1974
Op 24, 25 en 26 mei herdenkt Arnemuiden zijn 400-jarig bestaan als stad op luisterrijke wijze. Op de 9e maart 1574 verleende Prins Willem van Oranje de stadsrechten. Gedurende drie dagen zijn er tal van activiteiten die in het teken staan van dit historische gebeuren. Op donderdagavond 24 mei houdt de bekende historicus dr. P.J. Meertens een indrukwekkende herdenkingsrede in de Nederlands Hervormde kerk. Vrijdag 25 mei om 9 uur beginnen de festiviteiten met de aanbieding van de stadsrechten door ‘Prins Willem van Oranje’ aan burgemeester Hack. Vooraf wordt deze plechtigheid op de Markt aangekondigd door herauten te paard. Om 10 uur opent de Commissaris van de Koningin, mr. J. van Aartsen, in het verenigingsgebouw De Arne de speciale tentoonstelling over ‘Arnemuiden vroeger, nu en in de toekomst’. Deze tentoonstelling is georganiseerd op initiatief van de heer J. de Klerk ter gelegenheid van ‘400 jaar stad’. De geschiedenis van Arnemuiden is aan de hand van kaarten, gravures, wapens, schilderijen en kleding weer tot leven gebracht. Op zaterdag wordt een historische optocht gehouden. Op deze dagen zijn tal van huizen versierd. De aloude stadspoorten zijn nagemaakt. Vele Arnemuidenaars hebben zich in historische kledij gestoken.
* * *
Kort na de herdenking van het 400-jarig bestaan als stad krijgt burgemeester A. Hack per 6 juni een benoeming tot burgemeester van de gemeente Veere. De gemeenteraad besluit in zijn vergadering van 10 juni met algemene stemmen de scheidende burgemeester te benoemen tot ereburger van Arnemuiden op grond van ‘betoonde gemeenschapszin, besluitvaardigheid en daadkracht in het bijzonder gedurende een periode van 13 jaar en 8 maanden, waarin onder zijn inspirerende leiding het woon- en leefklimaat in bijzondere mate is verbeterd’. Hij krijgt de legpenning en een oorkonde uitgereikt in een buitengewone raadsvergadering op zaterdag 15 juni in het verenigingsgebouw ‘De Arne’.
In z’n afscheidsrede merkt burgemeester Hack op: ‘Arnemuiden heeft een metamorfose ondergaan’. Hij memoreert een indrukwekkende rij van gerealiseerde projecten: de oplossing van de grote woningnood, de uitvoering van het saneringsplan, de verplaatsing van de vissersvloot van Veere naar Colijnsplaat, de bouw van het gymnastieklokaal, de bouw van de kleuterschool, de bouw van de bijzondere lagere school, de bouw van het nieuwe verenigingsgebouw ‘De Arne’, de ontwikkeling van het recreatieplan aan het Veerse Meer en de uitvoering van het ruilverkavelingsplan Kleverskerke.
Wethouder C. van Hemert houdt vervolgens een uitvoerige toespraak tot de scheidende burgemeester. Daarna spreken het oudste raadslid J. Oreel en de gemeentesecretaris J. Kroon hem in lovende bewoordingen toe. Vervolgens ontvangt de heer Hack het ereburgerschap van Arnemuiden en als geschenk een model van een vroegere Arnemuidse hoogaars.
Bij zijn afscheid betuigt de gemeenteraad zijn grote erkentelijkheid en waardering voor de verdiensten van burgemeester Hack voor de Arnemuidse gemeenschap tijdens een periode van grote veranderingen en ontwikkelingen.
Pas op vrijdag 20 december komt de benoeming per 16 januari 1975 af van de heer J. de Jonge als nieuwe burgemeester. De nieuwbenoemde burgervader was tot nu toe hoofdcommies ter secretarie van Groot Ammers, Langerak en Nieuwpoort. Hij is 39 jaar oud, Nederlands Hervormd en lid van de Staatkundig Gereformeerde Partij.
