In zijn Nieuwjaarsrede zegt burgemeester De Jonge: ‘We hebben een goed gemeentelijk jaar achter de rug. Er zijn belangrijke besluiten genomen en er is in goed teamverband gewerkt. Ik hoop dat we dit jaar op dezelfde voet kunnen voortzetten’.
Uit het overzicht over 1977 blijkt dat voor ruim 3½ miljoen gulden aan kredieten is beschikbaar gesteld. De belangrijkste voorzieningen waren de verbouw van de openbare lagere school met tegelijkertijd de bouw van de openbare kleuterschool aan de Clasinastraat en de bouw van de bijzondere basisschool in de wijk Brakenburg.
Het inwonertal nam toe met 36 zielen tot 3469 (1762 mannen en 1707 vrouwen). Geboren werden 54 kinderen, terwijl 16 inwoners overleden. Er was een vertrekoverschot van 2.
Degenen die dit jaar ontvallen zijn:
./1 J. Theune ev P. de Nooijer (84 jr); ./1 J. Koets ev P. Boone (77 jr); 10/2 Jacob de Ridder (60 jr); 23/2 Johannis Meulmeester (46 jr); 26/2 Izak van Belzen (62 jr); 8/3 Grietje van Belzen ev Cornelis Marijs (93 jr); 28/3 Johanna den Hollander ev Jan Maljers van het hofje aan het ‘wegeling’ (73 jr); 31/3 Lieven Meulmeester ev Geertje Siereveld (68 jr); 10/4 de bekende visser Robbert van Belzen uit de Lionstraat (67 jr); 1/6 Jannetje van Belzen wv Klaas van de Gruiter (68 jr); 3/6 Neeltje Meulmeester ev Jacob de Ridder (47 jr); 16/6 A. de Nooijer wv A. van Belzen (70 jr); 30/6 J.C. Kasse ev L. Klaasse (74 jr); 1/7 Janna de Nooijer wv Joos van Belzen (78 jr); 26/7 Jacob Theune (86 jr); 14/8 Johanna Hugense (76 jr); 3/9 Pieter Boone (74 jr); 24/9 Bastiaan van Belzen (67 jr); 10/10 Willem van Belzen wv Sara Marteijn (89 jr); 19/10 Johanna de Ridder ev Marinus de Meulmeester (68 jr); 8/11 Jan Jeras wv Adriana Meerman (80 jr); 8/11 Jannetje van Belzen wv Willem van Belzen (81 jr); 20/12 Klaas de Ridder (76 jr).
Halverwege het jaar zijn er verkiezingen voor de gemeenteraad. Voor de nieuwe zittingsperiode worden gekozen H.J. Balk (PvdA), B.J. van Belzen (CDA), Jac. van Belzen (PvdA), C. Grootjans (PvdA), G. den Hartog (CDA), P. Koppejan (Algemeen Belang), M.A. Kouman (CDA), P. Kuiper (RPF), P.W. van Leerdam (SGP), C. Marijs (SGP) en A. de Nooyer (CDA).
Afscheid van de raad nemen M. van Asselt, W.J. van Dijke en J. Theune. Theune had vanaf 1970 zitting. Van Asselt vanaf 1975 en Van Dijke vanaf 1977. Nieuwkomers zijn de heren Kouman en Kuiper. Met laatstgenoemde doet voor het eerst een RPF-er intrede in de gemeenteraad. B.J. van Belzen is weer terug van weg geweest; in vorige raadsperioden had hij ook zitting.
Bij de wethoudersverkiezingen worden 6 van de 11 stemmen uitgebracht op Jac. van Belzen en op G. den Hartog.
Wat overigens opvalt in de verslagen van de raadsvergaderingen is de rondvraag. Van alles en nog wat komt tijdens de rondvraag aan de orde. Van sommige vergaderingen is de helft van de notulen gewijd aan vragen en antwoorden in de rondvraag.
* * *
Er is een groeiend historisch besef waarneembaar, een gevoel om het cultureel en historisch erfgoed van Arnemuiden te behouden.
Dit jaar komt voor het eerst de wenselijkheid van een oudheidkundig museum aan de orde. Bij de algemene beschouwingen pleit de SGP-er Van Leerdam ‘voor een gebouw dat als museum kan worden ingericht. Het roemrijke verleden van onze stad o.a. op het gebied van handel en visserij, waarbij ook in de toekomst zeker de klederdracht zal komen, is o.a. voor het nageslacht van groot belang’. De burgemeester antwoordt hem ‘gaarne bereid te zijn de mogelijkheden te onderzoeken’.
