In zijn Nieuwjaarsrede zegt burgemeester De Jonge: ‘We hebben een goed gemeentelijk jaar achter de rug. Er zijn belangrijke besluiten genomen en er is in goed teamverband gewerkt. Ik hoop dat we dit jaar op dezelfde voet kunnen voortzetten’.
Uit het overzicht over 1977 blijkt dat voor ruim 3½ miljoen gulden aan kredieten is beschikbaar gesteld. De belangrijkste voorzieningen waren de verbouw van de openbare lagere school met tegelijkertijd de bouw van de openbare kleuterschool aan de Clasinastraat en de bouw van de bijzondere basisschool in de wijk Brakenburg.
Het inwonertal nam toe met 36 zielen tot 3469 (1762 mannen en 1707 vrouwen). Geboren werden 54 kinderen, terwijl 16 inwoners overleden. Er was een vertrekoverschot van 2.
Degenen die dit jaar ontvallen zijn:
./1 J. Theune ev P. de Nooijer (84 jr); ./1 J. Koets ev P. Boone (77 jr); 10/2 Jacob de Ridder (60 jr); 23/2 Johannis Meulmeester (46 jr); 26/2 Izak van Belzen (62 jr); 8/3 Grietje van Belzen ev Cornelis Marijs (93 jr); 28/3 Johanna den Hollander ev Jan Maljers van het hofje aan het ‘wegeling’ (73 jr); 31/3 Lieven Meulmeester ev Geertje Siereveld (68 jr); 10/4 de bekende visser Robbert van Belzen uit de Lionstraat (67 jr); 1/6 Jannetje van Belzen wv Klaas van de Gruiter (68 jr); 3/6 Neeltje Meulmeester ev Jacob de Ridder (47 jr); 16/6 A. de Nooijer wv A. van Belzen (70 jr); 30/6 J.C. Kasse ev L. Klaasse (74 jr); 1/7 Janna de Nooijer wv Joos van Belzen (78 jr); 26/7 Jacob Theune (86 jr); 14/8 Johanna Hugense (76 jr); 3/9 Pieter Boone (74 jr); 24/9 Bastiaan van Belzen (67 jr); 10/10 Willem van Belzen wv Sara Marteijn (89 jr); 19/10 Johanna de Ridder ev Marinus de Meulmeester (68 jr); 8/11 Jan Jeras wv Adriana Meerman (80 jr); 8/11 Jannetje van Belzen wv Willem van Belzen (81 jr); 20/12 Klaas de Ridder (76 jr).
Halverwege het jaar zijn er verkiezingen voor de gemeenteraad. Voor de nieuwe zittingsperiode worden gekozen H.J. Balk (PvdA), B.J. van Belzen (CDA), Jac. van Belzen (PvdA), C. Grootjans (PvdA), G. den Hartog (CDA), P. Koppejan (Algemeen Belang), M.A. Kouman (CDA), P. Kuiper (RPF), P.W. van Leerdam (SGP), C. Marijs (SGP) en A. de Nooyer (CDA).
Afscheid van de raad nemen M. van Asselt, W.J. van Dijke en J. Theune. Theune had vanaf 1970 zitting. Van Asselt vanaf 1975 en Van Dijke vanaf 1977. Nieuwkomers zijn de heren Kouman en Kuiper. Met laatstgenoemde doet voor het eerst een RPF-er intrede in de gemeenteraad. B.J. van Belzen is weer terug van weg geweest; in vorige raadsperioden had hij ook zitting.
Bij de wethoudersverkiezingen worden 6 van de 11 stemmen uitgebracht op Jac. van Belzen en op G. den Hartog.
Wat overigens opvalt in de verslagen van de raadsvergaderingen is de rondvraag. Van alles en nog wat komt tijdens de rondvraag aan de orde. Van sommige vergaderingen is de helft van de notulen gewijd aan vragen en antwoorden in de rondvraag.
* * *
Er is een groeiend historisch besef waarneembaar, een gevoel om het cultureel en historisch erfgoed van Arnemuiden te behouden.
Dit jaar komt voor het eerst de wenselijkheid van een oudheidkundig museum aan de orde. Bij de algemene beschouwingen pleit de SGP-er Van Leerdam ‘voor een gebouw dat als museum kan worden ingericht. Het roemrijke verleden van onze stad o.a. op het gebied van handel en visserij, waarbij ook in de toekomst zeker de klederdracht zal komen, is o.a. voor het nageslacht van groot belang’. De burgemeester antwoordt hem ‘gaarne bereid te zijn de mogelijkheden te onderzoeken’.
Ook is er goed nieuws te melden over de wederopbouw van de molen. De geblakerde restanten van de afgebrande molen worden in april verwijderd. De gemeenteraad stelt een krediet beschikbaar voor de bouw van een nieuwe molen van f 380.000. De verzekeringmaatschappij vergoedt ongeveer f 45.000. Het rijk verleent in de wederopbouw een subsidie van f 30.000. Ook van de provincie komt een aanzienlijke subsidie van f 75.000.
De gemeenteraad zwaait burgemeester De Jonge lof toe voor z’n grote inspanningen voor de herbouw van de molen. De uit de 18e eeuw daterende molen ‘Nooitgedacht’ brandde in juni 1977 tot de grond toe af. Raadslid Van Leerdam merkt op: ‘Het is een historische dag voor Arnemuiden’. De nieuwe molen krijgt dezelfde vorm als de vorige, zij het dat de hoogste punt ongeveer 50 cm lager is dan voorheen.
De gemeente kocht de nieuwe molen, een achtkanter van Amerikaans grenen, voor drie ton van de Zuidlarense molenmaker J.D. Medendorp. Deze molen dateert uit 1896 en lag opgeslagen in een loods. Medendorp kocht de molen zo’n drie jaar geleden in Grossheide in Oost Friesland.
Van monumentale waarde is ook de verbetering dit jaar van het trapportaal van de Hervormde kerk. Omdat de toren, in tegenstelling tot de kerk, eigendom is van de gemeente, komen deze kosten voor rekening van de gemeentekas.
In de toren wordt ook de luidinstallatie vervangen (de kosten bedragen f 2.714).
In verband met het historisch verleden kan ook wel genoemd worden het verkrijgen van een beter zicht op het oude vaarwater van Arnemuiden. Want langs het Oude Gat aan de Oude Havenstraat worden vijf zitbanken geplaatst. En voor de aanleg van een pad van drie meter breed langs de Arnedijk ter hoogte van de woningen in het Tuindorp wordt een krediet uitgetrokken van f 18.000. Dit pad is in de eerste plaats bedoeld voor de brandweer voor het verkrijgen van bluswater. Vorig jaar bij de brand in de molen bleek het ontbreken van voldoende bluswater een groot gemis.
In februari zendt de Vara vanuit café ‘t Oppertje rechtstreeks het radioprogramma ‘Arnemuiden Centraal’ uit. Een uur lang vertellen Arnemuidenaars over hun woonplaats. Zo vertelt klokkenist J. Theune over het uit de 16e eeuw daterende uurwerk in de toren. Wethouder Joos Theune haalt herinneringen op aan de watersnood in 1953. Merien Siereveld, de nestor van de Arnemuidse vloot, blikt terug op de tijd dat Arnemuiden nog een vissershaven had en hij zelf met een hoogaars, de ARM 54, ‘s nachts viste en overdag met de gevangen vis door Middelburg leurde. Hij zegt: ‘Ondanks al de armoe van toen was het toch een veel gezelliger tijd op de vloot dan met de luxe van nu’. Ook vertelt hij hoe hij samen met dokter M.L. van der Moer aan de reddingsacties tijdens de watersnoodramp deelnam. Burgemeester De Jonge vertelt over de mogelijke opbouw van de afgebrande molen en met trots over het legaat van de buitengewoon gezant van de Koningin in Spanje, dr. Van Vollenhoven. En wethouder Jac. van Belzen geeft een toelichting op het streven naar een tweede jachthaven aan het Veerse Meer.
* * *
In de wijk Brakenburg heeft de nieuwbouw gestadige voortgang.
In augustus besluit de gemeenteraad zelfs al een bestemmingsplan voor te bereiden voor het gedeelte van Brakenburg, gelegen noordelijk van de Korenbloemlaan ter hoogte van het Hof ‘Brakenburg’.
Op onderwijsgebied zijn er ook verheugende ontwikkelingen.
In de wijk Brakenburg wordt begin dit jaar de 1e paal geslagen voor de bouw van een Christelijke kleuter- en lagere school. Het gebouw zal één klas voor de kleuterschool ‘t Visnet’ en drie klassen voor de lagere school ‘Het Baken’ bevatten. De Christelijke school aan de Dokstraat kon het aantal leerlingen niet meer bergen. In de loop van het jaar wordt het nieuwe schoolgebouw, een semi-permanent gebouw van Salon- en Wagenbouw, officieel in gebruik genomen.
Op 2 september openen inspecteur J. Geleijns en burgemeester De Jonge officieel de openbare basisschool ‘De Polderburcht’. De school bestaat uit een vernieuwde lagere school en een nieuwe kleuterschool, geheel ingericht als geïntegreerde basisschool aan de Clasinastraat.
Het semi-permanente leslokaal, staande bij het zwembad, gaat dienst doen als peuterspeelzaal.
* * *
Ook een aantal andere ontwikkelingen is het vermelden waard.
Nog steeds loopt een beroepszaak over de sluiting van de puffabriek. Het beroep van wijlen de heer D. Verhoeve te Veere wordt ongegrond verklaard. Hiermee is de zaak van de puffabriek definitief ten einde gekomen.