* * *
Dit jaar zijn er verkiezingen voor de gemeenteraad. De raad in nieuwe samenstelling bestaat uit: H.J. Balk (PvdA), Jac. van Belzen (PvdA), W.J. van Dijke (CHU), C. Grootjans (PvdA), G. den Hartog (ARP), P. Koppejan (Gemeentebelang), P.W. van Leerdam (SGP), C. Marijs (SGP), A. de Nooyer (CHU), J. Oreel (SGP) en J. Theune (Gemeentebelang).
Nieuwkomers zijn de heren Den Hartog, Van Dijke, Marijs en Theune. Zij treden in de voetsporen van B.J. van Belzen (ARP), C. van Hemert (CHU), Joh. van Belzen (SGP) en M.E.V. Quist (CHU).
Afscheid nemen enkele oude bekenden uit de gemeenteraad. Allereerst de oud-wethouder Cas van Hemert. Bij het onderzoek van de geloofsbrieven hekelt raadslid Jac. van Belzen de CHU en oud-wethouder Van Hemert. De verkiezingspropaganda richtte zich op hem als nummer 1 van de CHU-lijst ‘als doktersassistent’. Hij vindt het onjuist dat Van Hemert zich nu terugtrekt.
In september verklaart de CHU-fractie het te betreuren dat niet op waardige wijze afscheid is genomen van oud-wethouder C. van Hemert.
Afscheid neemt ook de oudgediende Johannis van Belzen. Het SGP-raadslid Wannes van Belzen bereikte in maart de leeftijd van 70 jaar. Kort hierna, tijdens de raadsvergadering van 6 mei, krijgt hij vanwege z'n verdiensten een koninklijke onderscheiding. Aan het eind van deze vergadering merkt Van Belzen op dat het z’n laatste vergadering is. Burgemeester Hack zegt hem hartelijk dank voor zijn inzet gedurende zo vele jaren.
Onder leiding van het oudste raadslid J. Oreel (er is immers een vacature van burgemeester) zet de gemeenteraad zich tot de verkiezing van twee wethouders. Jac. van Belzen en J. Theune worden met ieder 6 van de 11 stemmen tot nieuwe wethouders gekozen. Bij beide stemmingen gaan de overige 5 stemmen naar P.W. van Leerdam.
Dit jaar zijn er ook diverse wisselingen op de gemeentesecretarie. Bode D. Goedhart neemt ontslag vanwege zijn pensioengerechtigde leeftijd. J.P. Steketee volgt hem per 1 maart op als bode.
Ook de 1e ambtenaar ter secretarie, de heer C.J. van der Does, vertrekt. Hij is benoemd als hoofdambtenaar in de gemeente Loosdrecht. De gemeenteraad vindt dat ze met hem ‘een zeer goede kracht verliest’. Zijn taken worden overgenomen door de heren P.J.F. van Anrooy, die waarnemend secretaris wordt, en C.J.M. van Vlaanderen.
* * *
Het aantal inwoners neemt in 1974 toe met 55 zielen tot 3293. 59 kinderen worden geboren; er overlijden 22 inwoners.
Van de overledenen noemen we:
7/1 Pieternella van Belzen wv Cornelis Schroevers (86 jr); 26/1 Jan de Hamer ev Maatje Oreel (83 jr); 3/2 Leonardus de Nooijer wv Geertje van de Gruiter (86 jr); 4/2 Prina van de Gruiter ev Blaas van Belzen (77 jr); 6/2 Clazina Johanna van Belzen wv Lieven de Nooijer (58 jr); 9/2 Adriana de Jonge wv Joos Baaijens (84 jr); 7/5 de oude vissersman Cornelis Marijs wv Grietje van Belzen (93 jr); 1/6 Jannetje van Dalen ev Aart van de Gruiter (69 jr); 5/6 Pieternella Theune wv Adriaan Schroevers (88 jr); 3/6 Adriana Meerman ev Jan Jeras (76 jr); 29/6 Grietje van Belzen wv Jacus de Nooijer (78 jr); 16/7 Leuntje van Belzen (77 jr); 17/7 Cornelis Mesu wv Elisabeth Brouwer (90 jr); 22/7 Jozina Vader ev Jan Goedegebure (73 jr); 11/8 Jannetje Janse ev Johannes de Nooijer (70 jr); 5/10 Dorothea Caljouw ev Arie Willem van der Graaff (62 jr); 25/10 Dirk Goedhart ev M. de Nooijer (70 jr); 1/11 Catharina Francke wv Janis Dingenis Kousemaker (86 jr); 13/11 Cornelis Cornelisse wv Leuntje Dekker, wonende Singel 17, (82 jr); 24/12 Neeltje de Nooijer ev Willem van Belzen (75 jr); 27/12 oud schoolhoofd Pieter Cornelis van Maelsaeke wv Cornelia Jacoba Klaassen (83 jr); 27/12 Adriana van Belzen ev Arie de Nooijer (66 jr).
