1992

---

Dit jaar staan enkele grote ontwikkelingen centraal in Arnemuiden: de vestiging van een winkelcentrum aan de Markt, de realisering van een woonzorgcentrum en een groeiende belangstelling voor de Arnemuidse historie. Maar op de achtergrond zijn er de onheilspellende berichten over een mogelijke opheffing van de gemeente.

In de gemeenteraad bedanken de raadsleden W.A. Verschoor (VVD) wegens drukke werkzaamheden, M.A. Stoffels (CDA) wegens verhuizing naar Veere en ir. J.P.G. van de Kamer (PvdA). In hun plaats treden aan mevrouw A. D'Huy-Den Engelsen, de heer J.J. van Rotten en de heer C. Grootjans. Met mevrouw D'Huy treedt voor het eerst in de geschiedenis van Arnemuiden een vrouwelijk raadslid op in het gemeentebestuur. Zij is ook de enige vrouw die ooit in het Arnemuidse stadsbestuur zitting had.

Op 15 november overlijdt de oud-burgemeester van Arnemuiden Johannes van den Bos op de leeftijd van 77 jaar. Hij stond in de periode 1952/1954 te Arnemuiden. Daarna was hij burgemeester van Sint Annaland en lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland. Door zijn voorzitterschap van de visserijvereniging Zevibel gedurende een lange periode bleef de band met Arnemuiden bestaan.

In 1992 overlijden de volgende inwoners:

11/1 Geertruida Schuit ev Lieven Meulmeester (82 jr); 25/1 Pieter Leenhouts ev Neeltje de Meulmeester (75 jr); 11/2 Frouwke Meijer wv Hugo Bliek (85 jr); 11/2 Jannetje van Belzen wv Johannis Cornelis van Beek (71 jr); 11/2 Marinus Johannes Dijke (89 jr); 23/2 Jacomina de Nooijer wv Gerard de Hamer (71 jr); 10/3 Marinus Schroevers ev Theuntje Ventevogel (73 jr); 29/3 J.P. de Ridder ev C.R. Manni (75 jr); 30/3 de vroegere klompenmaker Adriaan Willem de Klerk ev E. Meertse (79 jr); 1/4 Abraham Theune wv Grietje van Belzen (91 jr); 14/4 Buis Dijke ev C. Marijs (47 jr); 25/4 Cornelis Wondergem wv Elisabeth Siereveld (80 jr); 28/4 Lieven Marijs ev Geertje van Belzen (71 jr); 4/5 Maatje Vogel ev Blaas van de Ketterij (81 jr); 6/5 Aart Marteijn ev Maatje Louwerse (64 jr); 16/5 Johanna Maljers (23 jr); 10/6 Catharina Geertje de Rijke wv Blaas de Nooijer (84 jr); 20/6 Johanna Pieternella van Belzen ev J. van de Ketterij (86 jr); 25/6 Cornelis van Belzen wv Adriana de Ridder (75 jr); 15/7 J. van Belzen wv M. van de Ketterij (80 jr); 2/8 Jan van Belzen wv G. de Nooijer (76 jr); 5/8 Maatje Mulder wv Dingenis van Belzen (86 jr); 6/8 Suzanna van Belzen ev Willem de Nooijer (81 jr); 12/8 Jacobus van Belzen ev Janna Schets (86 jr); 16/8 Cornelia Schroevers wv Blaas Ventevogel (83 jr); 17/8 Cornelis Blaasse ev Crina de Nooijer (59 jr); 18/8 (de vroegere slager) Pieter Jacobus Kousemaker ev Leuntje Schroevers (81 jr); 8/9 Adriana de Nooijer wv Lieven van Belzen (91 jr); 28/9 Elizabeth van de Gruiter (68 jr); 19/10 P. de Jonge wv J. Allaart (97 jr); 24/10 Jacoba Maria de Ridder wv Joos Schroevers (77 jr); 2/1I L.W. Blaas ev M. van Belzen (47 jr); 15/11 W. van Belzen ev J. Marijs (84 jr); 25/11 Aart Marteijn ev Tannetje Marijs (57 jr).