Het chemisch bedrijf Chrompack Nederland uit Middelburg mag een laboratorium op het industrieterrein aan de Keetweg bouwen. Het bedrijf is gespecialiseerd in gas- en vloeibaar chromatografie. De gemeenteraad verkoopt 3400 m2 grond aan de Keetweg aan het bedrijf. Het nieuwe bedrijf biedt werk aan 6 tot 10 mensen. Met de komst van Chrompack is alle beschikbare grond op het bedrijfsterrein aan de Keetweg uitgegeven.
In vroeger eeuwen was eveneens op dit terrein aan de Keetweg ‘de industrie’ van Arnemuiden gevestigd. Hier stonden toen soms wel zestig zoutketen, die het aangevoerde grof zout raffineerden tot fijn wit zout. Deze bedrijvigheid was destijds het steunsel van de stad.
Tot nu toe stortten de vishandelaren hun visafval in een aantal vaten op de Singel. Enkele malen per week worden die vaten leeggemaakt door het Destructiebedrijf. In het zomerseizoen verspreiden deze een enorme stank. Het is dan ook een grote verbetering als besloten wordt aan de keetdijk een loodsje te bouwen voor de visafvaltonnen. Maar enige tijd later besluit de gemeenteraad alsnog om het besluit voor de plaatsing van het loodsje in te trekken en de stortplaats te sluiten. De vishandelaren moeten maar diepvriezers voor het visafval aanschaffen. Dit is ook nog veel goedkoper.
Plannen worden ontwikkeld voor een tweede jachthaven in het kader van het recreatieplan Oranjeplaat.
Het oefenveld van het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg wordt voorzien van verlichting. De kosten ad f 29.000 komen voor rekening van de gemeente. Ook wordt een krediet van f 20.650 uitgetrokken voor de aanleg van een oefenveld bij het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg.
Op verzoek van de Nederlandse Spoorwegen wordt de overweg aan de Burgemeester Lantsheerweg aan het openbaar verkeer onttrokken. Dit houdt verband met het aanbrengen van een zogenaamde AHOB-installatie aan het Schuttershof. Dit betekent de opheffing van een bron van ergernis. De spoorwegovergang daar is tot nu toe voorzien van spoorbomen die vanaf het station met de hand bediend worden. Dit heeft lange wachttijden tot gevolg, soms van meer dan 10 minuten. Voor velen duurt dit te lang. Ze rijden dan via Spoorstraat of Singel naar de AHOB-beveiligde spoorwegovergang aan de Singel.
De burgemeester heeft deze kwestie al vele malen met de NS besproken. Deze verwijst er steeds naar dat Arnemuiden in 1957 twee AHOB-installaties kon krijgen, maar die aan het Schuttershof werd uit veiligheidsoverwegingen afgewezen. Nu in de wijk Brakenburg gebouwd gaat worden is een AHOB-installatie onmisbaar.
* * *
Ook de middenstanders zijn actief.
Meubelhuis Joosse neemt op 25 augustus het uitgebreide winkelpand aan de Langstraat officieel in gebruik. Burgemeester De Jonge verricht de openingshandeling. Hij zegt ‘trots te zijn op deze vernieuwing in zijn gemeente’. De uitbreiding behelst een geheel nieuwe etage op het bestaande gedeelte. Dit betekent een verdubbeling van de nuttige verkoopruimte tot in totaal 1000 m2.
Op verzoek van de plaatselijke middenstandsvereniging wordt ingaande 1978 de seizoenmarkt weer ingesteld.
De muziekvereniging Arne's Genoegen krijgt een renteloze lening van f 14.000 voor de aankoop en revisie van de muziekinstrumenten.
Bij de algemene beschouwingen in december toont de gemeenteraad zich ernstig bezorgd over de toenemende stroom van vernielingen die de jeugd aanricht. Gewezen wordt op vergroting van het politieapparaat en de verantwoordelijkheid van de ouders om de jeugd beter in toom te houden. Het jeugdvandalisme is dit jaar een regelmatig terugkerend gespreksonderwerp in de gemeenteraad. ‘De baldadigheid en vernielzucht van de jeugd in onze gemeente brengt veel ergernis met zich mee’, aldus PvdA-fractievoorzitter Balk. En de fractievoorzitter van Algemeen Belang P. Koppejan geeft in overweging een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheid van een eigen politiekorps. Fractieleider Kouman van het CDA: ‘Het kost de gemeenschap handen vol geld. Voor ouders en opvoeders is hier een gewichtige taak weggelegd’. Ook de woordvoerders van SGP en RPF uiten zich in soortgelijke bewoordingen.
* * *
Tijdens de dit jaar gehouden jaarvergadering van Zevibel wordt de oud-burgemeester van Arnemuiden de heer J. van den Bos gekozen tot voorzitter. De heer Van den Bos, thans nog lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland, volgt waarnemend voorzitter B.W. Schot op, die sinds het overlijden van de heer A.L.S. Lockefeer op 18 maart 1977 met de waarneming van het voorzitterschap was belast. De heer Schot verklaart over de nieuwe voorzitter ‘dat er nauwelijks een grotere Zeeuw als deze Zeeuw te vinden is’.
Ook de Arnemuidse visserijvereniging D.E.L. verandert van voorzitter. De 76-jarige Merien Siereveld vindt het tijd worden om de voorzittershamer neer te leggen. Van z’n 11e tot z’n 60e jaar was hij dagelijks op zee. Bij zijn officiële afscheid in verenigingsgebouw ‘De Arne’ noemt Zevibel-voorzitter J. van den Bos hem ‘een markante Zeeuw, altijd op de bres staande voor de belangen van de visserij. Wezenlijk en volstrekt hebt u erg grote verdiensten gehad voor de visserij. Uit de eenvoudige vissersjongen van 65 jaar geleden is een wilskrachtige en bekwame bestuurder gegroeid die respect afdwingt en allerwegen om zijn kundigheid gewaardeerd wordt’. Namens Zevibel biedt hij Siereveld een model aan van de ARM 54, het schip waarop hij vele jaren heeft gevaren. Een aantal autoriteiten op visserijgebied spreekt vervolgens waarderende woorden tot Merien Siereveld.
De besommingen voor de platvis zijn dit jaar redelijk. Voor de garnalenvisserij kunnen de vangsten begin 1978 zeer slecht genoemd worden, maar de resultaten in het tweede halfjaar overtreffen ieders verwachtingen.
De Arnemuidse vloot bestaat in 1978 uit 9 schepen, die te Colijnsplaat uit 7 en die van Vlissingen uit 5 schepen.
* * *
Vanwege de problemen rondom de persoon van de Hervormde predikant ds. G. Post wordt een Hervormd Comité opgericht. Een gedeelte van Hervormd Arnemuiden krijgt steeds grotere moeite met ‘leer en leven’ van de predikant. Het Comité gaat doordeweekse kerkdiensten beleggen. De gemeenteraad weigert bij meerderheid van stemmen het Comité het gebruik van een gemeentelijke ruimte (bijvoorbeeld de aula van een school) toe te staan. Vóór ingebruikgave stemmen de raadsleden Van Asselt, Van Dijke, Van Leerdam en Marijs.
Op 26 februari neemt de Hervormde gemeente haar gerestaureerde kerkgebouw opnieuw in gebruik. De in- en uitwendige restauratie duurde zeven maanden. In 1976 werd besloten de kerk een grondige opknapbeurt te geven. Het dakbeschot is vernieuwd, het dak van nieuwe leien voorzien en de lambrisering verbeterd. De restauratie heeft f 400.000 gekost. Tijdens de officiële ingebruikname van de gerestaureerde kerk houdt ds. G. Post een toespraak naar aanleiding van Psalm 65 vers 5. Burgemeester De Jonge biedt namens de gemeenteraad tijdens zijn toespraak als geschenk een bijdrage van f 6.800 in de restauratiekosten van het torenportaal aan. Daarna voert nog de oud-predikant van Arnemuiden, ds. M. Verweij, die Arnemuiden van 1955 tot 1961 diende, het woord. Tijdens de restauratieperiode maakte de Hervormde gemeente gebruik van de Gereformeerde kerk.
Weinig bijzonderheden zijn van dit jaar te vermelden. Toch gaat het in veel opzichten goed met Arnemuiden. Het inwonertal neemt toe met 106 tot 3789 zielen (1912 mannen en 1877 vrouwen). Geboren worden 76 kinderen, terwijl 28 inwoners overlijden. Het vestigingsoverschot is 58.
Er overlijden dit jaar velen van de oudere generatie. Sommigen waren zeer bekende personen in de Arnemuidse samenleving van vroeger. We noemen van de overledenen:
Jacob de Ridder (69 jr); Adriana de Ridder-van Belzen (76 jr); Paulus Meulmeester (73 jr); Cornelis van de Ketterij (85 jr); Maatje de Ridder-van de Ketterij (84 jr); Blaas van Belzen (61 jr); de oude Jacob van de Ketterij van de Markt (91 jaar); (aannemer) Willem C. Oreel (63 jaar); (oud-havenmeester) Hendrik Boone (92 jaar); Klaas Marijs (71 jr); Jacob de Ridder (80 jr); Maatje van Belzen (83 jr); Willem Kusse (70 jr); Johanna Jacoba Meerman-Oreel (66 jr); Cornelis de Ridder (53 jr); Joos Schroevers (51 jr); Klaas Marijs (70 jr); Dina Jozina de Ridder-de Meulmeester (58 jr); de door een tragisch ongeval omgekomen Johannis Marijs (24 jr); Levinus Coppoolse (77 jr); Jan Baak (93 jr); Klaas de Nooijer (82 jr); Grietje de Rijke-Meulmeester (83 jr); Salomon de Nooijer (83 jr); Daniël C. van Dalen (75 jr); Jannetje Grootjans-Theune (71 jr); Jacobus Meerman (83 jr); Joos van Belzen (73 jr); Elisabeth van Belzen-de Nooijer (78 jr); de ouderling van de Hervormde gemeente Johannis van Belzen (61 jr) en Maatje Crucq-Crucq (81 jr).
