In zijn Nieuwjaarsrede geeft burgemeester Markusse een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in het afgelopen jaar: de reconstructie van de Spoorstraat, de aanleg van de persleiding van Arnemuiden naar Kleverskerke, de ingrijpende renovatie van het verenigingsgebouw ‘De Arne’ en de renovatie van het korfbalveld. Ook werd een goede aanzet gegeven voor de ontwikkeling van de wijk Brakenburg II. In één bouwstroom werden 31 woningwetwoningen gebouwd. Op zeker moment waren er wel 43 woningen in aanbouw.
Het aantal inwoners nam toe met 56, waardoor de grens van 4100 inwoners gepasseerd werd. Procentueel bevond Arnemuiden zich bij de vijf sterkst groeiende Zeeuwse gemeenten.
Ook voor dit jaar staan diverse verbeteringen op het programma. 32 woningwetwoningen kunnen worden gebouwd. Het surfcentrum ‘de kleine Piet’ zal worden aangelegd. Een verbetering zal zijn de aanleg van het fietspad van de Steigerweg (naast de spoorbaan) naar de Oranjeplaat. Van groot belang is ook de verplaatsing van de mosselconservenfabriek uit het Tuindorp naar het Vitritecomplex aan de Keetweg. De vooruitzichten voor uitbreiding van de werkgelegenheid zijn veelbelovend. Wel is er zorg over de leegstand van verscheidene winkels.
Op 6 november wordt onder grote belangstelling de bevrijding van Arnemuiden 40 jaar geleden herdacht. Ongeveer 500 belangstellenden wonen de herdenkingsplechtigheid bij in de Hervormde kerk. Ds. A. Schaap houdt een meditatie over Psalm 85. Burgemeester Markusse schetst daarna de geschiedenis van de bevrijding van Walcheren en vooral de strijd om de Sloedam. Vervolgens houdt de Gereformeerde predikant, ds. G.J. Mink, een toespraak.
* * *
Van de dit jaar overledenen noemen we:
3/1 Christina Touw wv Izak de Nooijer (77 jr); 9/1 Geertje Kramer (79 jr); 2/2 Catharina de Ridder ev Blaas Meulmeester (66 jr); 21/2 Maria de Ridder ev oud-raadslid Johannis van Belzen (78 jr); 8/3 Dina de Nooijer wv Jacobus Meulmeester (92 jr); 17/3 Pieter de Nooijer (83 jr); Leintje van Belzen ev Pieter de Vos (84 jr); 2/4 Neeltje Wondergem ev Gerard Siereveld (82 jr); 6/4 Jacobus Siereveld (30 jr); 6/4 Maria Hoogerland ev Jan Murre (86 jr); 5/3 Jacoba Theune ev Cornelis Grootjans (85 jr, zeer onlangs herdachten ze nog hun 65-jarig huwelijk, 8 maanden later overlijdt ook Grootjans zelf); 27/6 Pieter de Nooijer (91 jr); 28/6 Jannetje Meerman (58 jr); 4/8 Marinus Marteijn; 13/10 Joos Schroevers, Nieuwlandseweg 7 (76 jr); 18/10 Johanna Puype wv oud-burgemeester Joos Langebeeke (89 jr); 20/11 de oude visser Pieter Meulmeester uit de Schoolstraat (83 jr); 9/12 Elisabeth Siereveld ev Cornelis Wondergem (79 jr).