* * *

Allereerst de ontwikkeling van het winkelcentrum. In januari besluit het gemeentebestuur een sloopvergunning af te geven voor een aantal panden op de hoek Langstraat/Markt/Marktstraat. Weldra vangen de sloopwerkzaamheden aan en ontstaat er een afschuwelijk gat op de historische ‘Oostdijk’, waarop Arnemuiden in 1438 gesticht is.
De gemeenteraad toont zich zeer verheugd over de herinrichtingsplannen voor de Markt/Langstraat. In mei is er een inspraakavond voor bewoners en bedrijven in de omgeving van de Marktstraat. Vrijwel alle bedrijven, maar ook de meeste bewoners zien de plannen wel zitten, mits het parkeren en het voorkomen van overlast goed geregeld wordt.
Het RBOI stelt een rapport op over de vestigingsmogelijkheden van een supermarkt op de hoek Markt/Langstraat. Daaruit blijkt dat er voldoende omzet voor een aanbod in de foodsector is voor 2 supermarkten en 4 speciaalzaken. Daarna krijgt het omvangrijke plan spoedig vastere vormen. De architect besteedt veel aandacht aan het esthetisch aanzien van de bouwmassa.

Dan valt het historische besluit in de gemeenteraad dat medewerking verleend wordt aan de realisering van een winkel/wooncentrum op de hoek Langstraat/Marktstraat/Zuidwal. In het ‘Groentje’ aan de Zuidwal zullen 7 parkeerplaatsen aangelegd worden. Tevens wordt besloten toestemming te geven voor de uitbreiding van de supermarkt Nieuwstraat 22.
Raadslid C. Marijs laat zich als een van de weinigen sceptisch uit over het plan. Hij is van mening dat het college veel te optimistisch is over de economische haalbaarheid en vreest dat de kleine middenstand in de verdrukking zal komen.

De gemeenteraad maakt van de gelegenheid gebruik om een krediet van f 430.000 beschikbaar te stellen voor de herinrichting van de Markt, Langstraat en Marktstraat. Het provinciaal bestuur geeft een bijdrage van f 100.000 uit de knelpuntenpot. Maar ook de projectontwikkelaar voor het winkelcentrum blijft niet achter. Hij draagt f 89.000 bij.
Wel wordt duidelijk afgesproken dat, mocht het winkelcentrum onverhoopt niet doorgaan, het herinrichtingsplan zal worden herzien. In oktober is de herinrichting van de Markt gereed. Er zijn parkeerplaatsen aangelegd en de bestrating is vernieuwd.

* * *

Maar ook de plannen van de Stichting woonzorgcentrum Arnemuiden voor de realisering van een woonzorgcentrum worden steeds concreter. Het zogenaamde ‘wozoco-project’ blijkt technisch en financieel haalbaar te zijn. Na een lange voorbereidingstijd presenteert de Stichting Woonzorgcentrum Arnemuiden een plan voor de totstandkoming van een woonzorgcentrum. Het dienstencentrum Te Mortiere zal verbouwd worden tot zorgcentrum. Van daaruit zal gecoördineerd zorg worden verleend in samenwerking met verpleeghuis ‘Der Boede’ en bejaardenoord ‘Rustenburg’. De verbouw van Te Mortiere zal een bedrag vergen van f 806.500.
De gemeenteraad is verheugd over de plannen en complimenteert het college en de Stichting, maar ook haar voorzitter wethouder Jac. van Belzen. In optimistische stemming rekent de gemeenteraad er op dat het woonzorgcentrum in 1993 kan worden gerealiseerd.