* * *
Bijzondere aandacht krijgt in de gemeente het afscheid van de wijkverpleegster zuster N. van Donk. Na 28 jaren haar taak op een zo voortreffelijke wijze vervuld te hebben gaat ze in maart met een welverdiend pensioen. Sinds 1950 was ze een zeer vertrouwde verschijning in Arnemuiden. De algemeen gewaardeerde zuster Van Donk verklaart in een interview met de PZC: ‘Ik heb veel, erg veel plezier in mijn werk gehad, maar natuurlijk ook droeve dingen meegemaakt. Je kunt wel zeggen dat ik het hele dorp ken en ik ben ook wel in ieder huisje geweest. Het werken hier boeide me enorm. Ik heb vijf geslachten ‘zien opgroeien’. De gemeenteraad maakt zich zorgen over haar vervanging.
Per 1 augustus neemt nog een vertrouwd persoon afscheid vanwege het bereiken van de 60-jarige leeftijd. Het is mevrouw W.M. de Kraker-Dieleman, sinds zovele jaren de handwerkonderwijzeres aan de openbare lagere school.
* * *
Van belang voor het behoud van het Arnemuidse cultureel en historisch erfgoed zijn dit jaar de plannen voor de oprichting van een oudheidkundig museum. Uit het vorig jaar door raadslid P.W. van Leerdam gevoerde pleidooi voor behoud van het historisch erfgoed van Arnemuiden is een comité ontstaan. In de loop van 1979 kan het comité omgevormd worden tot de Stichting Oudheidkundig Museum Arnemuiden. Het doel van deze Stichting is het inrichten, beheren en instandhouden van een oudheidkundig museum, waarbij centraal zal staan het bewaren en exposeren van klederdrachten, gebruiksvoorwerpen uit de landbouw, visserij, huishouding en oude kaarten en tekeningen. De gemeenteraad juicht dit initiatief van harte toe en stelt een startsubsidie beschikbaar van f 1.000. Eén van de initiatiefnemers is de oud-gemeenteambtenaar van Arnemuiden, de heer Jan de Klerk. In een interview in de PZC zegt hij ‘goede hoop te hebben op een spontane reactie uit de bevolking. Een museum leeft hier wel’. En wethouder G. den Hartog, ook één van de mannen van het eerste uur, zegt: ‘Ik hoop van harte dat het plan door alle inwoners van Arnemuiden gedragen wordt, net zoals dat bij de molen is gebeurd. Arnemuiden heeft toch wel een historie achter zich, die waard is om aan de jeugd te worden overgedragen’. De doelstelling van de initiatiefnemers is een museum te stichten voor hoofdzakelijk visserij, landbouw en klederdrachten. Men denkt aan huisvesting in een oude visserswoning in de kom van Arnemuiden.
Een andere gebeurtenis, van belang voor de historie van Arnemuiden, is de verschijning van een fotoboekje van de hand van de oud-onderwijzer C. van Winkelen uit Sint Annaland, getiteld ‘Kent u ze nog ... die van Arnemuiden’. In dit boekje zijn bijna 80 oude foto's opgenomen.
* * *
Voor de verdere uitbreiding van de wijk Brakenburg stelt de gemeenteraad bijna vijf ton beschikbaar voor herbestratingwerkzaamheden en de aanleg van parkeervakken. Tevens besluit de raad de pacht van de grond en gebouwen van de boerderij ‘Brakenburg’ van pachter L. Dieleman te ontbinden om de verdere ontwikkeling van het uitbreidingsplan voort te zetten.
Het gemeentelijke belastinggeld wordt dit jaar besteed aan verscheidene verbeteringen: voor de aanschaf van stil alarm (‘piepers’) voor de brandweer, voor het aanbrengen van verlichting in het wandelgebied aan de Singel en voor de bouw van vier kleedruimtes op het sportveldencomplex.
Ook de voorbereiding van de nieuwe begraafplaats krijgt volop de aandacht. De beschikbare ruimte op de begraafplaats aan de Nieuwlandseweg wordt steeds kleiner, zodat de aanleg van een nieuwe begraafplaats dringend wordt. De gemeenteraad stelt het ontwerpbestemmingsplan voor de nieuwe begraafplaats aan de Veerse dijk, op de hoek Van Cittersweg/Steigerweg, vast. Deze grond aan de Veerseweg ter grootte van 1 ha is van Chr. Baas, die deze gebruikt als landbouwgrond. De gemeente koopt de grond voor f 50.000. Ter compensatie voor de heer Baas koopt de gemeente in september een perceel grond aan de Steigerweg van J.H. Janse voor f 72.700. Aan het einde van het jaar bereikt de gemeente overeenstemming over de aankoop van de grond. De gemeenteraad krijgt van het college de verzekering dat ‘er geen wijziging komt in de wijze van begraven’. Bij de begrotingsbehandeling in september wordt f 300.000 beschikbaar gesteld voor de aanleg van de algemene begraafplaats aan de Veerseweg.
De gemeenteraad gaat akkoord met het verplaatsen van het semi-permanente lokaal van de openbare kleuterschool aan de Clasinastraat naar het gedeelte verhard terrein van het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg. Dit lokaal is nodig om dienst te doen als derde kleuterlokaal voor de openbare basisschool in de wijk Brakenburg.
Het gemeentebestuur wil proberen ook een verzorgingshuis voor bejaarden in Arnemuiden te krijgen en ruimt in het bestemmingsplan Brakenburg II al plaats hiervoor in. Wethouder Den Hartog zegt: ‘Het geëigende karakter van Arnemuiden vraagt van ons onze bejaarden in deze gemeenschap te houden. Het is nu niet mogelijk bejaarden, die in Arnemuiden geboren en getogen zijn, in hun eigen plaats op te vangen. Wij kennen hier hechte familiebanden en een hechte samenleving en dat terwijl verschillende bejaarden buiten Arnemuiden in verzorgingstehuizen worden verpleegd’.
Maar ook de jongsten krijgen de aandacht. Op 10 maart verricht burgemeester De Jonge de opening van de eerste peuterspeelzaal van Arnemuiden in de voormalige openbare kleuterschool achter het gemeentelijke zwembad. Er zijn twee leidsters die in twee groepen zorg dragen voor ongeveer 30 kinderen.
* * *
Opnieuw dient de campinghouder van camping ‘De Witte Raaf' in het recreatiegebied Oranjeplaat een verzoek in om op zondag gedurende één uur open te mogen zijn. De meerderheid van het college, bestaande uit de wethouders Jac. van Belzen en G. den Hartog, stellen de gemeenteraad voor de winkel enkele uren per zondag open te stellen. De meerderheid van de gemeenteraad (SGP, RPF, Algemeen Belang en dhr. A. de Nooyer van het CDA) verwerpen het meerderheidsvoorstel van het college. De kampwinkel blijft daardoor op zondagen dicht.
* * *
Aan de Van Cittersweg is omstreeks deze tijd een uniek tuincentrum verrezen. Bij het centrum liggen zeer bijzonder opgezette bloemen- en plantenkassen. De ondernemer van dit tuincentrum is de in deze tijd zeer bekende Adriaan Groenendijk, wonend te Kleverskerke. Geboren op de Zuid-Hollandse eilanden kwam Groenendijk in 1950 naar Walcheren. Aanvankelijk ‘leurde’ hij met lapjes stof. In een van de duplexwoningen aan de Burgemeester Langebeekestraat had hij een kamer vol textiel, dat hij verkocht tegen stuntprijzen aan de Arnemuidse huisvrouwen. Zijn enorme handelsgeest resulteerde in 1961 in de eerste grote winkel te Vlissingen. In 1963 werd het eerste koopcentrum te Vlissingen geopend en in 1965 het tweede. In 1970 werd zelfs een derde koopcentrum geopend in Bergen op Zoom. In een interview in de PZC van december 1979 geeft de ondernemende Groenendijk blijk dat hij nog bruist van nieuwe initiatieven en plannen. Maar nog geen jaar later, op 16 oktober 1980, is hij in de kracht van zijn leven, geheel onverwachts, op 51-jarige leeftijd overleden.
* * *
Vermeldenswaard is - naast het principiële geluid met name tijdens de algemene beschouwingen - dat de SGP-fractie zich in het bijzonder als pleitbezorger opstelt voor het museum en de visserij. Zo memoreert raadslid Marijs doorgaans bij de begrotingsbehandeling de bijzondere ontwikkelingen van de Arnemuidse vissersvloot. In juli deelt hij mee, dat begin volgend jaar twee nieuwe viskotters in bedrijf komen. Hij betreurt het dat deze niet meer het ‘ARM’-kenteken mogen voeren en verzoekt het college zich ‘hier met hand en tand tegen te verzetten’. Maar burgemeester De Jonge, verwijzend naar het regeringsbesluit hierover, merkt op dat hier niets tegen te doen is.