De oude Arnemuidse visser Joos Siereveld mag dit jaar z’n 103e verjaardag in verpleegtehuis Der Boede vieren. De eregasten van het feest zijn z'n 81-jarige zoon Adriaan en z'n 79-jarige dochter Elisabeth (Beth van Theu), die hem nog vrijwel elke dag bezoeken. Op de vraag van de verslaggever van de PCZ wat hij zoal hele dagen doet, antwoordt Siereveld: ‘Niets. Ik doe niks anders dan eten, drinken en slapen’. ‘En pruimen’, voegt z'n dochter er aan toe. Hij is nog goed gezond. Op 9-jarige leeftijd ging hij als jongste knechtje op een vissersboot meevaren. Ruim 53 jaar vertoefde hij dagelijks op zee, totdat de Duitsers in 1943 z'n kotter vorderden. Daarna volgde een lange periode van ‘rentenieren’. Tot z'n 98e jaar woonde hij zelfstandig in z'n woning aan de Lionstraat. Op z'n verjaardag krijgt hij stapels pakjes pruimtabak. ‘Daar kan hij meestal net een jaar mee doen’, zegt z'n dochter.
In de PZC staat de oude Siereveld met z'n dochter Beth op de foto. Kort hierna is z'n dochter op 79-jarige leeftijd overleden.
Een bijzonderheid is het ook voor het, eveneens in Der Boede verblijvende, echtpaar Koppejan-Adamse. Hij is 96 jaar en zij 99 jaar oud. Ze herdenken dit jaar de dag dat ze 75 jaar zijn getrouwd. Hun leven lang woonden ze in Arnemuiden, in hetzelfde huis aan de Langstraat. Tot aan haar 74e jaar leurde zij met vis op Zuid-Beveland: met de trein naar Goes en dan te voet langs de boeren tot aan Hoedekenskerke toe. Als ze haar dagreis er op had zitten moest ze 's avonds weer naar de toenmalige visafslag aan het Stationsplein om vis in te slaan voor de volgende dag. Koppejan verdiende z'n brood als visser. Met z'n te Urk gekochte botter ARM 36 voer hij doorgaans op Vlissingen. In de storm van 18 juli 1924, toen vijf andere vissersschepen op de Schelde vergingen, ontkwam hij ternauwernood aan de ramp. Ook zijn scheepje werd door de Duitsers gevorderd en werd later in treurige staat teruggevonden. Hij bleef vissen tot z’n 68e jaar.
Op de 18e juli is het 60 jaar geleden dat vier vissersschuiten van de Arnemuidse en Vlissingse vloot vergingen. Vijf Arnemuidse vissers kwamen bij de ramp om het leven. Op de oude begraafplaats herinnert de herdenkingsteen nog aan dit droevige gebeuren. In de PZC van 18 juli 1984 geeft de 82-jarige oud-voorzitter van de visserijvereniging Marien Siereveld zijn herinneringen weer aan wat er toen op zee gebeurde. Als 11-jarige op de schuit van z'n vader maakte hij de ramp van nabij mee. Zijn oom Jan Siereveld van de ARM 17 kwam bij de ramp om het leven.
* * *
Grote bezorgdheid ontstaat dit jaar door het dreigende verbod op het thuis pellen van garnalen. Volgens raadslid Marijs telt Arnemuiden ‘zo'n 800 uitgelezen garnalenpellers en -pelsters’. Het gemeentebestuur neemt contact op met de gemeente Goedereede, die ook door het verbod getroffen dreigt te worden. Raadslid B.J. van Belzen ageert heftig tegen de regering over het dreigende verbod: ‘Zij hebben de Rembrandt van de zee gedegradeerd tot een 4e hands schilderij’. De garnalenhandel dreigt miljoenen schade te lijden. De burgemeester betoogt dat het dagelijks bestuur er alles aan doet om het thuis pellen te behouden. Het handpellen blijft volgens de deskundigen de beste methode; in pelmachines wordt niets gezien.
Raadslid Stoffels relativeert de opmerkingen van z'n collega-raadsleden door te stellen ‘dat er doden gevallen zijn (als gevolg van onvoldoende hygiëne). De zorg van de overheid is op z'n plaats’.
De kontakten met de gemeente Goedereede leiden tot een gezamenlijke actie voor een alternatief voor het thuis garnalen pellen: de controle zou intensiever kunnen via de Keuringsdienst van Waren.