* * *

Ook is er omstreeks deze tijd een ontwakend historisch besef in Arnemuiden te bespeuren. Dit historisch besef sluimerde weliswaar ook steeds in de voorgeslachten. Uit de Kroniek van Arnemuiden vanaf 1695 blijkt dat dit gevoel steeds bij een bepaalde laag van de Arnemuidse bevolking leefde. Op herdenkingsdagen en bij bijzondere omstandigheden kwam dit weer naar boven. Gedurende de laatste 200 jaar zijn er steeds weer inwoners die op de bres stonden als het de historische belangen van Arnemuiden gold. We noemen o.a. de stadssecretaris Casper Visser, de beide burgemeesters C.D. en C.J. Baars, schoolmeester P. Kwekkenboom, Adriaan Joosse, Abraham Buys, Toon de Kam, Jan de Klerk, Gerard de Nooyer. Maar ook vele anderen hadden immer grote belangstelling voor wat uit de historie bekend is, voor de zaken die door het voorgeslacht overgeleverd werden, voor volksverhalen en dergelijke. Hier moet nadrukkelijk ook Gerard de Nooyer genoemd worden die vele jaren lang foto’s en prentbriefkaarten van Arnemuiden verzamelde en deze in een viertal boekwerken het licht deed zien.

Dit historisch besef kreeg een impuls door de oprichting van het oudheidkundig museum. Ook de Werkgroep bevordering museumbezoek, opgericht door de echtgenote van de burgemeester, mevrouw Visser-Van Lente, stimuleerde dit. Het is omstreeks deze tijd dat deze werkgroep omgevormd wordt tot een Werkgroep Historisch Onderzoek Arnemuiden. Mensen van het eerste uur zijn G. den Hartog, M.P. de Ridder, L. van Belzen en P.J. Bos.

Het is ook in 1992 dat de oud-Arnemuidenaar J. Adriaanse het eerste deel van zijn Kroniek van Arnemuiden, over de jaren 1870 tot 1948, het licht doet zien. Al vele jaren hield hij zich bezig met de bestudering van de geschiedenis van Arnemuiden, archiefonderzoek en de verzameling van historische gegevens. Zeer vele (oud)Arnemuidenaars blijken belangstelling te hebben voor de Kroniek. Bij de officiële overhandiging van het eerste exemplaar aan de burgemeester kondigt de auteur aan dat binnen afzienbare tijd het tweede deel van de Kroniek van Arnemuiden, over de jaren 1795 tot 1870, zal verschijnen.

Nòg een publicatie over de Arnemuidse geschiedenis verschijnt. Mevrouw Willeke Nab publiceert haar scriptie over Arnemuidse vissersvrouwen tussen 1870 en 1940.

Maar ook andere zaken kunnen genoemd worden. In april vraagt de Werkgroep bevordering museumbezoek Arnemuiden een vitrinekast te mogen plaatsen in de raadszaal. Deze kast dient voor het tentoonstellen van voorwerpen van historische waarde ten behoeve van de rondleidingen van groepen op woensdagmiddagen. De gemeenteraad stelt hiervoor een krediet beschikbaar van f 3.500.

Helaas blijkt dit historisch besef niet bij iedereen te leven. Zo wordt dit jaar, tot grote verontwaardiging van menig historieliefhebber, een gedeelte van de eeuwenoude Oostdijk, op de hoek Marktstraat/Langstraat, omgewoeld door de sloopmachine zonder stil te staan bij het verrichten van archeologisch bodemonderzoek. Raadslid C. Marijs merkt tijdens de raadsvergadering van 27 april op dat ‘bij het slopen van de panden in de Langstraat palissaden van historische waarde zijn vernietigd’. Wijzend op de historische betekenis hiervan pleit hij ervoor om, als bij toekomstige graafwerkzaamheden dergelijke opgravingen worden gedaan, een archeoloog in te schakelen.
Wethouder Van Belzen zegt toe ‘dit te bespreken met de projectontwikkelaar, met dien verstande dat de voortgang van het project niet belemmerd mag worden. Als er iets van waarde gevonden wordt, dan zullen in ieder geval foto’s worden gemaakt’.