* * *
Ook dit jaar trekken verscheidene markante personen uit het Arnemuiden in de naoorlogse periode zich terug uit het openbare leven. Niet alleen de pleitbezorger voor sociale rechtvaardigheid, raadslid Wannes van Belzen, en Cas van Hemert, de ‘hulpdokter’ en jarenlang wethouder. Eind van het jaar neemt ook A.H. (Toon) de Kam afscheid als klokkenist. Hij wordt op de meest eervolle wijze onder dankzegging voor zijn gedurende 50 jaren verleende diensten als klokkenist ontslag verleend. Tegen de verslaggever van de PZC zegt De Kam: ‘Eigenlijk is die functie van klokkenist al meer dan 100 jaar in mijn familie (z’n grootvader en overgrootvader waren het ook). Zo ben ik er ook ingegroeid. Je zag als kind niet anders. Eigenlijk jammer, want ik heb het altijd beschouwd als mijn hobby’. Met het afscheid van deze markante figuur verdwijnt een stukje ‘oud-Arnemuiden’. Zeer vele jaren was hij ook als postkantoorhouder de vertrouwensman van de Arnemuidse gemeenschap. In zijn plaats als klokkenist komt Joh. Theune.
In september vertrekt de commandant van de brandweer Cornelis (Kees) Boone. Gedurende 47 jaar, waarvan 18 jaar als commandant, heeft hij de brandweer gediend. Hij draagt het commando over aan G. Meerman. De loco-burgemeester zegt in zijn dankwoord dat ‘de gemeenschap Arnemuiden veel dank is verschuldigd aan de heer Boone voor hetgeen hij heeft opgebouwd en voor hetgeen hij achterlaat’.
Zeer voortvarend werkt het gemeentebestuur aan de verdere uitbreiding van de gemeente. Met Bouwfonds Projectontwikkelingsgroep BV te Hoevelaken sluit men een overeenkomst om gezamenlijk het bestemmingsplan ‘Brakenburg’ tot ontwikkeling te brengen en te realiseren. De gemeenteraad delegeert aan het college van burgemeester en wethouders om naar behoefte bouwgrond in de uitbreidingswijk Brakenburg te verkopen. Tegelijkertijd stelt de raad een krediet van één miljoen gulden beschikbaar voor het bouwrijp maken van het bestemmingsplan Brakenburg. In december al koopt de Vereniging Woningverbetering grond voor de bouw van 20 woningwetwoningen in Brakenburg voor f 141.876.
In februari vindt de oplevering plaats van de 24 nieuw gebouwde eengezinswoningen in het Tuindorp. ‘Arnemuiden heeft er nu een keurige, nieuwe en ruime woonwijk bij’, concludeert burgemeester A. Hack in de raadsvergadering van 1 maart. In totaal werden 30 krotwoningen in het Tuindorp gesloopt.
Als laatste restant van het saneringsplan koopt de gemeente het pand Zuidwal 30 aan voor f 12.500.
* * *
Grote zorgen zijn er dit jaar over de liquiditeitpositie van het dienstencentrum Te Mortiere. De gemeenteraad besluit na een discussie van 2½ uur het exploitatietekort van f 66.750 aan te zuiveren. Daarmee neemt de gemeente 80% van de nog resterende schuld over de periode 1968-1974 op zich. De raad levert forse kritiek op de administratieve chaos bij de Stichting. Geëist wordt dat de zetelverdeling wijziging ondergaat. Nu hebben de diaconieën zes en de gemeente vijf zetels.