* * *
In het voorjaar stelt de gemeenteraad een wijziging van het bestemmingsplan ‘Dorp’ vast. Dit is noodzakelijk vanwege de verplaatsing van de mosselconservenfabriek van Mieras naar de Keetweg. De gemeenteraad toont zich zeer verheugd over de verplaatsing van de mosselkokerij en -pellerij uit het Tuindorp. Daardoor komt een eind aan de vele klachten over de stankoverlast.
In de loop van het jaar verricht burgemeester M.M. Markusse de officiële opening van het nieuwe bedrijfsgebouw van de mosselconservenfabriek L. Mieras & Co. aan de Keetweg. Mieras beschikt hier over 13.000 m2 terrein. Het terrein in het Tuindorp was slechts 2000 m2 groot. Het bedrijf kampte daar al 10 jaar met ruimtegebrek. Er kwam plaats aan de Keetweg doordat de lampvoetindustrie Vitrite alle activiteiten concentreerde op het industrieterrein Arnestein. Door bemiddeling van het gemeentebestuur lukte het Vitrite te bewegen ook de vestiging aan de Keetweg in de nieuwe vestiging mee te nemen. Omdat dit lukte kwam er een plaats vrij voor de mosselconservenfabriek. Aannemingsbedrijf Fraanje te Lewedorp verbouwt en moderniseert het voormalige Vitritegebouw ingrijpend. In het hoofdgebouw ondergaan mossels en kokkels diverse bewerkingen. Directeur P.I. Manneke brengt het gemeentebestuur lof toe voor de medewerking.
Op het vrijgekomen terrein in het Tuindorp verrijzen 12 woningwetwoningen. Het gewijzigde bestemmingsplan heeft overigens ook als oogmerk nieuwe winkels mogelijk te maken. Inderdaad vestigen zich weldra enkele nieuwe winkels in de Langstraat: de fotozaak van J. Marinisse in het voormalige winkeltje van Bas Marteyn, een Christelijke boekhandel van de familie De Ridder en een winkel voor parket, kachels en open haarden van Jacobse aan de Langstraat 7.
Ook vestigt zich een Christelijk opvangcentrum voor mensen met levensproblemen van de familie Creemers op de hoek Langstraat/Westdijkstraat. Hiervoor moeten de karakteristieke panden Westdijkstraat 5-7 worden gesloopt.
Nog een ander bestemmingsplan wordt vastgesteld: het bestemmingsplan ‘Tuincentrum’ aan de Van Cittersweg. De bedoeling hiervan is om het al jaren stil liggende voormalige bedrijf van Groenendijk te legaliseren. Het aannemersbedrijf Poortvliet uit Arnemuiden heeft de Groenmarkt overgenomen. Het tuincentrum wordt medio mei heropend. De Groenmarkt werd in november 1981 gesloten.
Meubelhuis Joosse viert dit jaar haar 50-jarig jubileum. Het is 50 jaar geleden dat de meubelmakers Jan Louis en Cornelis Joosse een meubelbedrijfje begonnen aan de Westdijkstraat 21. Het bedrijfje groeide uit tot het Meubelhuis met een oppervlakte van 1150 m2. In 1934, temidden van de crisisjaren, kocht hun vader, bakker Jozias Joosse, voor zijn zoons een oud kolenpakhuis aan de Westdijkstraat. Hierin werd het eerste ‘meubelhuis Joosse’ gevestigd. In 1963, na het in enkele maanden tijd overlijden van de gebroeders Cornelis en Jan Louis Joosse, nam W. Joosse (de zoon van laatstgenoemde) het bedrijf over.
* * *
Burgemeester Markusse heeft in Brakenburg een woning gekocht. Dit is de aanleiding voor de verkoop van de burgemeesterswoning aan de Molenweg 81 voor f 216.000. In deze ambtswoning woonden voorheen de burgemeesters W.P. van der Heide, A. Hack en J. de Jonge.
