente’. Namens de Arnemuidse vissers krijgt de scheidende burgemeester een nagebouwde modelhoogaars als geschenk.
* * *
Dit jaar overlijden bijna 30 inwoners. Onder hen zijn vele bekenden die in hun leven op allerlei gebied een vooraanstaande plaats in de Arnemuidse gemeenschap innamen:
7/1 Elisabeth van Belzen wv Jacobus Schroevers (85 jr); 31/1 C. Polderdijk-Pauwe (82 jr); 3/2 de welbekende Jan Hendrik Willem Knolle ev Johanna Kousemaker (hij had een herstelwerkplaats voor scheepsmotoren op het Schorretje en de levensmiddelenzaak aan de Langstraat (75 jr); 22/2 Blasina Marijs wv Jacob de Ridder (91 jr); 7/3 J. Meulmeester (88 jr); 22/4 Pieter de Meulmeester ev Cornelia van de Ketterij (85 jr); 26/4 de in de omtrek welbekende vroegere visleurder Johannis (Wannes) Grootjans (73 jr); 5/5 Jan Maljers wv Johanna den Hollander (83 jr); 11/5 ouderling Jan Murre van de Gereformeerde Gemeente (90 jr); 23/5 Krina de Nooijer wv Johannis van Belzen (67 jr); 29/5 Arjan de Ridder (19 jr); 1/7 Jacomina de Nooijer wv Klaas Oreel (74 jr); 8/7 Cornelis Onderdijk ev Jozina Hameling (67 jr); 11/7 Jacomina van Belzen wv Joos Schroevers (55 jr); 21/7 Cornelis de Nooijer (73 jr); 6/8 Maatje Poortvliet ev Gerard van Belzen (79 jr); 6/8 Gerard Poortvliet (46 jr); 19/8 Maatje Ventevogel wv Jan Meulmeester (75 jr); 22/8 de oud-gemeentebode Pieter Ventevogel wv Janna Catharina de Kam (83 jr); 18/9 de welbekende Jan Grootjans, evenals zijn enkele maanden geleden overleden broer Wannes een bekend visleurder, maar ook een groot liefhebber van de zogenaamde ‘oude schrijvers’, (77 jr); 1/10 Johannes Jobse ev Krina de Nooijer (74 jr); 12/10 Neeltje Pieternella Kousemaker wv Johannes Crucq (94 jr); 19/10 Klazina van Belzen ev Lieven de Nooijer (76 jr); 20/10 Emmetje Verhuist-Vos (67 jr); 3/12 de oud-aannemer Jan Karel Crucq ev Elisabeth van de Ketterij (72 jr); 17/12 Pieter Goverse weduwnaar van Johanna (Jewan) Coppoolse (97 jr) en 24/12 Cornelis Meerman (67 jr).
Een blijde gebeurtenis is als het echtpaar Abraham Theune en Grietje Theune-van Belzen uit de Noordstraat 20 op 5 juli mag herdenken 70 jaar te zijn getrouwd. De beide echtelieden zijn 89 jaar en genieten nog een redelijk goede gezondheid. ‘Het is een zegen dat ons verstand nog goed is. Daar kan ik de Heere niet genoeg voor danken’, aldus de bruid. Indien mogelijk gaan ze nog tweemaal per zondag naar de kerk. Theune heeft enkele jaren op een visserschip gevaren maar ging op z’n 21e jaar werken bij Houthandel Alberts in Middelburg. In 1939 ging hij voor de houthandel naar de Vogezen om bielzen te keuren. Deze werden hier ingekocht en aan de Staat geleverd. In totaal werkte hij 43 jaar bij Houthandel Alberts. Z'n vrouw Grietje leurde meer dan vijftig jaar met vis langs de deuren in Middelburg.
* * *
Dit jaar doemen voor het eerst geruchten op over een naderende herindeling van Walcheren. Het P.v.d.A.-raadslid B.J. de Reu vraagt wat de feiten zijn met betrekking tot de herindeling. Burgemeester Markusse geeft hierop volgens het notulenboek als reactie ‘door de pers te zijn gebeld over een nota van het ministerie inzake gemeentelijke herindeling, die niet in ons bezit is. Spreker is van mening dat Arnemuiden bestuurlijk een eenheid moet vormen. Bestuurskracht en alert zijn, zijn belangrijk’(!).
* * *
Dit jaar staat volop in het teken van de voorbereiding van Brakenburg III, het nieuwste uitbreidingsplan. In maart stelt de gemeenteraad een voorbereidingsbesluit vast voor de toekomstige uitbreiding. De gemeente koopt daarna de nodige percelen grond aan in het nieuwe bestemmingsplan.
De eerste fase van Brakenburg II Oost (het Steendiep en het Veersegat) is op enkele vrijstaande woningen na volledig volgebouwd. Dit jaar is de bouw in de tweede fase (de Wielingen, het Oostgat en het Oostgatplein) volop aan de gang. Aan het einde van het jaar wordt een begin gemaakt met het bouwrijp maken van de derde en laatste fase van Brakenburg II Oost. Deze fase omvat het laatste gedeelte van het Oostgat en het Deurloo.
