In zijn nieuwjaarsrede geeft burgemeester Horninge een overzicht van de stand van zaken in de gemeente.
De situatie wat betreft de werkloosheid is nog steeds treurig.
Ook de positie van de visserij blijft ongunstig zolang er geen vergroting van het afzetgebied komt. De internationale verwikkelingen nemen nog steeds toe. De gevolgen daarvan zijn niet te voorzien. Positief wordt genoemd dat de gemeente thans aangesloten is op het waterleidingnet. Ook dat de resultaten van de in 1938 begonnen wegenverharding goed merkbaar zijn.
De hoop wordt uitgesproken dat het verenigingsgebouw, waarvoor zo’n groot kapitaal spontaan door de ingezetenen werd bijeen gebracht, dit jaar tot stand zal komen.
In 1939 worden verkiezingen gehouden voor de gemeenteraad.
Per 1 september treden vier nieuwe raadsleden aan, te weten Jacob van Belzen, Adriaan Cornelisse, dokter Pieter de Haas en Pieter Janse. Terug keren Johannes van Belzen, Benjamin Franse en Arie Schuit. Afscheid wordt genomen van de leden W. van Belzen, J. Janse, J. Polderdijk en L. Puijpe. Tot wethouders worden gekozen B. Franse en Jac. van Belzen. In verband met zijn verkiezing tot raadslid wordt dokter De Haas ontslag verleend als gemeentelijk geneeskundige belast met de doodschouw en de vaccinatie (de armenpraktijk blijft hij doen). Als waarnemer wordt benoemd J.J. Gelderblom, arts te Nieuwdorp.
De Arnemuidse vissersvloot beslaat dit jaar uit 32 schuiten met in totaal 375 m3 en 128 bemanningsleden. Vlissingen telt 31 schepen. De garnalenvangst en de opbrengstcijfers zijn dit jaar wat beter dan in 1938. Dit komt vooral doordat meer pufgarnalen worden gevangen. Aangezien de moeilijkheden met de uitvoer blijven bestaan, levert deze visserij toch een sober bestaan op. Dit jaar wordt geen garnalenvisserij bedreven vanuit Veere. De gehele vloot vist vanuit Vlissingen buitengaats. In januari gebeurt dit alleen met de grootste schepen die ver de zee op kunnen en soms een nacht op zee blijven. Ze brengen als regel 150 tot 200 kg garnalen aan wal, die goede prijzen opbrengen. Als de vissers in maart horen dat ter hoogte van Hoek van Holland meer garnalen worden gevangen, gaan velen daar heen en maken er goede vangsten. Later wordt hen dit echter verboden.
Eind augustus wordt het vissen op diverse plaatsen verboden wegens de mijnversperringen. Daar de garnalen in het najaar meer de zeegaten binnen komen, is er toch nog genoeg te vangen. Helaas staat in verband met de oorlogstoestand de buitenlandse garnalenhandel zo goed als stil. Frankrijk en Engeland nemen vrijwel niet meer af en België weinig omdat de vissers daar zelf genoeg vangen. Gelukkig zijn er op de Westerschelde veel garnalen te vangen en kan men zich toeleggen op de pufvisserij. Niet zelden worden 60 tot 80 manden garnalen per tij en per vaartuig gevangen, die rechtstreeks naar de puffabriek gaan om verwerkt te worden voor veevoer.
Vier Arnemuidse vissers vissen geregeld in de Noordzee op platvis en brengen veel tong te Arnemuiden aan de vismijn. Ook de garnalenvissers vissen af en toe wel op tong en schar, die dan wordt verkocht voor ƒ 0,65 tot ƒ 1,00 per kilo.
Vanaf eind 1939 breken echte verbeteringen in de visserij aan met de komst van de schardijn. Er wordt zéér veel schardijn gevangen en de vraag wordt groter. In de loop van 1939 komt er dan ook verbetering in de financiële omstandigheden van veel vissers. In de winter van 1939/1940 lopen de Zeeuwse wateren vol met scholen schardijn (‘De zee leefde van de vis’). Soms heeft men met de ankerkuil in één uur tijd een schip vol vis. Vermeldenswaard is nog dat (volgens het Jaarverslag der Visscherijen) er in de Zeeuwse stromen dit jaar 395 zeehonden worden doodgeschoten of gevangen.