In de vergadering van de gemeenteraad van 2 december komt een voorstel ter tafel tot uittreding uit de Stichting Te Mortiere ‘omdat geen enkele wijze van samenwerken meer mogelijk is’. Dit voorstel neemt de raad niet over. Maar in de vergadering van 30 december doet het college opnieuw een voorstel tot uittreding. Ook dit voorstel haalt het niet. Het wordt met 6 tegen 5 stemmen verworpen. Voor uittreding stemmen de raadsleden Balk, Van Belzen, Grootjans, Koppejan en Theune.
De kerkenraad van de Gereformeerde Gemeente in Nederland koopt het erfpachtrecht voor de grond, waarop haar kerkgebouw aan de Burgemeester Langebeekestraat staat, af voor f 19.022. Tot nu toe was de ondergrond eigendom van de gemeente; de kerk stond op erfpachtgrond.
De gemeenteraad verleent verder dit jaar kredieten van f 30.000 voor de verbetering van de Walstraat/Arnestraat en van f 53.400 voor de verbetering van het hoofdveld op het sportveldencomplex.
Het hoofd van de openbare lagere school, de heer Hechemer, vraagt ontslag. Maar later trekt hij z’n verzoek in vanwege de talrijke reacties van ouders van schoolgaande kinderen en gesteund door de kinderen.
Van historische betekenis is de verplaatsing van de aloude Arnebrug. Vanaf de kanalisering van de oude Arne in 1870 lag deze aan het einde van het Arnemuidse kanaal. In augustus tilt een bok de Arnebrug van z’n plaats aan het einde van de Kleverskerkseweg en legt deze op twee dekschepen. Op circa 100 meter van de spoorbrug wordt de brug geplaatst in de nieuw aangelegde weg Arnemuiden-Middelburg. Gedurende enkele weken is het verkeer geheel gestremd. Alleen voetgangers worden met een roeiboot over de Arne gezet. De afstand Middelburg-Arnemuiden is vanaf nu circa 1 km korter.
* * *
Op 20 juli wordt het vissersschip ARM 4, de ‘Jannetje’, van D. van Belzen en z’n zoon W. van Belzen, officeel overgedragen. Het schip heeft ongeveer twee miljoen gulden gekost. Het bij de machinefabriek Padmos te Bruinisse en Stellendam gebouwde schip is 35 meter lang en 7.50 meter breed.
Ook op 22 december is er een hoogtijdag voor de Arnemuidse vloot. Tijdens een proefvaart op de Westerschelde voor Vlissingen vindt de overdracht plaats van de ARM 17, de ‘Jacomina Blasina’, aan de reder J. Meulmeester. Het zeer moderne schip is geschikt voor bodemvisserij, bodemtrolvisserij en pelagische visserij. Dit derde schip van Meulmeester is 36,12 meter lang en 8 meter breed. Het vaart onder schipper L. Meulmeester.
* * *
De Hervormde gemeente wordt al weer vijf jaar gediend door ds. G. Post. Dit jaar doet de predikant van zich spreken, onder meer door zijn bijenhouderij in de pastorietuin.
In de Gereformeerde kerk doet in november de 26-jarige kandidaat drs. C. Bijman intrede als nieuwe predikant. Ds. Bijman en z’n vrouw vallen op door hun eenvoudige, sobere levensstijl. 4½ jaar zal hij de gemeente dienen. In 1979 neemt hij een beroep aan naar Urk.
Vermeldenswaard is dat op 5 juli de in Arnemuiden geboren en getogen Jan van de Ketterij Mar.zn zijn proefpreek houdt in de Pieterskerk te Utrecht. Vanuit Arnemuiden is er grote belangstelling om deze gebeurtenis bij te wonen. Ook op 2 november wonen velen uit de gemeente zijn bevestiging door ds. A. Gooijer uit Zeist en intrede als predikant van Zetten Andelst bij. Aan de plechtige handoplegging neemt ook deel de oud-predikant van Arnemuiden ds. M. Verwey.
Sindsdien preekte ds. J. van de Ketterij vele malen in de kerk, waar hij als kind met z'n ouders vanuit het Tuindorp naar toe ging.