Ook in de oude kern vindt nieuwbouw plaats. De Woningbouwvereniging laat aan de Noordwal zes vervangende woningwetwoningen bouwen.
* * *
Op de 14e februari slaat burgemeester Markusse de eerste paal voor het nieuwe zwembad. Het oude bad is afgebroken. De opening van het nieuwe zwembad vindt plaats halverwege mei.
In het voorjaar wordt begonnen met de herinrichting van een gedeelte van de Langstraat, tussen de Markt en de Burgemeester Hackstraat/Westdijkstraat. De bedoeling is dat de Langstraat een vriendelijker aanzien krijgt en autovrij wordt.
Ook andere kredieten worden verleend: f 76.000 voor een nieuw clubgebouw van de Tennisvereniging De Schenge; f 88.000 voor de herinrichting van de Langstraat tussen de Markt en de Burgemeester Hackstraat; f 2.500 voor een rijdende baar voor het begraven; f 1.145.000 voor de bouw van de 4-klassige basisschool ‘De Zonnestraal’ aan het Oostgat van de Vereniging voor Algemeen Christelijk Basisonderwijs; voor de uitbreiding van de Joos van Larenschool en voor het opstellen van een verkeerscirculatieplan in verband met de aanleg van Brakenburg III.
Het schoolgebouw van de voormalige kleuterschool Prins Johan Willem Friso aan de Van Vollenhovenstraat wordt verkocht aan de Kruisvereniging Walcheren-Oost voor f 100.000. De Kruisvereniging gaat het gebouw inrichten als haar nieuwe wijkgebouw, omdat het huidige gebouw aan de Zuidwal niet meer voldoet aan de eisen en bovendien niet uitgebreid kan worden. Deze kleuterschool is in 1988 opgeheven als dislocatie van de Koningin Beatrixschool. Sindsdien is het gebouw enige tijd gebruikt door de Joos van Larenschool, maar vanaf april staat het leeg.
Bij de begrotingsbehandeling in december is de gemeenteraad over het algemeen tevreden over het gevoerde beleid. Het nieuwe zwembad voldoet prima. Het CDA pleit voor verplaatsing van het museum naar het stationsgebouw. Ook vindt deze fractie het lofwaardig zoals de huidige molenaar zich inzet. Er is een plan in de maak voor de vervanging van Te Mortiere door een nieuw woonzorgcentrum. Ook wordt een pleidooi gevoerd voor een nieuwe brandweergarage.
* * *
Enkele zaken van historische waarde krijgen dit jaar de aandacht. Bezorgdheid is er over de mogelijke sluiting van het station. De gemeenteraad spoort het college aan er alles aan te doen om deze voor Arnemuiden belangrijke voorziening te handhaven. Sinds bijna 120 jaar vervulde het station een vitale functie in de gemeente. Het college verwacht dat de treinen wel blijven stoppen in Arnemuiden, éénmaal in het uur. Maar de kaartjesverkoop zal wel beëindigd worden. In augustus wordt het duidelijk dat sluiting van het stationsgebouw onvermijdelijk is. De gemeente kan het gebouw huren van de Nederlandse Spoorwegen. Het gemeentebestuur wenst het karakteristieke gebouw van 1872 voor Arnemuiden te behouden. Dit is ook de wens van de Arnemuidse bevolking. Een handtekeningenactie leverde vorig jaar in korte tijd 700 handtekeningen op. Er is al een ondernemer die belangstelling getoond heeft voor het pand.
Bij de restauratie van de toren blijkt dat de uurwerkplaten en de achterliggende schotten danig verrot zijn. Dit is ook het geval bij de eb- en vloedklok. In eerste instantie stelde de gemeenteraad f 53.000 beschikbaar voor de restauratie. Het is noodzakelijk dat voor de vernieuwing van de wijzerplaten een aanvullend krediet beschikbaar komt van f 15.600.
Vermeldenswaard is ook dat de leerlingen van de hoogste groepen van de basisscholen ‘De Polderburcht’, ‘Het Baken’ en ‘Koningin Beatrix’ elk één van de monumenten op de Sloedam adopteren. Het is een goede zaak dat de Arnemuidse jeugd op deze wijze betrokken wordt bij de nagedachtenis van de gevallen soldaten op de Sloedam.
* * *
De Arnemuidse vissers boeken dit jaar zeer goede resultaten. Er zijn overvloedige vangsten en hoge prijzen. De gemiddelde prijzen voor schol, tong en kabeljauw liggen alle hoger dan in 1988. Maar met name de garnalenvisserij is voor de Zeeuwse vissers dit jaar buitengewoon gunstig. Deze goede resultaten zijn mede verwezenlijkt door de initiatieven die de garnalenhandel heeft ontplooid voor het vinden van alternatieven voor het handmatig pellen van garnalen. Het blijkt ook dat een regelmatige aanvoer de prijsvorming ten goede komt.