De Raad van State beslist in oktober dat de noordelijke dijk van de Dokpolder niet mag worden afgegraven voor de aanleg van de nieuwe begraafplaats aan de Veerseweg. Raadslid Marijs uit zijn voldoening over deze uitspraak: ‘Het bezit van deze dijk moet beschouwd worden als een cultuurbezit’. Het gemeentebestuur kan weinig anders doen dan zich bij de uitspraak van de Raad van State neer leggen. Tegen het einde van 1984 kan de nieuwe begraafplaats in gebruik worden genomen.
Het oudheidkundig museum blijkt aan te slaan bij de bevolking en de toeristen. Gedurende het afgelopen seizoen bezochten niet minder dan circa 500 belangstellenden het museum aan de Spoorstraat.
Wat ook veel belangstelling geniet bij de toeristen die Arnemuiden aandoen is het kolossale anker van een Oost-Indiëvaarder, dat op de Markt voor de ingang van de kerk is opgesteld.
Een klad op alle ontwikkelingen werpt het trieste gebeuren bij de jaarwisseling. Op de Markt worden autobanden in brand gestoken op 7 à 10 meter afstand van de dichtstbijzijnde woningen. Een flinke wind en vonkenregen doet grote onheilen vrezen. De brandweer wordt bij de uitoefening van de bluswerkzaamheden gehinderd, een politiebus omgegooid en de politiemannen worden afgetuigd. De burgemeester verzucht: ‘Hoe kan het voor komen dat jongens van 15 à 16 jaar om kwart over twaalf 's nachts nog op de Markt bezig zijn’. Tegen zo’n 50 à 60 jongelui zijn zelfs 10 politieagenten niet opgewassen. Het optreden van deze jeugdige vandalen heeft massale arrestaties tot gevolg.
* * *
Over de lotgevallen van de Arnemuidse vissers is goed nieuws te melden. In 1984 boekt de visserij goede bedrijfsresultaten. De moderne Arnemuidse vissersvloot vormt ‘een visitekaartje voor onze gemeente’.
Dit jaar komt de ARM 46, een nieuwe Eurokotter, van de gebroeders Caljouw in de vaart. Ook staat een nieuwe ARM 18 van de firma J. Meulmeester op stapel. Dit zal de grootste kotter van de zuidvloot en het ‘vlaggenschip’ van de Arnemuidse vloot worden. Ook kunnen de nieuwe Eurokotters ARM 6 en ARM 25 aan de vloot worden toegevoegd. Bij het melden van deze heuglijke feiten in de raadsvergadering raakt raadslid Marijs lichtelijk in vervoering: ‘Soms rijzen de gedachten wel eens op, bij ons als kleine burgers, beschouwende de buitenwijken onzer stad, ziende de huizen en paleizen: zijn de dagen van Admiraal Piet Hein met de zilvervloot en de gouden eeuw weergekeerd in Arnemuiden?’.
De resultaten van de grote kotters zijn gemiddeld iets minder dan in 1983. Hoewel de garnalenvangst duidelijk minder is dan vorig jaar (939.650 kg tegen 1.208.515 in 1983), liggen de prijzen zeer gunstig (de opbrengst is ƒ 6.475.511 tegen ƒ 6.096,422 in 1983). Weliswaar wordt in november de visserij opgeschrikt door een aanvoerverbod van kabeljauw.
In Vlissingen is de nieuwe vismijn in aanbouw. Begin volgend jaar zal deze in gebruik worden genomen.
* * *
In oktober opent ds. A. Schaap officieel het vernieuwde verenigingsgebouw van de Hervormde kerk. Hij doet dat door de naamplaat op het gebouw te onthullen, waarna de naam ‘Rehoboth’ zichtbaar wordt. Het gebouw heeft een ruime bovenzaal van 95 m2, een kelder van 50 m2 en een keuken. De kosten bedragen f 400.000, die voor het grootste gedeelte uit de eigen middelen kunnen worden betaald.