Ook is er goed nieuws te melden over de wederopbouw van de molen. De geblakerde restanten van de afgebrande molen worden in april verwijderd. De gemeenteraad stelt een krediet beschikbaar voor de bouw van een nieuwe molen van f 380.000. De verzekeringmaatschappij vergoedt ongeveer f 45.000. Het rijk verleent in de wederopbouw een subsidie van f 30.000. Ook van de provincie komt een aanzienlijke subsidie van f 75.000.
De gemeenteraad zwaait burgemeester De Jonge lof toe voor z’n grote inspanningen voor de herbouw van de molen. De uit de 18e eeuw daterende molen ‘Nooitgedacht’ brandde in juni 1977 tot de grond toe af. Raadslid Van Leerdam merkt op: ‘Het is een historische dag voor Arnemuiden’. De nieuwe molen krijgt dezelfde vorm als de vorige, zij het dat de hoogste punt ongeveer 50 cm lager is dan voorheen.
De gemeente kocht de nieuwe molen, een achtkanter van Amerikaans grenen, voor drie ton van de Zuidlarense molenmaker J.D. Medendorp. Deze molen dateert uit 1896 en lag opgeslagen in een loods. Medendorp kocht de molen zo’n drie jaar geleden in Grossheide in Oost Friesland.
Van monumentale waarde is ook de verbetering dit jaar van het trapportaal van de Hervormde kerk. Omdat de toren, in tegenstelling tot de kerk, eigendom is van de gemeente, komen deze kosten voor rekening van de gemeentekas.
In de toren wordt ook de luidinstallatie vervangen (de kosten bedragen f 2.714).
In verband met het historisch verleden kan ook wel genoemd worden het verkrijgen van een beter zicht op het oude vaarwater van Arnemuiden. Want langs het Oude Gat aan de Oude Havenstraat worden vijf zitbanken geplaatst. En voor de aanleg van een pad van drie meter breed langs de Arnedijk ter hoogte van de woningen in het Tuindorp wordt een krediet uitgetrokken van f 18.000. Dit pad is in de eerste plaats bedoeld voor de brandweer voor het verkrijgen van bluswater. Vorig jaar bij de brand in de molen bleek het ontbreken van voldoende bluswater een groot gemis.
In februari zendt de Vara vanuit café ‘t Oppertje rechtstreeks het radioprogramma ‘Arnemuiden Centraal’ uit. Een uur lang vertellen Arnemuidenaars over hun woonplaats. Zo vertelt klokkenist J. Theune over het uit de 16e eeuw daterende uurwerk in de toren. Wethouder Joos Theune haalt herinneringen op aan de watersnood in 1953. Merien Siereveld, de nestor van de Arnemuidse vloot, blikt terug op de tijd dat Arnemuiden nog een vissershaven had en hij zelf met een hoogaars, de ARM 54, ‘s nachts viste en overdag met de gevangen vis door Middelburg leurde. Hij zegt: ‘Ondanks al de armoe van toen was het toch een veel gezelliger tijd op de vloot dan met de luxe van nu’. Ook vertelt hij hoe hij samen met dokter M.L. van der Moer aan de reddingsacties tijdens de watersnoodramp deelnam. Burgemeester De Jonge vertelt over de mogelijke opbouw van de afgebrande molen en met trots over het legaat van de buitengewoon gezant van de Koningin in Spanje, dr. Van Vollenhoven. En wethouder Jac. van Belzen geeft een toelichting op het streven naar een tweede jachthaven aan het Veerse Meer.
* * *
In de wijk Brakenburg heeft de nieuwbouw gestadige voortgang.
In augustus besluit de gemeenteraad zelfs al een bestemmingsplan voor te bereiden voor het gedeelte van Brakenburg, gelegen noordelijk van de Korenbloemlaan ter hoogte van het Hof ‘Brakenburg’.
Op onderwijsgebied zijn er ook verheugende ontwikkelingen.
In de wijk Brakenburg wordt begin dit jaar de 1e paal geslagen voor de bouw van een Christelijke kleuter- en lagere school. Het gebouw zal één klas voor de kleuterschool ‘t Visnet’ en drie klassen voor de lagere school ‘Het Baken’ bevatten. De Christelijke school aan de Dokstraat kon het aantal leerlingen niet meer bergen. In de loop van het jaar wordt het nieuwe schoolgebouw, een semi-permanent gebouw van Salon- en Wagenbouw, officieel in gebruik genomen.