In de gemeenteraadsvergadering van 24 juni toont raadslid W. van Belzen zich opnieuw een warm pleitbezorger voor de vissers. Hij merkt op dat in Breskens eerst de bestelde garnalen (aangevoerd door vissers uit Breskens) worden geveild en daarna pas de grote, door Arnemuidse vissers aangevoerde garnalen. Dit heeft tot gevolg dat voor de grotere garnalen geen behoorlijke prijs kan worden verkregen of dat deze als puf moet worden afgeleverd omdat hiervoor geen kopers meer zijn. Hierdoor worden de besommingen van de Arnemuidse vissers zeer gedrukt met als gevolg dat een groot aantal in de steun komt. De burgemeester doet de kwestie af door te beloven ’dit in Den Haag te zullen bespreken met het Centraal Verkoopkantoor’.
In de volgende raadsvergadering spreekt raadslid W. van Belzen zijn misnoegen er over uit dat de burgemeester van het toegezegde nog geen werk heeft gemaakt. Hij dringt opnieuw aan dat de burgemeester de belangen van de vissers op dit punt en ook wat de contingentering in verband met de motorensterkte betreft, in Den Haag zal behartigen. De burgemeester zegt juist in verband met de instelling van een provinciale commissie geen verdere stappen in Den Haag te hebben gedaan. Overigens wordt uit de raadsnotulen niet de indruk gewekt dat burgemeester Horninge zich buitengewoon inzet voor de belangen van de vissers in de benarde dertiger jaren. Wel wendt het college zich in november tot de Minister van Economische Zaken voor een steunverlenings regeling voor de visventers. Hierop wordt door de Minister echter afwijzend beslist.
Tal van aktiviteiten worden er in 1939 ondernomen. De Veersche dijk (het huidige Schuttershof) wordt bestraat en verbreed. Gefaseerd wordt voortgegaan met het vernieuwen van de bestrating in de gemeente volgens een door het college opgesteld urgentieschema. Hiervoor wordt dit jaar ƒ 5.175 uitgetrokken.
De voormalige ambtswoning voor het hoofd van de openbare school naast het schoolgebouw aan het Schuttershof wordt verkocht, omdat deze nu leeg staat (de heer Van Maelsaeke heeft zijn nieuwe woning inmiddels betrokken). De woning wordt verkocht aan de onderwijzeres juffrouw P.A. Verhage.
Dit jaar wordt het nieuwgebouwde verenigingsgebouw (’terzijde aan het eind van de Spoorstraat’) in gebruik genomen. Ten behoeve hiervan wordt riolering en bestrating aangelegd naar het gebouw vanuit de Spoorstraat.
Er wordt een plan gemaakt voor een schuilkelder van 23 m2 onder het gemeentehuis (kosten ƒ 700). Gedeputeerde Staten gaan echter niet akkoord met dit krediet. De gemeenteraad besluit dan in oktober ten behoeve van het archief een behoorlijk ingerichte bewaarplaats te maken in combinatie met een scherfvrije commandopost voor de luchtbeschermingsdienst in en onder de achterkamer van het stadhuis. De kosten hiervan bedragen ƒ 1.850.
Dokter De Haas stelt voor van gemeentewege een schuilloopgraaf te maken bijvoorbeeld op de Markt. Deze kan ook dienen als model voor de inwoners om er op eigen terrein een te maken. Hiertoe wordt in principe besloten na overleg met de commandant van de luchtbeschermingsdienst. Alle inwoners wordt aangeraden met de spa ook een loopgraaf te maken ter bescherming tegen wegspattende scherven bij bommen.
De N.V. Oestercultuur Mij. vh P. Vlaming & Zonen wordt cirka 330 m2 grond in erfpacht gegeven voor de uitbreiding van de conserveerinrichting voor garnalen in het Tuindorp met een houten loods. In november wordt besloten de N.V. tevens aan de westzijde van het bedrijf een perceel gemeentegrond ter grootte van 1200 m2 te verhuren voor de opslag van mosselschelpen.