De platvisvisserij boekt dit jaar bevredigende resultaten. De besommingen wijken niet veel af van die in 1978. Voor de garnalenvisserij vallen de prijzen in het najaar scherp terug. Gevreesd wordt dat men in dezelfde situatie zal geraken als in het rampjaar voor de garnalen 1976. Toch blijkt aan het einde van het jaar dat de aanvoer te Colijnsplaat (632.277 kg tegen 422.250 kg in 1978) en de opbrengst daarvan (ƒ 2.891.210 tegen ƒ 2.212.130 in 1978) nog gestegen zijn. De ARM 4 van schipper Van Belzen vangt dit jaar een blauwe haai van anderhalve meter lengte. Deze wordt maar hoogst zelden in de Noordzee gevangen.
De Arnemuidse vloot vermindert dit jaar met één garnalenkotter en telt nu nog maar 8 schepen, die van Vlissingen 5 en van Colijnsplaat 8.
* * *
De Hervormde Gemeente wordt dit jaar vacant. De toegenomen spanningen rondom de persoon van de predikant ds. G. Post leiden dit jaar tot een escalatie. Dit en ook andere zaken zijn de reden dat hem ongevraagd verlof wordt verleend. Het moderamen van de P.K.V. in Zeeland verlengt later het ongevraagd verlof met 30 dagen tot en met 16 april 1979. Het moderamen overweegt daarbij ‘dat er, gezien de situatie in de Hervormde gemeente van Arnemuiden en de verhouding tussen kerkenraad en predikant, na toezending van het rapport van de commissie van onderzoek, er voor de kerkenraad voldoende tijd nodig moet zijn voor de beleidsbepaling en voor eventueel overleg met instanties der kerk’. In deze bijzondere tijd is ds. Kalis uit Veere en daarna ds. F.C.M. Roodenburg uit Middelburg consulent; scriba is ouderling C. Baaijens.
Een bijzondere dag voor de Hervormde gemeente is het als in juli bekend wordt dat de emerituspredikant ds. W.L. Tukker naar Arnemuiden hoopt te komen voor bijstand in het pastoraat. Ds. Tukker was in de Hervormde Kerk een bekende en geliefde predikant. De kerkenraad ‘wil haar blijdschap en dankbaarheid te kennen geven, bovenal aan Hem, Die alle dingen leidt en bestuurt en die een Hoorder is van het gebed’. Bij een bezoek van de kerkenraad bij de emerituspredikant te Wassenaar vertelt ds. Tukker ‘dat hij bereid is om te komen helpen in de moeilijke situatie waarin wij verkeren’. Op de kerkenraadsvergadering van 25 juni maakt ds. Tukker kennis met de kerkenraad en deelt de broeders mee: ‘Ik wil de kerk die ik liefheb dienen, zolang God mij de krachten daartoe schenkt, tot ik de laatste adem uitblaas’. Vermeldenswaard is dat ds. Tukker de gemeente geheel belangeloos (‘pro Deo’) wil helpen, zonder enige honorering.
Kort hierna wordt de woning Korenbloemlaan 69 voor ds. Tukker en zijn huishoudster gekocht. Op zondag 23 september is het voor de gemeente een blijde dag als 's middags ds. Tukker zich aan de gemeente verbindt. Eenmaal per zondag gaat hij de gemeente voor in een kerkdienst. Op 10 december herdenkt ds. Tukker zijn 40-jarig ambtsjubileum.
In de kerkenraad hebben thans zitting de ouderlingen C. Baaijens, C. van Belzen, Joh. van Belzen, L. van Belzen, Mar. van Belzen, B. Siereveld en L. Theune en de diakenen C. Blaasse, J. Meulmeester, H. Poortvliet, B. de Ruiter en R. Schroevers. De vroegere ouderling Blaas Marijs doet nog werkzaamheden als bezoekbroeder. Ouderling Siereveld wordt dit jaar opgevolgd door (diaken) J. Meulmeester.
De predikant van de Gereformeerde Kerk, ds. C. Bijman, neemt in april afscheid van z'n gemeente wegens het aannemen van een beroep naar Urk met een afscheidspreek uit 1 Petrus 1 vers 25.
Dit jaar overlijdt ook plotseling de oud-predikant van de Gereformeerde Kerk, ds. G.S. Oegema. Hij stond te Arnemuiden van 1963 tot 1970. Geboren op 31 oktober 1907 diende hij achtereenvolgens de gemeenten te Haulerwijk (1933), Zutphen (1947), Smilde (1957), Arnemuiden (1963) en De Wilp (1970).
De Gereformeerde Gemeente in Nederland krijgt dit jaar toestemming voor de bouw van een gebouw voor verenigingsactiviteiten achter het kerkgebouw aan de Burgemeester Langebeekestraat. De gemeente krijgt hiermee een zeer fraai verenigingsgebouw tot haar beschikking.
Op 31 januari maakt Koningin Juliana in een korte televisietoespraak haar aftreden bekend. De troonswisseling vindt plaats op de 30e april. In de Mozeszaal van het koninklijk paleis op de Dam te Amsterdam tekent Koningin Juliana de akte van abdicatie. ‘s Middags heeft in de Nieuwe Kerk op luisterrijke wijze de inhuldiging van Koningin Beatrix in een verenigde vergadering van de Staten-Generaal plaats.
Een ander belangrijk feit is als in oktober het tot een fusie van de drie confessionele partijen (KVP, ARP en CHU) tot het CDA komt. Al twintig jaar werd er in confessionele kring gesproken over de mogelijkheid van één christen-democratische partij.
* * *
Het dagelijks bestuur van de gemeente ondergaat in april een wijziging. Wethouder G. den Hartog treedt per 1 april in gemeentedienst als gemeenteopzichter. Zijn zetel in het college neemt raadslid H.A. Kouman in. Op hem worden 6 stemmen uitgebracht; op zijn fractiegenoot B.J. van Belzen 4. De heer J.A. Nijsse gaat de vacante plaats in de gemeenteraad bezetten. De scheidende wethouder Den Hartog krijgt bij z’n afscheid waarderende woorden toegesproken voor zijn inzet. Hij ontvangt het gemeentewapen in glas en lood en het boekwerk ‘Meertens over de Zeeuwen’.
Ook het RPF-raadslid P. Kuiper neemt in februari afscheid wegens verhuizing uit Arnemuiden. De heer F. Beekman volgt hem op.
Wijzigingen doen zich ook voor op de gemeentesecretarie. De 1e ambtenaar tevens waarnemend gemeentesecretaris Van Vlaanderen vertrekt naar elders. Tot waarnemend secretaris wordt beëdigd de heer K. van Poppel, chef van de afdeling financiën. De heer P.J.A. Korstanje wordt benoemd in de vacature-Van Vlaanderen op de afdeling Algemene Zaken en Ruimtelijke Ordening.
Ook de gemeentewerkman J.J. van de Ketterij verlaat de gemeentedienst. In zijn plaats komt C. de Ridder.
Het hoofd van de openbare basisschool ‘De Polderburcht’ B.J. de Reu neemt wegens een benoeming elders ontslag. In zijn plaats wordt benoemd de heer M. Vader.
Op 24 september bezoekt de Commissaris van de Koningin, dr. C. Boertien, met twee leden van Gedeputeerde Staten, vergezeld van hun echtgenotes, de gemeente.
Het inwonertal neemt in 1980 toe met 96 zielen tot 3887. Er worden 70 kinderen geboren, terwijl 30 inwoners overlijden. Van de overledenen geven we hieronder weer een overzicht:
21/2 Klaas Marijs ev T. Schroevers (43 jr); 26/2 Greta van Belzen (48 jr); 2/4 Maria Jacoba Schroevers vvv Daniël Cornelis van Dalen (77 jr); 18/3 Marinus van de Ketterij ev Clasina van Belzen (70 jr); 30/3 Klaas van Belzen wv Wilhelmina Theune (84 jr); 2/6 Blaas Marijs (80 jr); 3/6 Marinus Snoek ev Adriana de Nooijer (60 jr); 4/6 de vroegere winkelier Pieter Janse ev Adriana Siereveld (73 jr); 17/6 Jan Goedegebure wv Jozina Vader (77 jr); 26/6 Krina Ventevogel (70 jr); 1/7 Grietje Meerman wv Lieven Blaasse (90 jr); 10/7 Joos van Belzen ev Suzanna van Winkelen (71 jr); 30/7 Marinus van Belzen ev Jozina van Dalen (39 jr); 13/8 Johanna den Haan-Meulmeester (37 jr); 23/8 de vroegere lijkdienaar en omroeper Hugo Bliek ev Frouwke Meijer (77 jr); 3/10 Jannetje Meulmeester ev Adriaan Meerman (82 jr); 16/10 de directeur van Groenmarkt Adriaan Groenendijk (51 jr); 8/12 Blaas de Nooijer ev Catharina de Rijke (73 jr); 23/12 Paulus de Nooijer (73 jr).
* * *
Enkele ontwikkelingen van historische aard zijn het vermelden waard. Wethouder Kouman verzekert de gemeenteraad bij de begrotingsbehandeling in oktober, dat ‘de plannen om een museum te stichten nog springlevend zijn’. Een probleem is de huisvesting van het museum, maar er wordt aan gewerkt.
Het stichtingsbestuur denkt aan een oudheidkamer met oude attributen, waarbij burgemeester De Jonge aantekent dat ‘de armoede van de dertiger jaren niet tentoongesteld zal worden’. Raadslid Marijs vindt ‘een huisje wel erg klein voor museum’. Hij stelt voor de bevolking op te roepen goederen voor het museum af te staan. In elk geval krijgt de Stichting Oudheidkundig Museum van de gemeenteraad voor 1981 een subsidie van f 2.500.