Bij de algemene beschouwingen pleit de fractie van de RPF ervoor de herinrichting van het havenplateau te combineren met het inrichten van een museum op het terrein van de scheepswerf. Deze fractie dringt er op aan overleg met de eigenaar C. Meerman te blijven onderhouden.

Vermeldenswaard is ook het verzoek van de heer J. Kodde uit Biggekerke om de weg, gelegen op de dijk tussen de Veerseweg en de Oostweg, een naam te geven. Nabij deze dijk is de melkveehouderij en bedrijfswoning van de familie Kodde in aanbouw. De dijk heeft nog geen (officiële) naam en heeft thans alleen maar een puinverharding. Omdat de dijk aansluit op de bestaande Oostweg en bovendijks is gelegen lijkt het logisch deze eveneens de naam ‘Oostweg’ te geven. Maar raadslid J.J. Siereveld geeft blijk van historisch besef en stelt voor de bovendijks gelegen weg de naam ‘Blikkendijk’ te geven. De gemeenteraad neemt zijn voorstel volmondig over.

* * *

Maar op de achtergrond pakken zich donkere wolken van een dreigende herindeling en opheffing van Arnemuiden samen. Raadslid B.J. de Reu stelt voor ‘zelf de discussie op gang te brengen naar aanleiding van de diverse reacties van gemeenten inzake de motie over de gemeentelijke herindeling’. Het college stelt echter voor eerst de beleidsnotitie van het provinciaal bestuur af te wachten.

* * *

Kredieten worden dit jaar verleend voor een bushalteplatform aan de Nieuwlandseweg, even voor de afslag naar de Clasinastraat, maar ook voor de vervanging van het meubilair en het aanbrengen van een geluidsinstallatie in de raadszaal van het gemeentehuis.

Een dringende wens van de gemeenteraad gaat in vervulling met het maken van een schetsplan voor een beveiligde spoorwegovergang aan de Singel. Hiervoor stelt de raad f 15.000 beschikbaar.
Enkele andere wensen van de raadsfracties zijn de vestiging van een postkantoor in het stationsgebouw en de renovatie van het Oude Gat.

Er heerst in mei ongenoegen en irritatie bij de raadsleden over het optreden van raadslid M.A. Stoffels. Alle raadsleden distantiëren zich van een perspublicatie van 6 mei, waarin de heer Stoffels zich nogal denigrerend uitlaat over zijn collega-raadsleden en z’n collega-wethouder Jac. van Belzen. Kort hierna bedankt de heer Stoffels als raadslid wegens zijn verhuizing naar Veere.

* * *

Voor de Arnemuidse vissers is het een redelijk jaar. Weliswaar is het voor de garnalenvisserij geen topjaar, maar toch zijn de resultaten beter dan vorig jaar. Gedurende het eerste halfjaar zijn de prijzen laag in verhouding tot de vangst. De aanvoer van garnalen bij de Zeeuwse vismijnen is ruim 2 miljoen kilo met een waarde van ƒ 13 miljoen. Vergeleken met vorig jaar zijn er ruim 400.000 kg meer garnalen gevangen, terwijl de opbrengst ruim ƒ 3 miljoen hoger ligt. Voor de platvisvisserij zijn de vangsten en prijzen voor de tong en schol redelijk.

* * *

De Hervormde gemeente wordt thans gediend door ds. M. Goudriaan. De kerkenraad bestaat verder uit de ouderlingen L. van Belzen, M. van Belzen, W. van Belzen, K. van de Ketterij, R.J. Okker, P. Poortvliet, J. de Ridder en R. Schroevers en de diakenen L. van Dalen, B. Driece, P. Janse, Joz. Meerman en M. de Rijke.

H. Wondergem, van 1956 tot 1966 diaken en vanaf 1966 tot op heden ouderling bij de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, krijgt dit jaar door burgemeester H. Visser een koninklijke onderscheiding opgespeld.