Op 2 september openen inspecteur J. Geleijns en burgemeester De Jonge officieel de openbare basisschool ‘De Polderburcht’. De school bestaat uit een vernieuwde lagere school en een nieuwe kleuterschool, geheel ingericht als geïntegreerde basisschool aan de Clasinastraat.
Het semi-permanente leslokaal, staande bij het zwembad, gaat dienst doen als peuterspeelzaal.
* * *
Ook een aantal andere ontwikkelingen is het vermelden waard.
Nog steeds loopt een beroepszaak over de sluiting van de puffabriek. Het beroep van wijlen de heer D. Verhoeve te Veere wordt ongegrond verklaard. Hiermee is de zaak van de puffabriek definitief ten einde gekomen.
Het chemisch bedrijf Chrompack Nederland uit Middelburg mag een laboratorium op het industrieterrein aan de Keetweg bouwen. Het bedrijf is gespecialiseerd in gas- en vloeibaar chromatografie. De gemeenteraad verkoopt 3400 m2 grond aan de Keetweg aan het bedrijf. Het nieuwe bedrijf biedt werk aan 6 tot 10 mensen. Met de komst van Chrompack is alle beschikbare grond op het bedrijfsterrein aan de Keetweg uitgegeven.
In vroeger eeuwen was eveneens op dit terrein aan de Keetweg ‘de industrie’ van Arnemuiden gevestigd. Hier stonden toen soms wel zestig zoutketen, die het aangevoerde grof zout raffineerden tot fijn wit zout. Deze bedrijvigheid was destijds het steunsel van de stad.
Tot nu toe stortten de vishandelaren hun visafval in een aantal vaten op de Singel. Enkele malen per week worden die vaten leeggemaakt door het Destructiebedrijf. In het zomerseizoen verspreiden deze een enorme stank. Het is dan ook een grote verbetering als besloten wordt aan de keetdijk een loodsje te bouwen voor de visafvaltonnen. Maar enige tijd later besluit de gemeenteraad alsnog om het besluit voor de plaatsing van het loodsje in te trekken en de stortplaats te sluiten. De vishandelaren moeten maar diepvriezers voor het visafval aanschaffen. Dit is ook nog veel goedkoper.
Plannen worden ontwikkeld voor een tweede jachthaven in het kader van het recreatieplan Oranjeplaat.
Het oefenveld van het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg wordt voorzien van verlichting. De kosten ad f 29.000 komen voor rekening van de gemeente. Ook wordt een krediet van f 20.650 uitgetrokken voor de aanleg van een oefenveld bij het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg.
Op verzoek van de Nederlandse Spoorwegen wordt de overweg aan de Burgemeester Lantsheerweg aan het openbaar verkeer onttrokken. Dit houdt verband met het aanbrengen van een zogenaamde AHOB-installatie aan het Schuttershof. Dit betekent de opheffing van een bron van ergernis. De spoorwegovergang daar is tot nu toe voorzien van spoorbomen die vanaf het station met de hand bediend worden. Dit heeft lange wachttijden tot gevolg, soms van meer dan 10 minuten. Voor velen duurt dit te lang. Ze rijden dan via Spoorstraat of Singel naar de AHOB-beveiligde spoorwegovergang aan de Singel.
De burgemeester heeft deze kwestie al vele malen met de NS besproken. Deze verwijst er steeds naar dat Arnemuiden in 1957 twee AHOB-installaties kon krijgen, maar die aan het Schuttershof werd uit veiligheidsoverwegingen afgewezen. Nu in de wijk Brakenburg gebouwd gaat worden is een AHOB-installatie onmisbaar.
* * *
Ook de middenstanders zijn actief.
Meubelhuis Joosse neemt op 25 augustus het uitgebreide winkelpand aan de Langstraat officieel in gebruik. Burgemeester De Jonge verricht de openingshandeling. Hij zegt ‘trots te zijn op deze vernieuwing in zijn gemeente’. De uitbreiding behelst een geheel nieuwe etage op het bestaande gedeelte. Dit betekent een verdubbeling van de nuttige verkoopruimte tot in totaal 1000 m2.
Op verzoek van de plaatselijke middenstandsvereniging wordt ingaande 1978 de seizoenmarkt weer ingesteld.
De muziekvereniging Arne's Genoegen krijgt een renteloze lening van f 14.000 voor de aankoop en revisie van de muziekinstrumenten.