Ook een ander object van historische betekenis houdt de gemoederen bezig: de eeuwenoude hofstede ‘Brakenburg’. Raadslid Grootjans wijst op geruchten over afbraak van de boerderij. De bevolking zou ‘het een ramp vinden als de schuur wordt afgebroken. De schuur bepaalt namelijk het gezicht en de sfeer van de gehele wijk Brakenburg’.
Het college merkt echter op dat de schuur in zeer slechte staat verkeert. Het lag eerst in de bedoeling de oude boerderij een multifunctionele bestemming te geven. Maar inmiddels is gebleken dat het opknappen wel 1 miljoen gulden zou kosten. Uiteindelijk besluit de gemeenteraad met grote tegenzin tot de sloop van de eeuwenoude schuur van het Hof Brakenburg.
In oktober dient het gemeentebestuur samen met de visserijvereniging Zevibel een ernstig protest in tegen de beschikking van het Ministerie van Landbouw en Visserij dat het kenteken ARM van de Arnemuidse vissersschepen moet verdwijnen. In ons land worden tot nu toe op visserschepen zo'n 122 verschillende afkortingen gebruikt. Het ministerie wil dit aantal terugbrengen tot 52, namelijk van de havens waar schepen nog ligplaats hebben. Het protest wijst op de inlevering van een belangrijk stuk identiteit voor de Arnemuidse gemeenschap met z’n eeuwenoude visserstraditie.
* * *
De gemeenteraad stelt dit jaar f 30.000 beschikbaar voor ventilatoren in de raadszaal en geluidsisolatie van een aantal vertrekken van het gemeentehuis; f 75.000 voor de aanleg van twee tennisbanen op het sportveldencomplex aan de Van Cittersweg; f 63.000 voor het herbestraten van het Schuttershof en de Nieuwlandseweg, maar ook voor de aankoop van herinneringstegels ter gelegenheid van de troonswisseling.
Een nieuwe ontwikkeling is de vestiging van de Groenmarkt aan de Van Cittersweg. De gemeenteraad stelt hiervoor een voorbereidingsbesluit tot wijziging van het bestemmingsplan ‘Buitengebied’ vast, waarmee deze vestiging mogelijk wordt gemaakt. Gebleken is dat de ondernemer in de kassen op het tuincentrum niet alleen kweekt maar ook handel bedrijft. Hoewel de grote ondernemingsgeest van de eigenaar A. Groenendijk wordt geprezen, ziet de gemeenteraad de enorme expansie van het centrum wat argwanend aan. Het is een trieste dag op 16 oktober als eigenaar-directeur Groenendijk temidden van al z’n dynamische toekomstplannen plotseling overlijdt op de leeftijd van 51 jaar. Met ontzetting neemt Arnemuiden kennis van dit schokkende bericht.
Er is dit jaar ook sprake van vestiging van een visgroothandel van G. van de Gruiter. Ook daarvoor moet het bestemmingsplan worden herzien.
De plannen voor de aanleg van een nieuwe begraafplaats worden dit jaar verder uitgewerkt. Maar ook de toestand van de oude begraafplaats houdt de aandacht. Raadslid Marijs klaagt in de gemeenteraad over de slechte onderhoudstoestand.
De gemeente koopt voor f 20.000 een perceel grond tussen de Langstraat en de Lionstraat aan voor de bouw van een clubgebouw voor de postduivenvereniging ‘De Voorwaarts’.
Wat grote zorgen baart is de exploitatie van verenigingsgebouw ‘De Arne’. De vraag rijst of de gemeente via statutenwijziging niet meer greep op het gemeenschapshuis moet zien te krijgen.
* * *
Wat niettegenstaande alle ontwikkelingen en verbeteringen in de gemeente nauwelijks verandert en hier een schril contrast mee vormt, zijn de gedragingen van de jeugd. Raadslid B.J. van Belzen vraagt tijdens de eerste vergadering dit jaar om ‘maatregelen tegen de baldadigheid ter gelegenheid van de oudejaarsviering’. Hij vraagt zich af: ‘Moet het er nog van komen dat er een burgerwacht ingesteld wordt?’. Hij krijgt bijval van andere raadsfracties. Burgemeester De Jonge beaamt ‘dat het zeer erg is. Maar van politiezijde is er niet veel aan te doen. Bij de ouders ligt een zeer belangrijke taak!’.
Eind december moet er zelfs op geattendeerd worden ‘dat bij een begrafenis vuurwerk door jongelui achter een rouwstoet werd gegooid’. Helaas, deze episoden vormen droevige en donkere bladzijden in de historie van Arnemuiden.
* * *
Met de visserij gaat het redelijk voor de wind.
De vissers boeken goede tot zeer goede besommingen en regelmatig verschijnen nieuwe vissersschepen op de visgronden. Dit is ook wel nodig want de brandstofprijzen drukken zwaar op de exploitatie van de vissersschepen. Gasolie is in tien jaar tijd ruim zes keer zo duur geworden. Toch is de Zeeuwse vissersvloot in 1979 en 1980 met circa 20 nieuwe schepen uitgebreid.
De bemanning van een vissersschuit van de firma J. Meulmeester vist een eeuwenoud anker op. Meulmeester schenkt het anker aan de gemeente. Het zal worden geconserveerd en op een geschikte plaats opgesteld: bij de haven of op de Markt.
De Arnemuidse vissersvloot loopt dit jaar weer met één kotter terug, omdat een Arnemuidse reder onder het kenteken van Vlissingen (VLI) gaat varen. De vloot telt nu nog maar zeven schepen. Er staan echter vier nieuwe schepen op stapel. Wat dat betreft is de grootte van de vloot niet meer te vergelijken met de tijden van weleer. Terecht merkt raadslid Van Leerdam bij de algemene beschouwingen in de gemeenteraad op: ‘De bemanning en de vangsten per schip zijn geen vergelijking meer met vroeger’.
In april worden de vissersschepen ARM 16 en KG 8 beschoten door een Belgische mijnenveger omdat ze binnen de twaalf mijlszône van België vissen. De Belgische autoriteiten hebben al enkele weken gewaarschuwd dat ze hard zullen optreden tegen buitenlandse vissers die illegaal binnen de twaalf mijlszône vissen.
De gemeente Vlissingen maakt dit jaar plannen om de vismijn aan de Koningsweg uit te breiden vanwege de toename van het aantal vissersschepen in Vlissingen. Momenteel hebben Arnemuidse vissers vier nieuwe schepen in aanbouw. Deze zullen in de naaste toekomst een plaats moeten vinden in de Vlissingse haven en tevens moeten kunnen lossen bij de vismijn.
Onder het nieuws van de visserij verdient ook vermelding de mosselconservenfabriek in het Tuindorp. Niettegenstaande de werkgelegenheid in deze fabriek zeer wordt gewaardeerd, gaat de geweldige stank als gevolg van het koken van de mossels de inwoners steeds meer tegenstaan. Maar hier is helaas niet veel aan te doen.
* * *
Op kerkelijk gebied is het een bewogen jaar.
In april ontvangt ds. G. Post een beroep van de Generale Synode tot legerpredikant. Hij neemt dit beroep aan. De kerkbode vermeldt: ‘Na een periode van onzekerheid voor de gemeente is de kerkenraad nu begonnen met de voorbereidingen die genomen moeten worden tot het beroepen van een nieuwe predikant’. Beroepen worden uitgebracht op ds. G.S.A. de Knegt uit Barneveld, ds. J. Maasland uit Barneveld en ds. A. de Reuver uit Capelle aan den IJssel.
De kerkvoogdij van de Hervormde gemeente spant dit jaar een kort geding aan tegen z'n vroegere predikant G. Post met als inzet de pastorie. Het geding wordt uitgesteld tot januari 1981 nadat ds. Post de toezegging doet dat hij tussen 20 december en 5 januari de pastorie zal verlaten. Ds. Post, die in maart benoemd is tot legerpredikant met als werkgebied Ede, slaagde er sinds kort pas in te Apeldoorn een geschikte woning te vinden. Tot op heden is de familie Post daarom in de pastorie blijven wonen. Gedurende dit veelbewogen jaar in de Hervormde gemeente verleent de oude ds. W.L. Tukker bijstand in het pastoraat. Opvallend zijn z'n pastorale meditaties in de kerkbode. De arbeid van ds. Tukker werkt sterk samenbindend in de gemeente.
De kerkenraad bestaat in deze tijd uit de ouderlingen C. Baaijens, C. van Belzen, L. van Belzen, M. van Belzen, P. van de Ketterij, J. Meulmeester, B. de Ridder en L. Theune en de diakenen C. Blaasse, W. Geelhoed, A. Joziasse, H. Poortvliet, B. de Ruiter en R. Schroevers. Per 1 november legt ouderling P. van de Ketterij zijn ambt neer.
In mei zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. D66 is de grote winnaar en stijgt van 8 naar 17 zetels. De Partij van de Arbeid verliest fors, terwijl het CDA stabiel blijft.
Op 16 september treedt een nieuw kabinet onder leiding van minister-president mr. A.A.M. van Agt aan. De kabinetten onder premier Van Agt zijn alle geen lang leven beschoren. Al in november volgend jaar zal er een wat stabielere regering komen onder leiding van drs. R.F.M. Lubbers.
* * *
Helaas moet op de 25e april al afscheid genomen worden van burgemeester J. de Jonge. Per 1 mei is hij benoemd tot burgemeester van Nieuw-Lekkerland. Hij werd per 15 januari 1975 benoemd. Ruim zes jaar diende hij met volle inzet Arnemuiden als burgervader.