Het veer over het Arnekanaal wordt verpacht aan H. Duine. In de plaats van de vertrekkende onderwijzer J.P. Israël wordt benoemd J.G. Smits. Het vrachtrijderswerk wordt opnieuw gegund aan L. Scheele; het ophalen van faecaliën, huis- en straatvuil (waaronder vis- en garnalenafval) ten behoeve van de gemeentereiniging aan J. Maljers.
Voor het ophalen van de vuilnis worden nadere regels gesteld. Dit zal nu gebeuren op elke maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag tussen 8 en 12 uur. Eenmaal per week op een avond zal de verzamelde beer in bakken, tonnen en dergelijke worden opgehaald en zullen beer- en privaatputtten geledigd worden.
Vermeldenswaard is dat de Inspecteur voor de Volksgezondheid verbiedt nog bedsteden toe te laten bij nieuwbouw van woningen. Met 5 tegen 2 stemmen wordt echter besloten het hebben van bedsteden ook in de toekomst toe te laten en de Bouwverordening op dit punt niet te wijzigen.
De Hervormde kerkenraad brengt dit jaar beroepen uit op ds. J.W. Lekkerkerker te Oosterwolde (‘br. Kievit en br. Joosse hebben hem gehoord’), ds. P.P.J. Monster te Aalburg en ds. H.K. van Wingerden te Melissant. In de kerkenraadsvergadering van 1 september wordt melding gemaakt van het verheugend bericht dat ds. Van Wingerden het beroep heeft aangenomen. Juist is de oude pastorie aan de Markt gesloopt en de nieuwgebouwde pastorie gereed gekomen. Echter, er rijzen grote problemen omdat de nieuwe pastorie en de consistorie op 25 augustus in beslag worden genomen door de militaire autoriteiten voor bureau en wachtgebouw als gevolg van de mobilisatie. Daardoor kan ds. Van Wingerden de pastorie niet betrekken. Kerkenraad, kerkvoogdij en notabelen beleggen op 20 oktober een gezamenlijke vergadering met de consulent om een oplossing te zoeken voor de ontstane moeilijkheden. Het wordt zeer betreurd dat de beroepen predikant door deze onvoorziene omstandigheden genoodzaakt is zijn intrede uit te stellen. Als de pastorie niet beschikbaar komt, kan ds. Van Wingerden nietigverklaring van het beroep aanvragen. De medewerking wordt ingeroepen van de burgemeester. De kerkvoogden vragen ook hulp aan het lid van de Tweede Kamer ds. P. Zandt. Bovendien wordt audiëntie aangevraagd bij de Commissaris van de Koningin, Jhr. Quarles van Ufford.
De consulent ds. Dippel stelt een verzoekschrift op aan de Minister van Defensie. In deze brief wordt de langdurige vacature van predikant geweten aan het feit dat de pastorie niet voldeed aan de meest bescheiden eisen van een behoorlijke burgerwoning. Het kerkbestuur heeft inmiddels de oude pastorie doen slopen en een nieuwe laten bouwen. Dit heeft zulke financiële offers gevraagd dat er nu een aanzienlijke schuldenlast is. Spoedige vestiging van de nieuwe predikant in de gemeente wordt dringend noodzakelijk geacht omdat ‘de gemeente, door de lange duur van de vacature, verbrokkeld is’. In november beslist de Minister van Defensie om te Arnemuiden een barak te plaatsen voor de militairen, waarna de pastorie kan worden ontruimd. De ontruiming vindt half november plaats, waarna de pastorie in orde wordt gebracht. De intrede van ds. Van Wingerden vindt plaats op 7 januari 1940.
In de kerkenraadsvergadering van 1 september wordt ouderling Van de Gruijter gelukgewenst met zijn 80e verjaardag op 13 augustus. Van de Gruijter was ook eerder al kerkenraadslid, te weten van 1895 tot 1914. Ook was hij lid van de gemeenteraad van 1914 tot 1923.
De diaconale inkomsten bedragen dit jaar ƒ 3.457,53 en de uitgaven ƒ 2.636,46, zodat er een batig saldo is van ƒ 821,07. Op een verzoek van de kerkvoogdij om ontheffing van het betalen van huur voor het gebruik van de torenklok beslist de gemeenteraad afwijzend.
Schipper Piet Jobse van de onlangs nieuw gebouwde ARM 24.