De garnalenvisserij ondervindt dit jaar een verrassende opleving. In Colijnsplaat is de aanvoer ruim 50% hoger dan vorig jaar: 1.723.500 kg tegen 1.124.500 kg in 1988. Maar ook de prijzen liggen op een veel hoger niveau dan in 1988. De opbrengst is bijna 12 miljoen gulden (in 1988 ƒ 6.545.000). In de vismijnen van Colijnsplaat en Breskens worden bijna één miljoen kilo meer garnalen aangevoerd dan in 1988 met een meeropbrengst van bijna ƒ 9 miljoen.
De gespannen toestand gedurende het vorig jaar is wat gestabiliseerd. De Arnemuidenaars ‘maken grote en gevaarlijke reizen om de Noord en naar Doggersbank’. Wel moet de Zeeuwse visserijvereniging ZEVIBEL in het geweer komen tegen plannen om Scheveningen aan te wijzen als enige garnalentoevoerhaven. Dit zou funeste gevolgen kunnen hebben voor het voortbestaan van de vismijn van Colijnsplaat. Overigens neemt ZEVIBEL-voorzitter J. van den Bos, oud-burgemeester van Arnemuiden, per 1 augustus afscheid na gedurende 11 jaren op kundige en gewaardeerde wijze de belangen van de vissers te hebben behartigd. Z’n opvolger is C.J. van Liere.
Raadslid Bezemer bekritiseert in het voorjaar de toespraak die de burgemeester heeft gehouden op de jaarvergadering van de visserijvereniging D.E.L. Deze heeft volgens hem de visserij geen goed gedaan. De burgemeester merkt echter op gesproken te hebben als voorzitter van D.E.L. Zijn bedoeling was ‘om met elkaar - de politiek, de visserij en de ondernemers - te komen tot een plan richting Den Haag’.
Reder J. Siereveld stoot begin dit jaar de helft van zijn schepen af: de ARM 3 (de ‘Jan’) van 1973 is aangemeld voor sanering en wordt gesloopt; de ARM 14 (de ‘Grietje Geertruida’) van 1982 verkoopt hij aan de rederij Toering in De Lemmer. Zes matrozen worden ontslagen.
Siereveld sluit niet uit dat nog meer bemanningsleden hun baan verliezen. Visvangstbeperkende maatregelen hebben Siereveld ertoe gedreven het aantal schepen te halveren ‘met pijn in het hart’. Zijn bedrijf beschikt nu over meer dan voldoende quotum voor de resterende twee schepen. Siereveld houdt de ARM 44 ‘Neeltje Jannetje’ van 1986 en de ARM 7 ‘Jan Senior’ van 1988.
De Arnemuidse en Vlissingse vissersvloot maakt thans 8% van de Nederlandse vloot uit en beschikt dit jaar over 7,7% van het tongcontingent en 7,3% van het scholcontingent.
* * *
De Hervormde gemeente wordt dit jaar gediend door ds. L.W.Ch. Ruygrok. De kerkenraad bestaat thans uit de ouderlingen L. van Belzen, M. van Belzen, W. van Belzen, C.J. Blok, K. van de Ketterij, R. Poortvliet, B. de Ridder en B. Siereveld en de diakenen D. van Belzen, L. van Dalen, A. Joziasse, Joz. Meerman, M. de Rijke en R. Schroevers. Bij de periodieke verkiezingen worden in de plaats van de aftredende ouderling B. de Ridder en diaken R. Schroevers gekozen J. Meulmeester en P. Oosterling.
Dit jaar ontstaan concrete plannen voor de bouw van een nieuw kerkorgel. Het oude orgel is naar het oordeel van deskundigen geheel versleten. De totale kosten worden begroot op ongeveer f 500.000.
De vorig jaar gestarte renovatiewerkzaamheden van de buitenmuren van het kerkgebouw lopen dit jaar nog steeds door. In het najaar 1988 werd begonnen met de buitenmuren aan de zuidzijde. In mei van dit jaar wordt verder gegaan met de muren aan de noordzijde. Na augustus wordt dit afgerond en verder gegaan met de westzijde. Er doet zich een geduchte tegenvaller voor. Bij de eerste inspectie werd gedacht dat de noordzijde in een betere staat verkeerde dan de zuidzijde. Maar het blijkt dat deze zijde juist in een veel slechtere toestand verkeert. In eerste instantie werd gedacht dat ongeveer 75% van de totale oppervlakte tot 1.30 m boven het maaiveld halfsteens uitgehakt en opnieuw gemetseld moest worden. Maar al spoedig blijkt dat over de totale oppervlakte niet halfsteens maar steensdiep alles uitgehakt en opnieuw gemetseld dient te worden, inclusief steunberen en rollaag. Verder blijken zeer ernstige verrottingsverschijnselen aan een viertal spantopleggingen.