In zijn afscheidstoespraak merkt de scheidende burgemeester op: ‘Hoe ik me voel? Dankbaar voor de promotie. Dankbaar voor de goede tijd die we hier mochten hebben. Dit is een periode in ons leven die we nooit zullen vergeten. Je wordt tenslotte maar eenmaal burgemeester en dat is in Arnemuiden geweest. Het heeft van meet af aan geklikt’. Op twee personen na heeft hij alle ambtenaren zien vertrekken en komen. Bij het begin werd hij geconfronteerd met een grote achterstand in de administratie; deze is nu geheel bij.
De bevolking groeide in zijn ambtsperiode met 600 inwoners van 3200 tot 3900 zielen. Bij zijn komst waren er 20 woningen in de wijk Brakenburg gebouwd; nu zijn dit er 250, terwijl 43 woningen in aanbouw zijn. In deze wijk werd ook een Christelijke kleuter- en lagere school en een 1-klassige openbare kleuterschool gerealiseerd.
Als plannen voor de toekomst noemt hij: de aanleg van de nieuwe begraafplaats, de oplevering van de molen die nu bijna gereed is, de afronding van het bedrijfsterrein aan de Keetweg, de totstandkoming van het oudheidkundig museum, de realisering van een bejaardencentrum en de oplossing van de problematiek van Te Mortiere.
Loco-burgemeester Jac. van Belzen spreekt het scheidende burgemeestersechtpaar toe. In een uitvoerige toespraak brengt hij de waardering van de gemeenteraad over voor hetgeen burgemeester De Jonge voor Arnemuiden heeft betekend. Als blijk van waardering biedt hij een nagebouwde hoogaars aan.
Voor loco-burgemeester Jac. van Belzen breekt nu een drukke tijd aan. Tijdens de raadsvergadering van 13 juli zijn ook wethouder Kouman en secretaris Kroon verhinderd de vergadering bij te wonen. Raadslid Balk brengt aan het einde van deze vergadering ‘zijn bewondering en waardering tot uiting aan het adres van loco-burgemeester Van Belzen voor de wijze waarop deze als eenmanszaakje de gehele avond de zaken heeft verdedigd’.
In zijn profielschets vraagt de gemeenteraad in meerderheid om een ‘kerkelijk gebonden burgemeester’.
De benoeming van een nieuwe burgemeester laat lang op zich wachten. Tijdens de raadsvergadering van 7 september verklaart de loco-burgemeester ‘over de burgemeestersbenoeming niets en niemendal te horen. Wel zou er een voordracht naar Den Haag zijn’.
Maar korte tijd later, per 1 oktober, treedt de 39-jarige M.M. Markusse uit Lisse als nieuwbenoemde burgemeester van Arnemuiden aan. De in Goes geboren nieuwe burgemeester was voorheen referendaris bij de provincie Noord-Holland. Politiek behoort hij tot de SGP. In de raadsvergadering van 3 oktober vindt de installatie plaats.
Loco-burgemeester Van Belzen geeft de nieuwe burgemeester een overzicht van het goede voorzieningenpeil in de gemeente: een gezonde middenstand, goede schoolgebouwen, goede sportvoorzieningen, uitstekende voorzieningen op het gebied van de recreatie, een verwarmd openluchtzwembad.
Hij vraagt de bijzondere aandacht van burgemeester Markusse voor de ontwikkeling van het bestemmingsplan Brakenburg II ten noorden van Brakenburg I, de vestiging van een politiebureau en de realisering van een verzorgingshuis voor bejaarden.
Gemeentesecretaris J. Kroon spreekt namens het gemeentepersoneel bijzondere erkentelijkheid uit voor de wijze waarop loco-burgemeester Jac. van Belzen tijdens de burgemeestersvacature waarnam: ‘We hebben zeer fijn gewerkt. Eigenlijk zaten we niet op de komst van een burgemeester te wachten. We hebben grote bewondering voor de aanpak van zaken’.
In 1981 overlijden de volgende inwoners:
7/1 Jannetje de Ridder (72 jr); 13/3 Johanna Theune wv Blaas de Ridder (78 jr); 19/3 Joost de Nooijer ev Jannetje Meulmeester (60 jr); 23/3 Pieternella Odding ev Klaas van Belzen (77 jr); 29/3 Maatje Marijs ev Lambertus Eppen (78 jr); 2/4 Jacomina van Belzen ev Jacob van Dalen (66 jr); 17/4 Cornelis Schuit ev Geertje Schroevers (78 jr); 21/5 kort na haar man, de vroegere winkelierster op de hoek Nieuwstraat/Westdijkstraat Adriana Siereveld wv Pieter Janse (72 jr); 25/6 Johanna Suzanna Koppejan ev Leendert van Eenennaam (77 jr); 6/7: Theuntje van de Gruiter ev Marinus Schroevers (86 jr); 24/7 Jozias de Rijke ev Maria van Belzen (67 jr); 12/8 Abraham Leenhouts (87 jr); 15/8 Klaas Oreel ev Jacomina de Nooijer (67 jr); 19/8 Clazina Caljouw wv Joos van Belzen (81 jr); 19/8 Aarnoud de Hamer ev Elisabeth de Nooijer (76 jr); 28/8 Comelis van de Ketterij wv Grietje Siereveld (80 jr); 9/9 Jacomina de Nooijer wv Jacob van Belzen (89 jr); 24/9 Jacob de Nooijer ev Maria Meerman (84 jr); 26/9 Cornelis de Nooijer ev Clasina van Belzen (87 jr); 5/10 Johanna de Ridder ev Daniël van Belzen (54 jr); 18/11 Karel van Dalen (18 jr); 24/11 Adriana van de Gruiter wv Klaas Siereveld (91 jr); 26/12 Maria van Belzen (30 jr).
Tijdens de raadsvergadering van 7 september merkt raadslid C. Marijs op dat, ‘als hij goed is ingelicht, voor het eerst in de geschiedenis een inwoner van Arnemuiden de gezegende leeftijd van 100 jaar zal bereiken en wel op 28 september’. Hij vraagt de aandacht van de burgemeester voor dit bijzondere feit.
* * *
Verscheidene verbeteringen komen dit jaar tot uitvoering: de herbestrating van het Tuindorp (f 44.000), het opknappen van de Singel en met name het hertenkamp (f 10.000) en de bouw van het clubgebouw voor de postduivenvereniging ‘Voorwaarts’.
Na een langdurige bouwperiode kan de nieuwe molen in september worden opgeleverd en overgedragen aan de gemeente.
De plannen voor de opening van het oudheidkundig museum ondervinden tegenslag. Het vinden van een geschikt pand valt niet mee. Bijna is er overeenstemming tussen het bestuur van het oudheidkundig museum en de eigenaresse van het pand Zuidwal 29, maar dit gaat uiteindelijk niet door.
Een ander oudheidkundig object dreigt echter verloren te gaan. De schuur van het Hof Brakenburg zal als gevolg van de slechte staat naar alle waarschijnlijkheid worden gesloopt. Uit een technische inspectie blijkt dat de houten wanden en het rieten dak verregaand verrot zijn en dat de houtworm de spanten ernstig heeft aangetast. Restauratie zou te overwegen zijn omdat de schuur van een afstand beeldbepalend is met name door het silhouet en de zogenaamde kleurbeleving.
Wethouder Van Belzen verklaart in de gemeenteraad het bijzonder te betreuren dat de oude, geteerde houten schuur (eigendom van de gemeente) zal moeten verdwijnen. Maar het in goede staat brengen van de schuur en het geschikt maken voor andere doeleinden zou ongeveer f 1 miljoen gaan kosten. En dat geld is er niet. De gemeente onderhandelt nu met het bestuur van de tafeltennisvereniging om op deze plaats een nieuwe accommodatie te bouwen.
Pas in september arriveert de ‘erfenis van de ambachtsheer van Kleverskerke, dr. Van Vollenhoven’. Het is al weer enkele jaren geleden dat de gemeenteraad gevraagd werd het legaat te aanvaarden.
* * *
Met de Zeeuwse visserij gaat het redelijk goed. De vissers boeken goede tot zeer goede besommingen. De resultaten van de platvisvisserij zijn bevredigend. De garnalenaanvoer te Colijnsplaat is aanzienlijk lager dan in 1980 (359.085 kilo tegen 509.348 kilo in 1980). Door de hoge prijs valt de opbrengst (ƒ 1.883.260 tegen ƒ 2.236.958 in 1980) toch nog wel mee. Niettemin drukken de brandstofprijzen zwaar op de exploitatie van de vissersschepen. Gasolie is in tien jaar tijd ruim zes keer zo duur geworden. De Zeeuwse vissersvloot is de achterliggende twee jaar met 21 nieuwe schepen uitgebreid (15 kotters en 6 mosselschepen). In Vlissingen ligt thans één van de modernste vloten van Nederland. De Zeeuwse vissersvloot bestaat nu uit ongeveer 80 mosselschepen, 55 kotters, 9 kokhanenschepen en 10 schepen voor de oestersector. Van de kotters behoren ruim 30 tot de kleinere schepen, die, afhankelijk van het seizoen, platvis, rondvis en garnalen vangen. De ongeveer 20 grotere schepen zijn vooral bedoeld voor de vangst van tong en schol. De Arnemuidse vloot telt nu 9 schepen.
Tot voor kort was er een dreiging dat de Arnemuidse vissersschepen niet meer het kenteken ‘ARM’ mochten gebruiken. Maar na de uitgeoefende druk door het gemeentebestuur en de visserijorganisaties besluit minister Braks van Landbouw en Visserij in juni om tegemoet te komen ‘aan de sterk levende tradities in sommige vissersplaatsen’. Zes oude vissersplaatsen mogen nu ook op nieuwe schepen hun eigen, traditionele lettertekens weer op de boeg aanbrengen, namelijk Arnemuiden (ARM), Goedereede-Ouddorp (OD), Stellendam (SL), Oost- Dongeradeel (OL), Westdongeradeel (WL) en Ulrum-Zoutkamp (ZK). Het ZEVIBEL-jaarverslag tekent aan: ‘Op dit punt is Arnemuiden weer als vissersplaats in volle glorie hersteld’.