Bij de algemene beschouwingen in december toont de gemeenteraad zich ernstig bezorgd over de toenemende stroom van vernielingen die de jeugd aanricht. Gewezen wordt op vergroting van het politieapparaat en de verantwoordelijkheid van de ouders om de jeugd beter in toom te houden. Het jeugdvandalisme is dit jaar een regelmatig terugkerend gespreksonderwerp in de gemeenteraad. ‘De baldadigheid en vernielzucht van de jeugd in onze gemeente brengt veel ergernis met zich mee’, aldus PvdA-fractievoorzitter Balk. En de fractievoorzitter van Algemeen Belang P. Koppejan geeft in overweging een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid van een eigen politiekorps. Fractieleider Kouman van het CDA: ‘Het kost de gemeenschap handen vol geld. Voor ouders en opvoeders is hier een gewichtige taak weggelegd’. Ook de woordvoerders van SGP en RPF uiten zich in soortgelijke bewoordingen.
* * *
Tijdens de dit jaar gehouden jaarvergadering van Zevibel wordt de oud-burgemeester van Arnemuiden de heer J. van den Bos gekozen tot voorzitter. De heer Van den Bos, thans nog lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland, volgt waarnemend voorzitter B.W. Schot op, die sinds het overlijden van de heer A.L.S. Lockefeer op 18 maart 1977 met de waarneming van het voorzitterschap was belast. De heer Schot verklaart over de nieuwe voorzitter ‘dat er nauwelijks een grotere Zeeuw als deze Zeeuw te vinden is’.
Ook de Arnemuidse visserijvereniging D.E.L. verandert van voorzitter. De 76-jarige Merien Siereveld vindt het tijd worden om de voorzittershamer neer te leggen. Van z’n 11e tot z’n 60e jaar was hij dagelijks op zee. Bij zijn officiële afscheid in verenigingsgebouw ‘De Arne’ noemt Zevibel-voorzitter J. van den Bos hem ‘een markante Zeeuw, altijd op de bres staande voor de belangen van de visserij. Wezenlijk en volstrekt hebt u erg grote verdiensten gehad voor de visserij. Uit de eenvoudige vissersjongen van 65 jaar geleden is een wilskrachtige en bekwame bestuurder gegroeid die respect afdwingt en allerwegen om zijn kundigheid gewaardeerd wordt’. Namens Zevibel biedt hij Siereveld een model aan van de ARM 54, het schip waarop hij vele jaren heeft gevaren. Een aantal autoriteiten op visserijgebied spreekt vervolgens waarderende woorden tot Merien Siereveld.
De besommingen voor de platvis zijn dit jaar redelijk. Voor de garnalenvisserij kunnen de vangsten begin 1978 zeer slecht genoemd worden, maar de resultaten in het tweede halfjaar overtreffen ieders verwachtingen.
De Arnemuidse vloot bestaat in 1978 uit 9 schepen, die te Colijnsplaat uit 7 en die van Vlissingen uit 5 schepen.
* * *
Vanwege de problemen rondom de persoon van de Hervormde predikant ds. G. Post wordt een Hervormd Comité opgericht. Een gedeelte van Hervormd Arnemuiden krijgt steeds grotere moeite met ‘leer en leven’ van de predikant. Het Comité gaat doordeweekse kerkdiensten beleggen. De gemeenteraad weigert bij meerderheid van stemmen het Comité het gebruik van een gemeentelijke ruimte (bijvoorbeeld de aula van een school) toe te staan. Vóór ingebruikgave stemmen de raadsleden Van Asselt, Van Dijke, Van Leerdam en Marijs.
Op 26 februari neemt de Hervormde gemeente haar gerestaureerde kerkgebouw opnieuw in gebruik. De in- en uitwendige restauratie duurde zeven maanden. In 1976 werd besloten de kerk een grondige opknapbeurt te geven. Het dakbeschot is vernieuwd, het dak van nieuwe leien voorzien en de lambrisering verbeterd. De restauratie heeft f 400.000 gekost. Tijdens de officiële ingebruikname van de gerestaureerde kerk houdt ds. G. Post een toespraak naar aanleiding van Psalm 65 vers 5. Burgemeester De Jonge biedt namens de gemeenteraad tijdens zijn toespraak als geschenk een bijdrage van f 6.800 in de restauratiekosten van het torenportaal aan. Daarna voert nog de oud-predikant van Arnemuiden, ds. M. Verweij, die Arnemuiden van 1955 tot 1961 diende, het woord. Tijdens de restauratieperiode maakte de Hervormde gemeente gebruik van de Gereformeerde kerk.