Op 14 maart heeft de officiële proefvaart en overdracht plaats van de nieuwe viskotter Geertruid Adriana, de ARM 23. Het schip van schipper H. Marijs is gebouwd bij de Poolse werf Dynia en is afgebouwd bij Maaskant Machinefabrieken te Stellendam.
Ook in juni wordt een nieuw vissersschip in de vaart genomen, de ARM 15 (De Vrouw Jannetje) van schipper J. Meulmeester. Het schip is bij de firma Maaskant te Stellendam afgebouwd en is 40 meter lang en 9 meter breed.
In oktober wordt de derde nieuwe kotter in één jaar tijd aan de Arnemuidse vloot toegevoegd. Machinefabriek Maaskant uit Stellendam draagt dan de 40 meter lange viskotter ARM 22 (De Klaas Adriana) over aan de gebroeders Marijs.
Een hoogtepunt is ook de opening van de nieuwe vismijn in Colijnsplaat. De verwachtingen van de Zeeuwse Visserij Vereniging zijn volgens het jaarverslag hooggespannen: ‘Hierdoor zal deze plaats als een voorname aanvoerhaven van garnalen voor de toekomst kunnen blijven dienen’.
In mei pakken zich echter donkere wolken samen boven de Zeeuwse en met name ook de Arnemuidse vissers. Uit een onderzoek door de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) komen omvangrijke belastingontduikingen aan het licht. Via een clandestiene visaanvoer komt in mei voor circa 2½ miljoen gulden aan zwart geld boven water. De recherche sluit niet uit dat de totale visserijfraude onder de Zeeuwse vissers rond de zes miljoen gulden beloopt. In het kader van het onderzoek tapt Justitie telefoonlijnen van vissers af. Van verscheidene Arnemuidse eigenaren van vissersschepen wordt de boekhouding in beslag genomen. In de pers is heel wat te doen over de zogenaamde ‘visfraudeaffaire’.
Droevig nieuws is het op 18 november als de 18-jarige Arnemuidse visser Karei van Dalen van de KG 6 overboord geslagen en niet terug gevonden wordt.
* * *
De Hervormde gemeente brengt begin dit jaar tevergeefs beroepen uit op de predikanten drs. A. de Reuver te Capelle aan den IJssel en W. van Gorsel te Wijk en Aalburg. Groot is de blijdschap bij kerkenraad en gemeente als kandidaat A. Schaap uit Zoetermeer op 12 maart het beroep naar Arnemuiden aanneemt. Op 2e Paasdag bevestigt ds. W.L. Tukker kandidaat Schaap met de tekstwoorden Lukas 24:32. Aan de plechtige handoplegging nemen 12 predikanten deel. Naast de bevestiger ds. W.L. Tukker is onder hen ook de 79-jarige oud-predikant van Arnemuiden ds. M. Verwey uit Benschop (in april 1982 is ds. Verwey overleden) en niet minder dan 7 classispredikanten. De Classis betuigt als het ware haar blijdschap dat een treurige periode in hun zustergemeente Arnemuiden ten einde is. In de middagdienst doet ds. Schaap intrede met als tekst voor zijn intreepreek Lukas 24:34b.
Tot augustus blijft de grijze ds. W.L. Tukker vanuit zijn woning Korenbloemstraat 69 nog bijstand in het pastoraat verlenen. Dit doet hij nu al twee jaar, op buitengewoon trouwe en hoogstaande wijze. Onder zijn wijze en beminnelijke leiding is de rust in de gemeente weergekeerd.
In de kerkbode schrijft hij: ‘Twee jaren heb ik onder u mogen verkeren en wel met veel genoegen. Wel zijn niet alle wonden geheeld, maar de rust is weergekeerd. De predikantsplaats is onder Gods Zegen spoedig vervuld met een bekwame en hardwerkende predikant, in de kracht van zijn leven. Dus is mijn arbeid ten einde. Ik ga u verlaten. ‘t Was mij een waar genoegen om bij u te wonen en met u te kerken. Wat een trouw in de kerkgang van de gemeente en in het bezoek van de catechisaties. Ik dank u hartelijk voor al de vriendelijkheid en trouw, aan ons bewezen. Wij zullen deze mooie jaren niet licht vergeten’. Met zijn huishoudster, mevrouw Zoet, vertrekt ds. Tukker naar Ridderkerk. Hervormd Arnemuiden is deze ‘grijze eminentie’ zeer veel dank verschuldigd!
De kerkenraad bestaat omstreeks deze tijd uit de ouderlingen C. Baaijens (scriba), C. van Belzen, L van Belzen, Mar. van Belzen, P. van de Ketterij, J. Meulmeester (assessor), B. de Ridder en L. Theune en de diakenen C. Blaasse, A. Joziasse, H. Poortvliet, B. de Ruiter en R. Schroevers.
In z'n eerste Nieuwjaarsrede blikt burgemeester M.M. Markusse terug op het afgelopen jaar. Dat het goed gaat met Arnemuiden blijkt wel uit de nu jaarlijkse forse toename van het aantal inwoners. In 1981 steeg het inwonertal met 86 tot 3974 zielen. In de wijk Brakenburg kwamen 40 nieuwe woningen gereed.
Als bijzondere feiten memoreert hij de herbouw van de molen, de herbestrating van het Tuindorp, de verbetering van de toegangsweg naar de jachthaven en de aankoop van grond voor het clubgebouw van de postduivenvereniging. Hij spreekt zijn genoegen uit dat de afgelopen jaarwisseling vrij rustig verliep.
Dit jaar zijn er weer verkiezingen voor de gemeenteraad. Gekozen worden H.J. Balk (PvdA), B.J. van Belzen (RPF), Jac. van Belzen (PvdA), P.J. Bos (SGP), L.J. Hamelink (VVD), H.A. Kouman (CDA), H. Lammers (PvdA), P.W. van Leerdam (SGP), C. Marijs (SGP), J.J. Siereveld (RPF) en M.A. Stoffels (CDA).
Nieuwkomers zijn de heren Bos, Hamelink, Lammers en Stoffels. Afscheid wordt genomen van de heren F. Beekman, C. Grootjans (na loting tussen hem en z’n zwager J.J. Siereveld moet de 60-jarige Grootjans wijken) en J.A. Nijsse.
Bij de wethoudersverkiezingen worden met elk 8 van de 11 stemmen gekozen de oudgediende Jac. van Belzen (PvdA) en de SGP-er P.W. van Leerdam. Het is een opmerkelijk feit dat hiermee 2 van de 3 collegeleden SGP-ers zijn. Wethouder Van Leerdam aanvaardt zijn wethouderschap met de woorden: ‘Het is een aangrijpend moment om aan deze zijde van de tafel te mogen zitten. Wie ben ik dat ik tot zulk een taak nu geroepen word’.
Burgemeester Markusse krijgt de portefeuilles personeelszaken, financiën, openbare orde, veiligheid, ruimtelijke ordening, volkshuisvesting en voorlichting. Wethouder Van Belzen zal de portefeuilles openbare werken, sport, recreatie, welzijn en cultuur beheren en wethouder Van Leerdam die van sociale zaken, onderwijs, economische zaken, visserij, middenstandzaken en volkshuisvesting. Raadslid Stoffels toont zich kennelijk ontstemd dat hij geen wethouder is geworden. Bij de samenstelling van de raadscommissies houdt hij zich afzijdig.
Bij de begrotingsbehandeling in november wordt over het eerste optreden van het nieuwe college een positief oordeel uitgesproken.
Op de gemeentesecretarie verschijnen dit jaar twee nieuwe gezichten, beiden geboren en getogen te Arnemuiden. Per 1 januari de heer mr. W. Davidse en per 1 april mevrouw A. de Nooyer-van Dalen.
Wel vertrekt een bij de meeste Arnemuidenaars vertrouwd en sympathiek persoon, de vorige gemeenteontvanger (van 1950 tot 1976) en tevens directeur van de RABO-bank P. Wisse. Op 20 augustus neemt hij afscheid in verband met het bereiken van de 65-jarige leeftijd. 36 jaar was hij directeur van de bank in Nieuw- en Sint Joosland en Arnemuiden. De heer M. Vader volgt hem op bij de RABO-bank.
* * *
In 1982 overlijden de volgende inwoners:
23/1 Jan Meulmeester wv Cornelia de Nooijer (92 jr); 24/1 Maatje van de Gruiter wv Jacus de Nooijer (94 jr); 25/2 Maria van Belzen wv Cornelis de Ridder (58 jr); 14/4 Jacoba Adriana Janse-Krijger (66 jr); 20/4 Neeltje Siereveld ev Jan van Belzen (78 jr); 21/4 Willemina Johanna Dijke ev Jacob Meerman (38 jr); 25/4 Geertruid Meerman wv Cornelis van de Gruiter (90 jr); 21/5 Bastiaan Marteijn ev C.J. Poortvliet (77 jr); 2/7 Janna Meulmeester wv Marinus van Belzen (90 jr); 26/7 Jacoba Maria Klaasse (77 jr); 2/8 Jacomina Marijs wv Pieter van Belzen (81 jr); ./8 Gerardus Stitzinger (66 jr); 27/8 Maria Meulmeester ev Jan Meerman (81 jr); 28/8 Johannis Marijs (63 jr); 11/9 Jan van Belzen wv Dina de Nooyer (81 jr); 4/10 Maatje Kraamer ev Hendrik Maljers (76 jr); 5/10 Cornelis Baaijens (64 jr); 25/10 Cornelis Siereveld (70 jr); 10/11 de oude, markante visser Marinus Theune ev Janna de Nooijer (72 jr); 14/11 de vroegere kapper Lambertus Eppen wv Maatje Marijs (85 jr); 25/12 Jacob van Belzen ev Suzanna de Nooijer (78 jr); 31/12 Comelis Dingemanse (76 jr); 31/12 Grietje Schuit wv Paulus Poortvliet (71 jr); 31/12 Joos de Nooijer (92 jr).
De oude visser Joos Siereveld viert in december in het verpleegtehuis Der Boede te Koudekerke zijn 101e geboortedag. Eregasten zijn z’n 77-jarige dochter en 80-jarige zoon. Vanaf z’n 12e jaar was hij visser. Hij trad daarmee in de voetsporen van z’n vader, evenals zijn drie broers. Ze hielden dat vol tot 1943. De Duitsers vorderden toen hun kotter, de ARM 8. Sindsdien heeft de toen 63-jarige visser niet meer gevaren.
* * *
Het is een heugelijke dag voor Arnemuiden als in het voorjaar op de 8e mei de geheel gerestaureerde en herbouwde molen in gebruik wordt gesteld. Direct na de brand op 24 juni 1977, waarbij de molen ‘Nooitgedacht’ uit 1736 tot de grond toe afbrandde, werd onder leiding van oud-burgemeester J. de Jonge een comité opgericht onder het motto ’Onze molen komt terug’. Door middel van huis-aan-huis collectes en giften uit het bedrijfsleven werd ƒ 42.000 bijeen gebracht. Van de provincie kwam een bijdrage van ƒ 75.000 en van het ministerie van CRM ƒ 30.000. Door de gemeente Arnemuiden werd het ontbrekende bedrag van ƒ 180.000 op tafel gelegd. Molenmaker Meedendorp uit Zuidlaren kreeg opdracht om een nieuwe molen te bouwen. De restauratie heeft in totaal ƒ 380.000 gekost.
* * *
Grote werken die dit jaar plaatsvinden zijn het herstraten van het industrieterrein langs de keetdijk, de reconstructie van de Spoorstraat, de bouw van het tafeltennisgebouw van 540 m2 in de wijk Brakenburg (f 147.000), de aanleg van een persleiding van Kleverskerke naar Arnemuiden (f 200.000) en de aanleg van een fietspad vanaf de Steigerweg naar het recreatiegebied Oranjeplaat. Ook wordt een geldlening verstrekt aan het bestuur van het verenigingsgebouw van f 94.000 voor het opknappen van ‘De Arne’.
Aparte vermelding verdient de beschikbaarstelling van een krediet van f 200.000 voor het bouwrijp maken van de 1e fase van de uitbreidingswijk Brakenburg II. In Brakenburg laat de Woningbouwvereniging 31 woningen bouwen, vanaf de bocht in de Korenbloemlaan nabij het Hof ‘Brakenburg’.
Ten behoeve van de gevestigde bedrijven aan de Keetweg wordt dit jaar het industrieterrein langs de keetdijk herbestraat. Inmiddels zijn alle kavels bouwterrein voor bedrijfsvestigingen uitgegeven en verkocht.
In oktober kan het nieuwe politiebureau in de wijk Brakenburg in gebruik worden genomen. Ook de vestiging van een nieuw postkantoor verkeert dit jaar in een vergevorderd stadium.
Een andere nieuwe voorziening in Arnemuiden, zij het van geheel andere aard, is een Chinees afhaalcentrum in het pand Westdijkstraat 17.
Ook worden dit jaar voorbereidingen getroffen voor de uitbreiding van het verenigingsgebouw bij de Nederlands Hervormde kerk. Het nieuwe verenigingsgebouw zal komen op de plaats van het vroegere, in het begin van de 19e eeuw gesloten kerkhof.
* * *
Het oudheidkundig museum begint steeds vastere vormen aan te nemen. Hierover komt in de raadsvergadering van april een brief van het museumbestuur ter tafel. Het bestuur probeert naarstig een geschikt pand te vinden voor het onderbrengen van het museum. Het college neemt een afwachtende houding aan. Raadslid Grootjans zegt naar aanleiding hiervan wel niet tegen het museum te zijn. Niettemin slaakt hij de ontboezeming: ‘Mocht dit museum echter beelden en foto’s uit de jaren dertig gaan brengen, van de jaren van armoede, dan zegt hij met klem tegen de vestiging van dit museum te zullen stemmen’. Namens het college wordt geantwoord ‘dat alleen het mooie van Arnemuiden voor ogen staat en niet het slechte’.
Met een ander object van historische waarde staat het er echter somberder voor. De bestemming van de oude boerderij ‘Brakenburg’ geeft veel zorgen. Vanuit de gemeenteraad pleiten enkele fracties indringend voor behoud van de hofstee, in vorige eeuwen eigendom en woonplaats van het Middelburgse regentengeslacht Van Citters. Raadslid Marijs merkt op dat de boerderij ‘voor Arnemuiden een soort monument is’. Maar het college wijst er op dat uit een ingesteld onderzoek is gebleken dat restauratie f 1.030.000 en slopen gevolgd door herbouw f 1.600.000 zal kosten. Er zit naar de mening van het college weinig anders op dan de boerderij te slopen.
Ook iets van historisch belang, hoewel niet waard om behouden te worden, zijn de talrijke explosieven uit de Tweede Wereldoorlog die nog rondom Arnemuiden in de bodem zitten. In het najaar wordt een grondige opruimactie gehouden, waarbij nog tal van bommen en granaten aan het daglicht komen.
* * *
Voor de Arnemuidse vissers is 1982 een uitstekend garnalenjaar. De vangst van garnalen is het viervoudige van die van vorig jaar en de opbrengst is bijna driemaal zo hoog. Er worden bij de nieuwe vismijn te Colijnsplaat 1.360.963 kilo garnalen aangevoerd (dit was in 1981 359.085 kilo). De opbrengst is bijna ƒ 5 miljoen (in 1981 was deze ƒ 1.883.260).
De resultaten van de platvisvisserij zijn vergeleken met 1981 iets minder. De prijs voor tong is sterk gedaald en de brandstofkosten zijn hoog.
De Arnemuidse vloot breidt dit jaar uit tot 11 schepen. In 1982 bestaat de Zeeuwse kottervloot uit 58 schepen, waarvan 11 uit Arnemuiden, 16 uit Breskens, 5 uit Vlissingen, 8 uit Colijnsplaat en 8 uit Tholen.
Van groot belang voor de Arnemuidse vissers zijn de plannen voor de bouw van een nieuwe vismijn te Vlissingen.
In oktober kan de nieuwe aanwinst voor de vissersvloot, de ARM 14 (de ‘Grietje’) van de firma J. Siereveld, in gebruik worden genomen. De nieuwe vissersboot vervangt de VLI 14. De firma Siereveld heeft de VLI 14, nog geen drie jaar oud, van de hand gedaan omdat het schip aan de kleine kant was. Het casco van de ARM 14 is gebouwd in het Poolse Gdansk en afgebouwd bij de firma Maaskant te Stellendam. Het schip is 40 meter lang en 9 meter breed.
Ook de ARM 27, de ‘Forra Maria’, van schipper L.W. Blaas uit Arnemuiden, wordt dit jaar aan de vloot toegevoegd. Het schip is zo'n 25 jaar oud en had tot voor kort Lauwersoog als thuishaven. De boot is 22 meter lang en 6 meter breed.
In maart moet een aantal Zeeuwse vissers (15 vissers en 2 vishandelaren) voor de rechter verschijnen in verband met de Zeeuwse visfraudezaak. Groot is de verontwaardiging over deze dagvaarding ‘alsof het om criminele figuren zou gaan’.
* * *
Op 9 april overlijdt de oud-predikant van de Hervormde gemeente van Arnemuiden ds. M. Verwey op de leeftijd van 80 jaar. Hij diende de gemeente van 1955 tot 1961. Ds. Verwey werd in 1929 predikant te Reeuwijk, in 1933 vertrok hij naar Driesum, in 1941 naar Neerlangbroek, in 1947 naar Melissant en in 1951 naar Besoyen. Na Arnemuiden diende hij nog vijf jaar de gemeente van Driesum, waar hij in 1966 met emeritaat ging. Ds. A. Schaap schrijft in de kerkbode:
‘Hoewel we wisten dat hij ernstig ziek was, heeft zijn heengaan ons allen ontroerd. Ds. Verwey, de man wiens naam nog altijd onder ons met eerbied wordt genoemd. Hij is geweest een Dienaar van het Goddelijk Woord, op de preekstoel en op de huisbezoeken. Hij heeft gestaan aan talloze ziekbedden om een woord te spreken van vermaan of troost. Zijn intreetekst in Arnemuiden was: ‘Niet door kracht, noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden'’. Het was dezelfde tekst, die hij mij meegaf, toen ik vorig jaar bevestigd werd. Deze woorden waren tekenend voor ds. Verwey. Heel zijn leven is hiermee getypeerd. Met dankbaarheid mogen we hem herdenken. Dankbaarheid voor alles wat hij ook in onze gemeente heeft gedaan. Ds. Verwey, een eenvoudig man, over wiens leven de genade van Christus is gegaan’.
In maart neemt kandidaat drs. G.J. Mink het beroep aan als predikant van de Gereformeerde kerk.